سلام نو _ سرویس گردشگری: خانۀ خواجه باروخ، خانۀ کاکه باروخ یا خانۀ رنده کش، (به کردی: ماڵ کاکە بارووخ)، نام خانه ای تاریخی در شهر کرمانشاه است، مالک این خانه خواجه باروخ از تجار کلیمی کرمانشاه بوده و در زمان ناصر الدین شاه ساخته شده‌است.
این خانه در بخش یهودی نشین محله قدیمی فیض آباد کرمانشاه واقع شده‌است. از مکان خانه خواجه باروخ هم‌اکنون به عنوان خانه هنرمندان کرمانشاه استفاده می‌شود.
آشنایی با خانه خواجه باروخ
خانه خواجه باروخ، خانه کاکه باروخ یا خانه رنده‌کش، نام خانه‌ای تاریخی در شهر کرمانشاه است، مالک این خانه خواجه باروخ از تجار کلیمی کرمانشاه بوده است. این خانه در بخش یهودی‌نشین محله قدیمی فیض‌آباد کرمانشاه واقع شده و امروزه به نام خانه رنده‌کش که آخرین مالک آن بود، ثبت شده است.
این خانه دارای ویژگی‌های خانه‌های درون‌گرای ایرانی است، یعنی خانه از طریق هشتی به حیاط بیرونی و با عبور از دالانی سراسری به حیاط اندرونی متصل می‌شود. در ضلع شمالی این حیاط حوضخانه قرار دارد که حدفاصل بین بیرونی و اندرونی است، یعنی از هر دو طرف نور می‌گیرد، اما ورودی آن از حیاط اندرونی است.
تالار آن در ضلع غربی واقع است، با یک ارسی و دو در کوچک‌تر در طرفین ارسی دو اتاق قرار دارد که به‌صورت جدا به ایوان باز می‌شود. در ضلع شمالی نیز اتاق‌هایی هستند و در طبقه همکف حمام قرار دارد. این خانه از معدود خانه‌های قاجاریه دارای حمام کرمانشاه است. حمام این خانه سرد و گرم و هنوز هم قابل استفاده است، سقف حمام به‌صورت گنبدی ساخته شده است.
طبقه اول در ضلع غربی دارای ایوان است که با چهار ستون و دو نیم ستون متصل به دیوار که همگی مقطع مدور دارند، تزیین شده است. بدنه ستون‌ها معقلی‌کاری شده است، سرستون‌ها نیز مقرنس هستند. اتاق‌های مسکونی اطراف حیاط اندرونی قرار گرفته‌اند. ستون‌های آجری در نمای ایوان‌های این بنای زیبا به‌کار رفته‌اند. بنا از قسمت انتهایی ضلع شمالی به حیاطی دیگر راه داشته که اکنون مسدود شده و در مالکیت دیگری است.
بنا به استناد تاریخی، اولین حضور یهودیان در شهر کرمانشاه به سده دهم میلادی برمی گردد. هر چند گمان می رود که پیروان یهودی خیلی قبل تر از آن نیز در این شهر حضور داشته اند. در حدود سال ۵۵۰ قبل از میلاد که کورش کبیر یهودیان بابل را از اسارت آزاد کرد، بسیاری از آنان به غرب ایران آمدند در شهرهای کردنشین امروزی ساکن شدند.
در نیمه اول و دوم قرن هجدهم میلادی (دوره زندیه) و در طی شورش های داخلی در شهر کرمانشاه، یهودیان زیادی از این شهر مهاجرت کردند.
بعد از آن و در نیمه اول قرن نوزدهم میلادی (دوره قاجار) طبق یک سرشماری، ۱۳۶ خانوار از یهودیان در شهر کرمانشاه سکونت داشتند. آنها در محله ای به نام فیض آباد زندگی می کردند که در نزدیکی آن بازاری قرار داشت. یکی از خانه های قدیمی که یهودیان در آن ساکن بودند، خانه خواجه باروخ می باشد. یهودیان در این شهر تعدادی کنیسه (نیایشگاه) نیز مخصوص خود داشتند.
در دوره پهلوی، اولین نماینده یهودی ایران (شموئل حییم) به دلیل مخالفت با شاه اعدام شد. او در نشریه ای به نام حییم که جزو اولین گاهنامه های یهودی در ایران بود، امتیازی کسب کرده بود.
علاوه بر آن، بعد از انقلاب سال ۱۳۵۷ خورشیدی، تعداد زیادی از یهودیان به اسرائیل و تعدادی به تهران مهاجرت کردند. در نتیجه این مهاجرت ها جمعیت یهودیان در کرمانشاه به طور چشمگیری کاهش یافت.
معماری درخور توجه خانه خواجه باروخ
این خانه از جمله خانه هایی است که از سبک معماری درونگرا پیروی می کند. به این صورت که ورود به حیاط از طریق یک هشتی و یک دالان طولانی صورت می گیرد. انتهای این دالان به حیاط اندرونی می رسد.
در ضلع شمالی حیاط و در حد فاصل اندرونی و بیرونی، یک حوضخانه وجود دارد. درب ورودی این حوضخانه در حیاط اندرونی قرار دارد و ورود به آن از این بخش امکان پذیر است. در بالای حوضخانه نیز اتاقی مشاهده می شود که آفتاب از هر دو حیاط اندرونی و بیرونی به داخل آن می تابد.
علاوه بر آن، در ضلع غربی حیاط، نمای خانه خواجه باروخ مشاهده می شود. این خانه، بنایی یک طبقه است که در طبقه همکف آن، ستون های آجری و چهارگوش در ایوان به چشم می خورند.
همچنین، در طبقه اول بنا ایوانی با چهار ستون مدور و دو نیم ستون وجود دارد. بدنه ستون های این طبقه بر خلاف ستون های طبقه همکف، دارای تزیینات معقلی (یکی از انواع خوشنویسی اسلامی است که نوعی خط کوفی زاویه‌دار به‌شمار می‌رود) است. همچنین، سرستون ها با تزیینات مقرنس کاری مزین گشته اند.
با ورود به طبقه هم کف خانه خواجه باروخ ، تالار اصلی که دارای یک پنجره ارسی و دو درب کوچک است، خودنمایی می کند. در دو طرف ارسی، دو اتاق وجود دارد که درب هرکدام از آنها به صورت جداگانه به ایوان باز می شوند.
در این طبقه، یک حمام با سقف گنبدی شکل نیز وجود دارد که اتاق ها در طرفین آن قرار گرفته اند. در زمان ساخت این خانه، تعداد کمی از خانه ها دارای حمام بودند. بنابراین، وجود حمام در خانه خواجه باروخ در زمان خود یک امتیاز محسوب می شد.
نظر شما