سلام نو _ سرویس گردشگری: این بنا متعلق به تاجری معروف به نام حاج محمد ابراهیم لاری می باشد و در شش باب ساخته شده است. بنای مزبور با معماری مخصوص خانه های کویری ساخته شده است و دارای بادگیر می باشد.
در نزدیکی این بنا، آثار تاریخی دیگری از قبیل مدرسه ضیائیه یا زندان اسکندر، بقعه دوازده امام و برج و باروی یزد قرار دارند. بنای مزبور با توجه به داشتن ویژگی های بی نظیر و واقع شدن آن در محله ای قدیمی، در سال ۱۳۷۵ خورشیدی به ثبت ملی ایران رسید.
آشنایی با خانه لاریها
در قرن هجدهم میلادی، مهاجرانی از شهر لار استان فارس به قصد تجارت به یزد مهاجرت کردند. آنها مدت ها در این شهر سکونت داشتند. در اواسط دوره قاجار و در سال ۱۸۶۹ میلادی یکی از این بستگان این مهاجران به نام حاج محمد ابراهیم لاری اقدام به ساخت خانه ای نمود. این بنا به نام خانه لاری های یزد شهرت یافت.
ابراهیم لاری تا اواخر حکومت پهلوی اول در این خانه سکونت داشت. سپس، با موروثی شدن آن و به دلیل مشکلات ناشی از انحصار وراثت، خانه مزبور به مدت ۵۰ سال متروکه ماند.
در طی این سال ها، این بنا مدتی به عنوان خانقاه دراویش مورد استفاده قرار می گرفت. پس از انقلاب ۱۳۵۷ و در سال ۱۳۶۳ خورشیدی، سازمان میراث فرهنگی یزد تملک این خانه را به دست گرفت و اقدام به مرمت و بازسازی آن نمود. امروزه، بخشی از این بنا به عنوان موزه اسناد و بخشی دیگر به عنوان اداره میراث فرهنگی مورد استفاده قرار می گیرد.
خانه‌ای را در یزد نمی‌توان یافت که حفظ حریم خانواده، اصل مهم و ضروری در ساخت آن نبوده نباشد؛ به طوری که در تمام آنها نظر انداختن به داخل خانه بدون اجازه صاحب آن کاملا غیر ممکن است. این اصل در خانه لاریها هم دیده می‌شود و هیچ غریبه‌ای نمی‌تواند بدون اذن صاحب‌خانه به حریم خانه راه پیدا کند.
در تمام خانه‌های قدیمی یزد همبستگی و در هم تنیدگی در فضاهای بین دو ملکِ متفاوت و متمایز دیده می‌شود اما نوع ساخت خانه‌ها به گونه‌ای است که خدشه‌ای به حرمت و حریم اهالی خانه وارد نکند و آسودگی و آرامش را برای اعضای خانواده به ارمغان آورد. مهمان‌خانه، هشتی، دالان و دیوارهای بلند و نحوه قرارگیری فضاها در کنار یکدیگر این امر را به اثبات می‌رساند.
پیش از این گفتیم که خانه لاری ها ۳ حیاط دارد. حیاط بزرگتر، حیاط اصلی و دارای اهمیت بسیاری است و حیاط دوم و سوم در درجات بعدی وسعت و اهمیت قرار می گیرند. در محل ارتباط دو حیاط اول، فضایی به نام هشتی برای انتظار و کسب اجازه مهمان برای ورود قرار گرفته و از دسترسی برابر به هر دو حیاط برخوردار است.
برخی از فضاها همچون اصطبل، مطبخ و انبار که دائما با بیرون در ارتباطند نیز با دری جداگانه، مستقیما به بیرون عمارت مرتبط می شوند.
ویژگی‌های خاص خانه لاریها
به هنگام ورود به این خانه با کوبه های متفاوتی که بر روی در قرار دارد بر می خوریم که برای زنان و مردان به صورت مجزا طراحی شده و صدای خاص خود را ایجاد می کند تا اهالی از محرم یا نامحرم بودن مهمان مطلع شوند.
ساخت بادگیر و وجود بیشترین سایه و فضای خنک در تابستان‌ها یکی از ویژگی‌های مهم معماری شهرهای کویری و به ویژه یزد است که در خانه لاریها نیز مشاهده می‌شود. بادگیر این خانه در کنار ایوان قد برافراشته و به خوبی نقش یک تهویه مطبوع را داشته است.
به کارگیری مصالح و سَبک معماری مناسب با اقلیم خاص شهر یزد مانند استفاده از خشت، گل، آجر، کاه، گچ و ساروج در سازه بنا و دَم‌گیری گچی، نماسازی و به کارگیری تزیینات ویژه کاملا در ساختمان خانه مشهود است.
در خانه‌های اعیانی وجود فضایی هنری با تزیینات آیینه‌کاری و گچبری امری عادی به شمار می‌آید و این زیبایی‌ها در خانه لاریها هم دیده می‌شود. تاب‌بندی و سیم گاکاری (کاربندی بالای درگاه‌ها)، ایجاد ستون‌ها و سرستون‌های رفیع در تالار و از همه بارزتر گره چینی در اتاق‌ها با شیشه‌های رنگی تزیینات چشم‌نوازی است که این بنا را تماشایی کرده‌اند.
خانه‌های قدیمی یزد و از جمله خانه لاریها معمولاً با توجه به ضرورتهای شغلی و تمکّن صاحب خانه از دو قسمت تشکیل می شد که هر یک از قسمتها عملکرد خاص خود را داشته ، اندرونی به عنوان مأوا و مسکن محارم و قسمت بیرونی به مکان اسکان و پذیرائی مهمانان اختصاص داشته است.
معمولاً قسمت اندرونی از نظر مساحت ، عمده سطح بنا را تشکیل می‌دهد که حیاط در مرکز و قسمتهای اعیانی نشین بصورت چهار فصل در پیرامون حیاط شکل گرفته است.
از قسمت شمالی بعنوان زمستانه و از قسمت جنوبی بعنوان تابستانه استفاده می‌گردد که قسمت اخیر شامل تالار و بادگیر می‌باشد از ضلع شرقی که شامل اتاق آئینه، مطبخ، سرداب، و سایر فضاهای موجود در این ضلع بعنوان پائیزه و از ضلع غربی بعنوان بهار خواب استفاده می‌شود.
در خانه اعیان معمولاً برای تفنّن، فضایی هنری ایجاد می‌کردند که تزئینات این فضا به وسیله آئینه کاری یا گچبری انجام می‌گرفته است که در این خانه نیز قابل شهود است. امروزه بخش اندرونی قابلیت بازدید دارد .
نظر شما