سلاسل؛ قلعه‌ای تاریخی در دل شوشتر

سلام نو - سرویس گردشگری: شوشتر را بیش از همه با سازه‌های آبی‌اش می‌شناسند؛ تکنولوژی قدیمی که توانست به فهرست میراث جهانی یونسکو راه یابد. در کنار این بناهای ارزشمند، قلعه سلاسل نیز دارای اهمیتی قابل‌توجه است. این قلعه که تحت عنوان نظام آبی تاریخی شوشتر، همراه با سازه‌های مشهور از میراث جهانی یونسکو محسوب می‌شوند، در کنار رود کارون قرار دارد.

با قدمتی که به دوره هخامنشیان بازمی‌گردد، سلاسل وسعتی حدود ۵.۳ هکتار داشته است و بخش‌های متنوعی نظیر نانوایی، اصطبل، حمام، سربازخانه، اسلحه‌خانه (قورخانه) و آشپزخانه در آن جای گرفته‌ بودند. هرچند امروزه آثار زیادی از عظمت قلعه باقی نیست؛ همچنان علاقه‌مندان به فرهنگ و تمدن ایران را به‌سمت خود جذب می‌کند.

سرگذشت قلعه سلاسل

از منابع تاریخی چنین بر می‌آید که قلعه سلاسل از زمان هخامنشیان در این منطقه وجود داشته و تا حدود ۵۰ سال پیش آباد بوده است. جز نقش دفاعی، این قلعه مرکز کنترل نهر داریون و محل استقرار والی خوزستان نیز محسوب می‌شد.

تا زمان حکومت نادرشاه قلعه سلاسل محل حکام محلی بود. هر یک از مستوفیان در قلعه عمارت مخصوص خود را داشتند تا اینکه بعد از نادر شاه، قلعه متروک شد و حاکم ولایت در قلعه مستقر نمی‌شد. در زمان ناصرالدین شاه قلعه دوباره مرمت و مسکونی شد تا اینکه در سال ۱۳۴۱ هجری قمری، رئیس اداره دارایی وقت برای ساخت اداره دارایی، کلیه ساختمان آن را خراب کرد و مصالح قلعه را برای ساخت بنای اداره دارایی مورد استفاده قرار داد.

معماری قلعه سلاسل

قلعه سلاسل را می‌توان جزو قلاع چند وجهی به حساب آورد. قلعه دو در بزرگ دارد. دروازه جنوب شرقی قلعه (کوچه پمپ بنزین)، دروازه خصوصی بود و سران نظامی از آن رفت‌وآمد می‌کردند. بنا به گفته سیاحان دوره قاجار، دری از جنس چوب در این محل قرار داشت. دروازه جنوبی کنار مسجد شاه صفی قرار داشت که ظاهرا افراد عادی از این دروازه رفت‌وآمد داشتند. در سمت شمال و شمال شرقی قلعه یک خندق و در جنوب آن نهر داریون واقع شده بود. برج‌های قلعه به‌صورت مدور بودند و در دوره‌های اخیر، تاسیساتی از قبیل نانوایی، اصطبل، حمام، سربازخانه، اسلحه‌خانه (قورخانه)، آشپزخانه و حیاط‌های مختلف در آن وجود داشتند.

همچنین قلعه سلاسل دارای پنج شوادان بزرگ بوده است که هر یک با شوادان‌های درون بافت شهر در ارتباط بودند. این شوادان‌ها در گرمای ۵۰ درجه خوزستان محیطی خنک، در حدود ۱۵ درجه را برای افراد ایجاد می‌کردند.