شیرکوه کجاست؟

سلام نو-سرویس گردشگری: این رشته‌کوه زیبای متعلق به کوه‌های مرکزی ایران، در ۵۰ کیلومتری جنوب‌غرب شهر یزد و ۲۰ کیلومتری بافت واقع شده است. شیرکوه با ارتفاع ۴۰۷۵ متر، یکی از ۱۵۱۵ ‌کوه مهم و متمایز جهان به شمار می‌رود و همچنین یکی از قله‌های طرح ۳۱ قله فدراسیون کوهنوردی ایران است.

این کوه از یادگارهای اواخر دوره سوم زمین‌شناسی است و علاوه بر ساختار اصلی گرانیتی، سنگ‌های آهنگی و آذرین خروجی نیز در بافت کوه مشاهده می‌شوند که در بخش‌هایی، بر اثر فرسایش طبیعی از بین رفته‌اند.

شاید به نظر برسد که صعود این کوه بیشتر مناسب کوهنوردان یا طبیعت‌گردان حرفه‌ای خواهد بود و دیگر افراد نتوانند به این کوه صعود کنند، اما ویژگی شیرکوه درجه سختی متوسط آن است که بسیاری از گردشگران را به خود جذب می‌کند.
به سبب وجود منابع آبی متعدد در این رشته‌کوه، قنات‌های شهرهای تفت، مهریز و بخشی از یزد از این منطقه تامین می‌شوند و منبع اصلی آب‌رسانی استان یزد به شمار می‌رود. وجود این کوه در استان یزد، اقلیم کوهستانی به این منطقه بخشیده و روستای ده‌بالا را به ییلاق بزرگی تبدیل کرده است که هرساله، در فصل‌های بهار و تابستان و پاییز میزبان گردشگران بسیاری است.

زمستان‌های سخت حاکم بر این منطقه از تعداد گردشگران می‌کاهد و تنها کوهنوردان حرفه‌ای و طبیعت‌گردان را به سوی خود می‌کشد.

عوارض طبیعی شیرکوه

شیرکوه از یک زیربنای گرانیتی تشکیل یافته‌است که سن آن در بین زمین شناسان پیوسته مورد بحث و گفتگو بوده‌است. بر روی این زیربنای گرانیتی بیش از ۱۰۰۰ متر سنگ آهک و دولومیت که به دوره کرتاسه تعلق دارند قرار گرفته‌است. بخش بزرگی از این تشکیلات آهکی، به ویژه در نواحی جنوبی شیرکوه فرسایش یافته و از بین رفته است.

در نتیجه زیربنای گرانیتی در پهنه وسیعی نمایان گشته و در دسترس مطالعه قرار گرفته‌است. جابه‌جا، در زیر رسوبات دولومیتی و آهکی کرتاسه چند لایه سرخ رنگ (Red Beds) دیده می‌شود که از جنوب به شمال مرتباً بر ضخامت آن‌ها افزوده می‌شود.

در حاشیه جنوبی این کوهستان، تشکیلات آذرین خروجی که به اواخر دوران سوم و دوران چهارم تعلق دارند ظاهر می‌گردند. در کنار این تشکیلات، موادی که از فرسایش سطحی حاصل شده‌اند و به دوره پلئیستوسن تعلق دارند رفته رفته در بستر سفلای دره‌ها و در دشت‌های اطراف کوهستان ته‌نشین شده‌اند.

همزمان با تشکیل این رسوبات، لایه‌هایی از تراورتن نیز در این منطقه به وجود آمده است. مواد فرسایشی و تراورتن‌های فوق‌الذکر جوان‌ترین تشکیلات زمین‌شناسی این منطقه محسوب می‌شوند و مخصوصاً در حاشیه شمالی شیرکوه نمایانند.

هوازدگی بر اثر یخبندان هر چند که امروزه خفیف تر از دوره پلئیستوسن است، با وجود این هنوز در این منطقه مؤثرتر و مهمتر از هوازدگی شیمیایی است. فرسایش رودخانه‌ای، در اغلب فصول سال اثر مهمی بر این منطقه ندارد. در این منطقه فرسایش بادی نیز در ارتفاعات زیاد در مقایسه با سایر پدیده‌ها اهمیت چندانی ندارد.

دلیل نامگذاری شیرکوه به این نام

شاید از نخستین پرسش‌ها درباره این کوه نام آن باشد، بسیاری از مردم محلی دلیل این نام را به شباهت این کوه از فاصله دور به شیری خفته روی دستانش نسبت می‌دهند.

طبق، نظر عده‌ای از مردم یزد، رنگ سفید و شیری قله برف‌پوش این کوه در زمستان سبب این نام‌گذاری است. بنا بر اعتقاد برخی دیگر، ازآنجاکه شیرکوه منبع تامین آب بسیاری از نقاط شهری و روستایی استان یزد بوده، همچون مادری است که کودکان خود را شیر می‌دهد و ازاین‌رو شیرکوه نام گرفته است.

از گونه‌های جانوری تشکیل‌دهنده حیات وحش این منطقه می‌توان به جبیر، آهو، گربه پالاس، یوزپلنگ، کل، و میش وحشی اشاره کرد.

دیگر جاذبه منطقه شیرکوه یزد پوشش گیاهی متنوع آن است که با افزایش ارتفاع تغییر می‌کند. آلاله، نسترن وحشی، خارمریم، بادیان، قیچ، زارچ ، لای زردو، و درختان گردو، بادام، سپیدار، زرشک، تبریزی و تمشک وحشی از گونه‌های گیاهی این ناحیه بوده و در بالادست، گونه‌هایی از گون، پرسیاوشان،آویشن و ختمی مشاهده می‌شوند.

مسیر صعود

در انتهای روستای ده بالا و از کنار مسجد محله شیخ علیشاه، نقطه آغاز صعود به قله شیرکوه یزد شروع می‌شود که تا اینجا و ۱ کیلومتر بالاتر از آن را می‌توان با ماشین رفت؛ ولی بقیه مسیر خاکی است و باید آن را پیاده طی کرد. از این نقطه، ارتفاع صعود حدود ۲۵۰۰ متر است.

در مسیر صعود، ۳ چشمه همیشه پُر آب قرار دارد که چشیدن آب‌خنک و زلال آن‌ها، انرژی ادامه راه را تأمین می‌کند. چشمه اول، در کنار درختان تبریزی بلند واقع شده و این منطقه را در بین محلی‌ها، به تابستان‌خانه مشهور ساخته است.

پیمایش تمامی مسیر، به‌صورت افقی و بدون تغییر مسیر (تراورس) از کنار دیواره‌های سنگی است و دارای پاکوب و کاملاً مشخص می‌باشد که پایان آن، به دره نجیب می‌رسد. تنها در دره نجیب به دلیل سنگی بودن، مسیر کمی نامشخص است، چون این دره بین حسینیه و جان‌پناه قرار دارد و سخت‌ترین قسمت مسیر می‌باشد.

در انتهای دره به سمت غرب تا جان‌پناه هم کاملاً تراورس است و شیب کمی دارد. ۳ جان‌پناه مجهز به سرویس بهداشتی در آنجا وجود دارد که یکی از آن‌ها، تازه‌ساز و فلزی با ۳ بخش مناسب برای خواب ۴۰ تا ۴۵ نفر می‌باشد و کف آن با موکت پوشیده شده است.

۲ جان‌پناه بتونی بزرگ با ظرفیت ۲۰ نفر و بتونی کوچک با ظرفیت ۸ نفر هم مفروش به موکت و پتو است که گرم‌تر و عایق‌تر از نوع فلزی آن می‌باشد.

ادامه مسیر صعود به قله شیرکوه یزد از جان‌پناه تا قله، مسیری کاملاً مشخص با شیب ملایم است و تنها، سرعت بسیار بالای باد و مسافت ۵.۴ کیلومتری پوشیده از برف، کمی ادامه راه را ناملایم می‌کند؛ ولی رسیدن به قله، تمام خستگی را از تن آدمی به درمی‌آورد و شوق فتح قله، بس وصف‌ناپذیر همچون حقّ کشف گنجی باارزش می‌باشد.