خانه لاری ها؛ دیدنی‌ترین خانه تاریخی یزد

سلام نو _ سرویس گردشگری: خانه‌ لاری‌ها از جمله‌ بناهای تاریخی و جاهای دیدنی یزد محسوب می‌شود که هر سال پذیرای گردشگران بسیاری از سراسر ایران و جهان است. خانه لاری‌ها شامل ۶ باب خانه با معماری ویژه خانه‌های کویری می‌شود که در محله فهادان قرار دارد و به شما فرصت گشت‌وگذار در کوچه‌های قدیمی شهر را می‌دهد.

این عمارت که قدمت آن به دوره قاجار می‌رسد، با شماره‌ ثبت ۱۷۸۳ در بهمن سال ۱۳۷۵ هجری شمسی به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

تحلیل خانه لاری ها یزد

عمارت‌های تاریخی و بادگیرها چیزهایی هستند که در گوشه‌گوشه یزد دیده می‌شوند و به نوعی نماد این شهر به شمار می‌روند.

کوچه‌پس‌کوچه‌های محله فهادان بهترین مکان شهر برای لمس گذشته آن هستند و دنیایی دیگر را نشانتان می‌دهند. درب خانه‌های تاریخی در این محله توجه هر کس را به خود جلب می‌کند و در میان آن‌ها خانه لاری‌ها از همه دلبرتر است.

با قدم گذاشتن به درون این خانه، ویژگی‌های معماری یزدی را در جای‌جای آن می‌بینید.

ویژگی‌هایی مثل حفظ حریم خانه از نگاه نامحرم، همبستگی فضاهای مختلف، احترام به حریم خصوصی، چیدمان اصولی فضاها در کنار هم و غیره همه‌وهمه در خانه لاری‌ها دیده می‌شوند.

در این میان عنصر مهم معماری یزد، یعنی بادگیر هم در این خانه به چشم می‌خورد و تزیینات آینه‌کاری و گچ‌بری نشان از لوکس بودن عمارت دارند. شیشه‌های رنگی و پنجره‌های ارسی نیز ظاهری دلفریب به این خانه داده و دل‌نشینی فضا را دو چندان کرده‌اند.

از همان بدو ورود به خانه محو تماشای درها، پنجره‌ها، ارسی‌ها و اتاق‌های آینه‌کاری و نقاشی شده آن می‌شویم که یکی از نمونه‌های زیبا و عالی خانه‌های اعیانی قرن سیزدهم را به تصویر می‌کشند.

خانه لاری ها در یکی از قدیمی ترین مناطق یزد به نام محله فهادان قرار گرفته است. موقعیت مکانی این خانه فرصت قدم زدن در کوچه پس کوچه های یزد با حال و هوای سنتی را برابتان فراهم می کند. این خانه در زمان سلطنت قاجاریه محل سکونت لاری های مهاجری بود که حدود ۲۷۰ سال پیش برای تجارت به شهر یزد مهاجرت کرده بودند و تا اواخر دوران پهلوی نیز محلی برای سکونت اعیان و اشرافیان بود.

اما پس از آن به دلایل موروثی این خانه به مدت تقریبا ۵۰ سال از رونق افتاد و به صورت متروکه رها شد که باعث شد قسمت‌هایی از آن تخریب شود. بعدها خانه لاری‌ها در سال ۱۳۶۳ توسط میراث فرهنگی خریداری شد و با همت این سازمان بخش‌های آسیب دیده مورد بازسازی قرا گرفت. اکنون امروزه علاوه بر بازدید از قسمت‌های این خانه می‌توانید از اسناد ملی که در آن قرار گرفته نیز دیدن کنید.

این خانه زیبا با دارا بودن۶ خانه، ۳ حیاط ، ۲۲ اتاق و بخش‌های مختلفی چون ایوان‌ها، تالارها و سال ۱۳۷۵ در فهرست آثار ملی قرار گرفت.

معماری خانه لاری ها یزد

معماری خانه لاری ‌ها بسیار چشم نواز است و در بدو ورود به این خانه زیبایی های بسیارش مانند درها و پنجره‌ها با شیشه های رنگی نگاه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. دورتادور حیاط اتاق‌هایی را می‌بینیم که به طرز ماهرانه‌ای به نقاشی و آینه کاری مزین شده است.

جالب است بدانید معماری خانه‌لاری ها به سبک اسلامی است و به گونه ای می‌باشد که در آن سعی شده به فضاهای خصوصی احترام گداشته شود، همبستگی بین این فضاها حفظ شود و قسمت‌های اصلی سکونت از نگاه نامحرمان دور بماند.

در بخش اصلی خانه با حیاط بزرگی روبه‌رو می‌شوید که در وسط آن حوضی زیبا جا خوش کرده است. بر روی این حوض تخت چوبی با ارتفاع سه پله قرار گرفته که به آن سایه نشین می‌گویند و در واقع ایده‌ای مناسب برای نجات از گرمای یزد به خصوص در فصل تابستان و بدون امکاناتی مانند کولر بوده است.

در قسمت دیگری از این خانه ایوانی دیده می‌شود که با ارتفاع زیادی از زمین ساخته شده است تا با افتادن سایه این ایوان بر خانه اعضای خانه را از گرمای هوا دور نگه می‌داشت. در دو طرف این ایوان اتاق‌هایی را می‌بینیم که به همدیگر راه دارند.

که در دو طبقه قرار گرفته اند و پنجره‌ و درهای آن رو به ایوان باز می‌شود. دومین موردی که بعد از ورود به خانه نگاه شما را جلب می‌کند بادگیر بلندی است که در پشت دیوار ایوان قرار گرفته است. هرچند خانه لاری‌ها دارای بادگیرهای متعددی است اما بادگیر اصلی در پشت ایوان قد علم کرده است.

جالب است بدانید وجود بادگیرها با معماری منحصر به فردش در خانه‌های قدیمی یزد مانند خانه لاری ها دارای کاربری چون کولرهای امروزی بوده است. چوب هایی که در این باد

گیرها وجود دارد باعث شکستن باد شده و با هدایت شدن آن به سمت پایین باعث خنک شدن بادهای گرم و خشک یزد می‌شود.

اتاق‌ها نیز با ارتفاع مشخصی از کف ساخته شده اند. که هرکدام دارای نامی است و با درهایی به یکدیگر راه دارند. سقف اتاق‌های خانه لاری‌های یزد با تیرهای چوبی می‌باشد که روی آن کچ کاری و نقاشی شده است.

جالب است بدانید هر اتاق دارای کاربری خاصی بوده است به عنوان مثال اتاق سه دری برای کودکان و اتاق‌ پنج دری برای خانواده. از میان اتاق‌های این عمارت اتاق آینه به دلیل نقاشی ‌های زیبایی که روی سقف دارد و آینه کاری‌های زیبایش معروف‌تر است.

جالب است بدانید قسمت‌های خدماتی مانند اصطبل، و مطبخ، انبار به حیاط راه ندارند و مستقیما به بیرون راه دارند و این نشان دهنده هوشمندی معماران گذشته است.

در زمان‌های قدیم و نبود امکاناتی مانند یخچال، برای نگهداری از مواد غذایی مانند گوشت و حبوبات، اتاقی وجود داشت به نام سرداب که در زیر خانه قرار داشت استفاده می‌شد. همچنین از استفاده‌های دیگر این اتاق‌ بهار خواب است.