سلام نو _ سرویس گردشگری: شهر مشهد مقدس، از جمله شهرهای زیارتی برتر ایران است. در مشهد، مکان‌ها و خانه‌های تاریخی متعددی وجود دارند. بخش قابل‌توجهی از این بناهای تاریخی که از جاهای دیدنی مشهد محسوب می‌شوند، در محدوده حرم قرار دارند؛ با این حال، در سال‌های اخیر، این بافت قدیمی به‌شدت تخریب شده است. دلیل اصلی آن نیز ساخت‌وساز برج‌ها و ساختمان‌های جدید در این منطقه به شمار می‌رود؛ مطمئنا این کار، بخشی از هویت تاریخی شهر مشهد را از بین برده است؛ هر چند، برخی از خانه‌های تاریخی از این تخریب‌ها در امان مانده‌اند. از جمله این خانه‌ها می‌توان به خانه توکلی مشهد اشاره کرد که یکی از آثار میراث فرهنگی مشهد محسوب می‌شود.
آشنایی با خانه تاریخی توکلی در مشهد
فردی به نام احسان خان قرایی در سال ۱۲۲۱ کار طراحی و معماری بنای این خانه را انجام داد ولی اولین مالک آن تاجری به نام کشمشیان بود. کشمشیان یکی از تجار معروف خشکبار در آن دوران بود و تا دوره پهلوی اول در این خانه اقامت داشت.
بعد از فوت او این خانه توسط شخصی به نام توکلی خریداری شد که اکنون این خانه را با نام او می شناسند. از زمانی که توکلی این خانه را ترک کرد سرنوشت این بنای تاریخی به تاریک ترین دوران خود مبدل شد و چندین سال به صورت متروکه ماند.
همین متروکه ماندن، رفت و آمد کارتن خواب ها و روشن نبودن چراغ های خانه به شایعات و داستان های ترسناکی دامن زد ولی شهرداری این ساختمان را خرید و دست به مرمت و بازسازی آن گذاشت. پروژه مرمت بنا از سال ۸۹ تا ۹۱ طول کشید ولی در نهایت این خانه به روی علاقه مندان باز شد و حتی در بخشی از آن موزه ای با مضمون مکتب خانه افتتاح شد.
شاید برایتان عجیب باشد ولی خانه توکلی دارای اسکلتی چوبی است و هنوز بعد از قریب به ۲ قرن توانسته هویت خود را به خوبی حفظ کند. البته این خانه ۲ بخش زمستان نشین و تابستان نشین داشت که فضای تابستان نشین آن تخریب شده است.
همانطور که در معماری آثار دوران قاجار رایج بوده، نمای این بنا نیز با ایوان ها و ستون های گچ بری شده مزین شده و کاشی کاری و آجر کاری نفیسی در تزیینات ساختمان به کار رفته است.
همین که از حرم رضوی خارج شوید و به سمت پایین راه بیافتید، چند بنای تاریخی را در مسیر خود می بینید و تابلوی موزه مکتب خانه نیز توجه‌تان را جلب می کند. از همان ابتدا سردر زیبای ورودی خانه با تزیینات نفیسش چشم ها را به تسخیر در می آورد. از در چوبی وارد خانه که شدید، حوضچه زیبایی در وسط خانه و باغچه ای در اطراف آن می بینید که دیوارهای اطرافشان پر از نقش و نگارهای رنگین است.
اینجا فضای گرم و صمیمی خانه های قدیمی را حس می کنید و این در حالی است که از طراحی نما، ایوان، کتیبه ها و ارسی های چوبی آن لذت می برید. داخل این خانه ۲ طبقه اتاق های چوبی متعددی وجود دارد که تعدادی از آن ها فضای قدیمی مکتب خانه ها را به نمایش گذاشته اند.
در مکتب خانه ملاباجی مجسمه مومی بانوانی را می بینیم که با لباس های محلی آن دوران گرد هم نشسته اند و به تحصیل مشغولند. مکتب خانه ملا نیز مکتب خانه های پسرانه را به تصویر کشیده است. در قسمت های دیگری از خانه توکلی نحوه فلک زدن در مکتب خانه ها و آموزش خوشنویسی نیز به نمایش در آمده است.
به غیر از این موزه، جزئیات معماری و تزئینات بنا واقعا دیدنی است. طاق نما و لمبه کوبی های اتاق نشیمن، سادگی مطبخ و زیرزمین، ارسی چوبی و شیشه های رنگی اتاق سه دری و طاق نماهای پستو نه تنها چشمان هر بازدیدکننده ای را به خود خیره می کنند بلکه زمینه خوبی برای عکس های اینستاگرامی خواهند بود.
محل قرارگیری خانه توکلی
شهر مشهد مقدس، از جمله شهرهای مهم گردشگری به شمار می‌رود که تعداد زیادی از جاهای دیدنی استان خراسان رضوی را در خود جای می‌دهد. افراد بسیار زیادی سالانه به این شهر سفر می‌کنند. با این حال، بسیاری از افراد به‌دلیل برودت هوا، از سفر در فصل پاییز و زمستان خودداری می‌کنند.
به نظر می‌رسد که فصل بهار و تابستان، زمان بهتری برای سفر به شهر مشهد و بازدید از جاهای دیدنی آن است. با این حال، باید توجه داشت که فصل بهار، اوج گردشگری محسوب می‌شود و شهر مشهد در این زمان، بسیار شلوغ خواهد بود. در هر صورت، زمان مناسب برای بازدید از جاهای دیدنی شهر مشهد، به‌خصوص خانه تاریخی توکلی، بستگی به خود شما دارد. علاوه بر این، ورودی این خانه و موزه مکتب‌خانه داخل آن، رایگان است.
نام‌های دیگر: بنای کشمشیان
قدمت: دوره قاجار
آدرس: خراسان رضوی، مشهد، خیابان نواب صفوی، صفوی ۷
خانه توکلی، یکی از بناهای تاریخی مشهد به شمار می‌رود. این بنای تاریخی، از دوره قاجار تا به امروز پابرجا باقی مانده است. از ویژگی‌های برجسته این بنا می‌توان به کاشی‌کاری و آجرکاری در نمای آن اشاره کرد. ستون‌های آجری و همچنین کتیبه‌ای در بالای آن، به این خانه جلوه‌ای زیبایی داده‌اند.
درب‌های چوبی متعدد، طاق‌های زیبای آجری، ستون‌های آجری، اتاق‌های تو در تو و سایر عناصر معماری دوران قاجار را می‌توان در خانه توکلی مشهد مشاهده کرد. این خانه حدود یک دهه پیش مرمت شده بود.
علاوه بر جذابیت ظاهری این بنا، یک موزه مردم‌شناسی در درون آن افتتاح شده است که گردشگران را بیشتر با زندگی مردم در دوران قاجار آشنا می‌کند. این موزه بیشتر روی مکتب‌خانه‌های آن دوران تمرکز دارد.
نظر شما