سلام نو _ سرویس گردشگری: ارگ بم بزرگترین سازهٔ خشتی در جهان بود که محل آن در نزدیکی شهر بم در استان کرمان در جنوب شرقی ایران قرار دارد. در تاریخ ۵ دی ۱۳۸۲، در اثر زلزلهٔ شدیدی که شهر بم و حومهٔ آن را تحت تأثیر قرار داد، ارگ بم تقریباً به طور کامل از بین رفت.
«بم و فضای فرهنگی آن» در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این ارگ عظیم که در مسیر جادهٔ ابریشم قرار دارد سده ۵ پیش از میلاد ساخته شده است و تا سال ۱۸۵۰ پس از میلاد نیز همچنان مورد استفاده بود. به طور قطع مشخص نیست چرا پس از آن دیگر مورد استفاده قرار نگرفت.
تاریخچه ارگ بم
کل بنا یک دژ بزرگ است که در قلب آن، ارگ واقع شده، اما به دلیل ظاهر پرابهت ارگ، که پر ارتفاع ترین قسمت مجموعه نیز به شمار می آمد، کل بنای دژ به عنوان ارگ بم نامیده می شود.
ساختمان ارگ بم در شکل توسعه یافته اش از دو بخش مردم نشین و حاکم نشین تشکیل شده است.
بخش حکومتی که در درونی ترین دیوار قرار گرفته، شامل دژ نظامی، عمارت چهار فصل، سربازخانه، چاه آب ۴۰ متری و اصطبل به گنجایش ۲۰۰ اسب است. بخش رعیت نشین که اطراف بخش حکومتی است شامل ورودی اصلی شهر، مسیر اصلی متصل کننده ورودی شهر به دژ و بازار در امتداد آن، حدود ۴۰۰ خانه و ساختمان های عمومی مانند مدرسه و مکان ورزشی است.
طرح‌ریزی و معماری ارگ از جنبه‌های گوناگون مورد بررسی قرار گرفته‌است. با توجه به شکل ظاهری کنونی ارگ می‌توان گفت طراح یا طراحان، شکل نهایی کل ساختمان و شهر را از همان قدم‌های ابتدایی مراحل ساخت، پیش بینی کرده بوده‌اند. در حین هر کدام از مراحل پیشرفت ساخت قسمت ساخته شده از یک شکل کامل برخوردار بوده و هر بخش اضافه می‌توانسته‌است به راحتی به قسمتهای موجود «دوخته شود».
نخستین نشانه‌های شکل‌گیری ارگ بم به دوران هخامنشیان بازمی‌گردد. اما توسعه آن در طی چند صد سال روی داده است و مهمترین دوران‌های گسترش آن به دوره اشکانی، سجلوقی و تیموری برمی‌گردد. بعضی عناصر معماری به کار رفته در ارگ بم مانند ترکیب ویژگی‌های ساختمانی و محیط طبیعی تپه‌ای که بر آن قرار گرفته، شباهت زیادی به تخت جمشید دارد.
پس از رشد ارگ بم در دوره اشکانی، ساسانیان کنترل آن و استان کرمان را در دست گرفتند. با شکست ساسانیان از اعراب، این شهر مورد هجوم اعراب قرار گرفت و آسیب‌های زیادی دید.
در دوران امام علی (ع)، خوارج که گروهی شورشی بودند، به کرمان فرار کرده و در ارگ بم سنگر گرفتند. بعدها یعقوب لیث صفاری که حکومت صفاریان را در منطقه سیستان و کرمان پایه‌گذاری کرد، توانست خوارج را شکست داده و کنترل ارگ بم را در دست بگیرد.
نخستین باری که از شهر بم در نوشته‌های دوران اسلامی یاد شده، به سده دهم میلادی برمی‌گردد و در آنها، شهر بم یک بازار توسعه یافته و بزرگ است که با کشتزارهای سرسبز پوشانده شده است. بم در آن دوران به واسطه پارچه‌های پنبه رنگارنگ و درختان نخل در کنار بازار پرشکوهش مشهور بوده است.
در سده‌های بعدی فرمانروایی‌های محلی شرق ایران مانند بازمانده‌های مغول و سپس صفویان و قاجاریان از ارگ بم به عنوان یک نقطه استراتژیک در شرق ایران و مسیر تجاری شرق به غرب آسیا که از ایران عبور می‌کرد، استفاده می‌کردند.
عجایب ارگ بم
دیوارهای ارگ بم گورستان ایستاده کودکان است. طی بررسی های انجام شده دو تن از این کودکان دفن شده دارای گیره پلاستیکی بند ناف بودند که نشان دهنده ی معاصر بودنشان بود.
این کودکان در پارچه بیمارستانی پیچیده شده و جایی گذاشته بودند که نشان می‌داد عمل دفن بعد از وقوع زلزله انجام شده است. میزان پوسیدگی و تعفن بدن این کودکان نشانگر آن است که احتمالاً هنگام کشف اجساد، شش ماه تا حداکثر دو سال بیشتر از زمان مرگ و تدفین آنان نگذشته است.
به این ترتیب ارگ بم از دوران صفویه تا همین سالهای اخیر میزبان جنازه ده‌ها کودک بوده که به اصطلاح به آن گورستان ایستاده کودکان می گویند.
شواهد و اسنادی که در این زمینه وجود دارد دفن بچه های به سه شکل انجام شده است. بچه هایی که خیلی کوچک بودند و به عبارتی نوزادان در چینه دیوار دفن شده و بدنشان طوری در خشت قرار گرفته که دیگر جدا نمی شده گویی خشت تابوت بچه بوده است، نوع دیگر طوری دفن شده‌اند که گویا مقداری از خشت‌های دیوار را برداشته‌اند تا فضایی ایجاد شود و بعد بچه را لابه‌لای خشت‌ها گذاشته‌اند.
نوع سوم دفن این کودکان به گونه ای که انگار در گودی‌های پس از تخریب دفن شدند. این نوع تدفین احتمالا مربوط به دوران بعد از ترک ارگ بم و تخریب حاصل از نامسکون شدن آن صورت گرفته است. نمونه‌اش هم همین بچه‌هایی است که تازه دفن شده‌اند.
بچه‌های تازه هم برخلاف نمونه‌های قبلی که بالای دیوارند، پای دیوار قرار گرفته‌اند و آنها را روی همقرار دارند و نه کنار هم، روی آنها را هم کاملا پوشانده اند شاید همین موضوع دلیل این همه سال پنهان ماندن گورستان ایستاده کودکان شده است.
نظر شما