سلام نو _ سرویس گردشگری: شما را به آشنایی با یکی از جاذبه های نمادین پایتخت دعوت می کنیم و با هم سری به سردر باغ ملی تهران می زنیم. خیابان های پرهمهمه را پشت سر می گذاریم و وارد خیابان امام خمینی می شویم که جاذبه های تاریخی متعددی را در خود دارد. در ابتدای بازدید از سردر باغ ملی محو کاشی کاری های زیبایش می شویم که توجه هر رهگذری را به خود جلب می کند. نگاهی دقیق به این سازه می اندازیم و با مرور تاریخچه این اثر، ویژگی سردر باغ ملی را هم مورد بررسی قرار می دهیم.
ویژگی‌های جذاب سردر باغ ملی
بنای سردر باغ ملی یکی از آثار معماری کشورمان بحساب می آید که ترکیبی از سبک معماری ایرانی و اروپایی است که در کلاه فرنگی و کاشی کاری‌ها این آمیختگی جلوه ی بیشتری دارد. پی، پایه، شال ستون‌های هشت گانه بنا و ساق ستون‌های آن آجری است. کتیبه ی بیرونی بنا با ابیاتی از اشعار ندیم‌الملک تزیین شده، در طراحی کاشی کاری‌ها نقش دو شیر، پلنگ، شیر و خورشید و مسلسل بکار رفته است.
یک دروازه مخصوص سواره رو در نظر گرفته شده و دو در برای عبور پیاده ها در دو طرف سردر باغ ملی تعبیه شده است. جنس درها از چدن است و در قورخانه تهران توسط استاد محمدعلی کرمانی ساخته شده است. در کاشیکاری‌های قسمت های بالای سردر تصاویر اسلیمی، دو فرشته پیروزی، رضاشاه با تفنگ، مسلسل، میدان جنگ، تفنگ، پرچم ایران، گلوله توپ، پلنگ، آیات قرآن و اشعاری زیر کلاه فرنگی دیده می شود.
قسمت بالای بنا، دیده‌بانی، جایگاه نقاره زنی و محل عبور نیروهای نظامی نقش شده و بخشی از کاشیکاری های این اثر، یادبودی از کودتای سوم اسفند و فتح تهران توسط رضاخان را به تصویر می کشد و دو فرشته پیروزی، رضاشاه در حال تیراندازی و تخریب برج و بارو با توپ را نشان می دهد.
این بنا که در ابتدا به عنوان دروازه ی ورود به میدان مشق در نظر گرفته شده بود مدتی بعد از ساخت آن، طرح ایجاد اولین پارک یا باغ همگانی شهر تهران در زمین ها و محوطه داخل میدان مشق پیاده شد و بعد از این موضوع نام دروازه میدان مشق به سردر باغ ملی تغییر کرد.
اما این باغ ملی چندان دوام نداشت و در داخل محوطه آن، ساخت و سازهایی صورت گرفت که ساختمان موزه ایران باستان، ساختمان وزارت امور خارجه ایران و ساختمان کتابخانه ملی بناها و ساختمان هایی بودند که در این باغ جای گرفتند ولی اسم این باغ بر سر دروازه میدان مشق باقی ماند و سردر باغ ملی به عنوان نشانه و نمادی از آن دوره از تاریخ ایران در اذهان ماندگار شد.
از اتفاقات مهمی که در این میدان و در نزدیکی سردر باغ ملی رخ داده، اعدام میرزا رضا کرمانی کسی که نقشه و اجرای قتل ناصرالدین شاه را بر عهده داشت و اعدام شیخ فضل‌الله نوری در این مکان است.
کتیبه‌های تماشایی سردر باغ ملی
آنچه که این سردر را به سازه زیبا و تماشایی تبدیل کرده، نقش و نگارهایی است که به رنگ لاجوردی، فیروزه‌ای، کرم، زرد، قهوه‌ای، طلایی، قرمز، سفید و سبز در آن دیده می شود. ۴۵ کتیبه روی کاشی هستند و دو کتیبه فلز کاری نیز در بنا تعبیه شده است که یکی به صورت نیم برش دایره و دیگری در قسمت بیضی شکل بالای سردر اصلی قرار دارد.
نقوش نمای خارجی
اشعاری از نویسنده و ادیب دانشمند، میرزا حیدرعلی ندیم باشی معروف به ندیم الملک و ابیاتی از محمدعلی کرمانی
نقش کاشی کاری شده دو شیر که تاجی را در میان دارند
پلنگ، شیر و خورشید، تیربار و گلوله‌های توپ
بالای هر دروازه کوچک شش کتیبه اشعاری به چشم می خورد و این کتیبه‌ها به صورت کمربندی دور بنا پیچیده و در قسمت عرضی آن هم امتداد داشته اند. در سمت غربی به علت ایجاد ناودان و حذف پلکان قرینه شرقی، دو مورد از آنها مخدوش شده اند. کتیبه‌های انتهایی قسمت غربی و شرقی بنا به واسطه ساخت ساختمان های اداره پست و شرکت نفت چهره سابق خود را ندارند.
نقوش نمای داخلی
صحنه های یادبود تسخیر تهران در کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ در نزدیکی دروازه و برج و باروهای تهران (احتمالا دروازه قزوین) شامل لحظه تخریب برج و بارو با گلوله‌های توپ، نقش مسلسل، میدان جنگ، شصت تیر، رضاشاه با تفنگ شصت تیر و در حال تیراندازی و دو فرشته پیروزی که الهام از حجاری‌های طاق بستان در آنها دیده می شود.
نقاشی تمام قد سربازان لژیون قزاق (نیروی نظامی ویژه‌ای که در سال ۱۲۵۸ خوشیدی به درخواست ناصرالدین شاه قاجار در پی قراردادی بین ایران و روسیه تزاری ایجاد شد).
طرح ها و تصاویر اسلیمی، پرچم سه رنگ ایران، پلنگ، سروده ها و آیه‌های قرآنی و نام‌های امامان به صورت کتیبه زیر کلاه فرنگی
نمایه‌های کوروش کبیر، فروهر و مردمان هخامنشی که دلیل استفاده از آنها بالا گرفتن تب معرفی فرهنگ ایرانیان در آن زمان بوده چرا که آلمانی ها و ایرانیان هر دو از نژاد آریایی هستند.
در پی ایجاد ساختمان‌های مجاور، بخش جانبی این سازه و کتیبه آن پوشیده شد. پس از انقلاب اسلامی نشان شیر و خورشید را از میان پرچم ایران، دو طرف بالای سردر در نمای درونی و بیرونی) و نیز درون هلالی‌ها حذف کردند و نیم‌تنه فلزی رضاشاه را هم از بالای درب چدنی برداشتند.
نظر شما