سلام نو _ سرویس گردشگری: بازار تاریخی نیشابور از بازارهای قدیمی و جاهای دیدنی نیشابور به شمار می‌رود. طول این بازار حدود یک کیلومتر است. «بازار سرپوشیده نیشابور» به شماره‌ی ۶۷۳۹ در تاریخ ۱۳۸۱/۱۰/۱۰، در فهرست آثار ملی آیران ثبت شده است. این بازار، به علت سرپوشیده و مسقّف بودن معبر و راهروی آن، در میان مردم نیشابور، به «بازار سرپوش» معروف است. همچنین به نام سوق القدیم نیز خوانده می‌شود.
آشنایی با بازار سرپوش نیشابور
این بازار در لیست آثار تاریخی ثبت شده ی ایران قرار گرفته است و هنوز هم کسب و کار در آن جریان دارد.بازار تاریخی و قدیمی نیشابور یکی از جاذبه های گردشگری نیشابور است که قدمت آن به دوران صفویه می رسد. این بازار تاریخی چون سرپوشیده و مسقف است میان مردم نیشابور به بازار سرپوش شهرت دارد. بازار تاریخی سرپوش نیشابوربه شماره‌ی ۶۷۳۹ در تاریخ ۱۳۸۱/۱۰/۱۰ در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است. علت نام گذاری آن را می توان این گونه بیان کرد که در زمان های گذشته به سبب سرپوشیده بودن به محلی برای عبور و مرور تبدیل کرده بود. البته لازم به ذکر است که نام قدیمی بازار سرپوشیده و تاریخی نیشابور، سوق القدیم بوده است.
هنوز هم افراد زیادی در نیشابور بازار را به این نام می شناسند. اگر درباره قدمت این بازار بخواهیم بگوییم، قدمت آن چیزی در حدود ۵۵۰ سال می باشد. معماری این بازار به گونه ای است که هنوز بعد از گذر این زمان پابرجا مانده است.
این بازار که ورودی شمالی آن از حاشیه‌ی خیابان امام خمینی شهر نیشابور است، در امتداد شمالی‌جنوبی، به پیچ و خم‌هایی محسوس به سمت شرق و غرب، به «دروازه عراق» در سمت جنوب منتهی می‌شود. بخش جنوبی بازار، در پایین‌تر از دروازه عراق، به خیابان سیمتری می‌پیوندد و از جانب شرق با فاصله‌ی چند محله و کوی فرعی، با خیابان ارگ جنوبی و از سمت غرب نیز با خیابان فردوسی جنوبی، همجوار است.
این بازار تنها بخش به‌جا مانده از بازار بزرگی در نیشابور قدیم بوده است که از «دروازه مشهد» آغاز و در «دروازه عراق» به پایان می‌رسیده است. ساخت و گسترش بازار سرپوش نیشابور، در دوره‌های مختلف، صورت گرفته است؛ قدمت بخش قدیمی بازار که شروع آن از دروازه عراق در جنوب بازار فعلی به سمت شمال است، به دوره‌ی صفویه و ادامه‌ی آن به سمت شمال، در دوره‌های مختلف زندیه تا پهلوی به آن اضافه شده است.
گمان بر این است که نوسازی یا ساختن این بازار از جمله اصلاحاتی بوده که شاه عباس صفوی در مدت اقامت خود در نیشابور انجام داده است. طول این بازار قدیمی در حدود ۱ کیلومتر است و همین میزان نیز تنها بخش به جای مانده از بازار بزرگی در نیشابور قدیم است. در واقع، بازار سر پوشیده ی نیشابور دارای طول تقریبی ۷۵۰ متر و عرض ۳/۴۰ تا ۳/۸۰ متر و ارتفاع از کف تا گنبد آن برابر است با ۳/۴۰ متر که تا ۵/۹۰ نیز متغیر است.
ویژگی‌ها و تزیینات بازار
تزیینات به کار رفته در این بازار، شامل آجرچینی‌های پوشش‌ها است که به صورت خفته، رگ‌چین و گل‌اندازهای آجری برجسته، در برخی از طاق‌های شمالی، دیده می‌شود، همچنین درب‌های چوبی با طرح‌های گره‌سازی و مشبک، در این بازار، چشم را می‌نوازند. به طور کلی، مجموعه بازار، از سادگی خاصی برخوردار بوده و تزیینات معماری در عناصر وابسته به آن به چشم می‌خورد. بازار تاریخی سرپوش نیشابور، به‌عنوان یکی از مراکز تجاری شهر، بهره‌برداری می‌شود. از جمله خصوصیات بارز این بازار، وجود عناصر معماری تشکیل‌دهنده‌ی بازار، طول زیاد گستره‌ی آن، وجود رسته‌های مختلف و همچنین بهره‌برداری مفید از آن است.
بخش‌های بازار
بازار سرپوشیده‌ی نیشابور، به طول تقریبی ۷۵۰ متر و عرض ۳/۴۰ تا ۳/۸۰ متر و ارتفاع از کف تا گنبد ۳/۴۰ تا ۵/۹۰ متغیر است. بازار نیشابور، از جمله بازارهای سنتی ایران است که بدون طرح اصلی و به تدریج ساخته شده و تمام خصوصیات بازارهای ایرانی را دارد. از جمله عناصر تشکیل‌دهنده‌ی بازار نیشابور، راسته بازار، رسته‌های تجاری مختلف، دالان، سرا، تیم، قیصریه و دکان‌های فروش کالا و سایر عناصر مورد نیاز بازار از قبیل قهوه‌خانه (چایخانه)، سفره‌خانه، مسجد، حمام است.
در مرکز بازار، میدان کوچکی قرار دارد که بدون پوشش بوده و از آن کوچه‌ای به سمت غرب منشعب می‌شود که به قیصریه می‌رسید. از این قیصریه، در حال حاضر اثری باقی نمانده است. در اطراف میدان، عناصر معماری مختلفی از قبیل حمام، مسجدی کوچک و دکان قرار داشته که هنوز فعال‌اند. از جمله عناصر مهم بازار که در حال حاضر نیز قابل تشخیص است، (به جز راسته‌ی اصلی) سرای زهدی، سرای فرخ‌آبادی (در سال ۱۳۷۹ تخریب شده) و حمام گلشن در بخش جنوبی بازار و حمام مرمر، حمام قدیمی درون بازار، آب‌انبار و سرای مستوفی در بخش شمالی بازار را می‌توان نام برد.
نظرات