به گزارش سلام نو، پارک ملی گلستان یا جنگل گلستان منطقهٔ حفاظت شده‌ای در شرق استان گلستان و غرب استان خراسان شمالی است. این منطقه قدیمی‌ترین پارک ملی ثبت شده در کشور ایران و پناهگاهی کم‌نظیر برای حیات‌وحش است که ۱۳۵۰ گونهٔ گیاهی و ۳۰۲ گونهٔ جانوری، از جمله نیمی از گونه‌های پستانداران ایران را در حدود ۹۰۰ کیلومتر مربع مساحت خود جای داده‌است و به همین دلیل از سوی یونسکو به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. یک‌هشتم گونه‌های گیاهی، یک‌سوم گونه‌های پرندگان و بیش از ۵۰ درصد از گونه‌های پستانداران کشور در این پارک زندگی می‌کنند.
نام منطقه: منطقه نمونه پارک ملی گلستان
استــان: گلستان
آدرس: استان گلستان- شهرستان مینو دشت
نزدیک ترین شهــر: گالیکش
نزدیک ترین روستــا: تنگراه
بهترین نقطه برای لمس پاییز و فصل خزان و برگ‌ریزان، جنگل است و دلپذیرترین تجربه جنگل‌گردی در کشور را می‌توان در پارک ملی جنگل گلستان کسب کرد. این جنگل چشمه‌ها و آبشارهای متعدد داشته و چند رودخانه از دل آن میگذرد. جنگل گلستان یکی از بهترین مناطق برای لذت بردن از سکوت، تنهایی و قدم زدن روی برگ‌های رنگارنگ ریخته شده روی زمین است. تماشای درختان افرا، بلوط، توسکا و انواع درختان دیگر که به رنگ‌های مختلف درآمده‌اند هم تجربه ویژه دیگری است که در سفر به جنگل گلستان می‌توان داشت.
جنگل گلستان بدون تردید ارزشمندترین منطقه ایران چه از لحاظ کمیت و چه از نظر تنوع حیات جانوری و گیاهی است. تنوع زیستی پارک ملی گلستان حتی فراتر از برخی کشورهای اروپایی است که صدها برابر این پارک وسعت دارند. نام استان گلستان هم از روی این منطقه انتخاب شده‌است.
پارک ملی گلستان از بهترین زیستگاههای پستانداران بزرگی چون پلنگ، خرس قهوه‌ای، گرگ، وشق، مرال، شوکا، گوسفند وحشی و بز وحشی، آهوی ایرانی و گراز است و به ویژه به خاطر جمعیت فراوان قوچ و میش اوریال معروف است. جمعیت قوچ‌ومیش‌های این پارک ملی در دهه ۱۳۵۰ حدود ۱۵۰ هزار رأس برآورد شده‌بود که معادل نزدیک به سه‌چهارم کل جمعیت گوسفندان اوریال دنیا می‌شد.
تاریخچه
این جنگل در ۱۹ مرداد ۱۳۳۶ به نام «منطقه حفاظت شده آلمه وایشکی» تحت حفاظت کانون شکار قرار گرفت. در شهریور ۱۳۴۲ به «پارک محمدرضا شاه» تغییر نام داد و در ۲۲ فروردین ۱۳۴۳ «پارک وحش» نامیده شد. در شهریور ۱۳۵۰ محدوده‌ای در شرق پارک به نام «قُرخود» با وسعت ۳۴ هزار هکتار به آن الحاق شد و در ۱۳۵۳ عنوان پارک وحش به «پارک ملی» تغییر داده شد.
در سال ۱۳۵۴ اولین پارک ملی ایران شد که در فهرست میراث جهانی یونسکو به عنوان یکی از ۵۰ ذخیره‌گاه زیست‌محیطی کره زمین به ثبت رسیده‌است. بعد از پیروزی انقلاب در بهمن ۱۳۵۷ دو منطقه قرخود و آلمه مجدداً از یکدیگر جدا شدند و پارک فعلی به «پارک ملی گلستان» تغییر نام داد که تحت حفاظت سازمان محیط زیست است.
پارک ملی گلستان همچنین پانزدهمین اثر ملی است که توسط سازمان میراث فرهنگی در ۳ دی ۱۳۸۷ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت.
جاده گلستان
اصلی‌ترین مسیر ارتباطی شمال کشور و استان خراسان (و یکی از محورهای ارتباطی تهران-مشهد) از این جنگل میگذرد. این جاده دقیقاً در طولانی‌ترین و گودترین دره این منطقه کوهستانی احداث شده‌است که از روستای تنگراه در غرب پارک ملی آغاز شده و تا روستای دشت مماس با حد جنوبی پارک به سمت بجنورد امتداد می‌یابد. رودخانه مادرسو (دوغ) در این دره جریان دارد که نهایتاً به گرگان‌رود می‌ریزد. کمتر از یک‌چهارم پارک در جنوب جاده قرار می‌گیرد که از تنگه تا قریه دشت حدود ۲۰ هزار هکتار را شامل می‌شود و بقیه در قسمت شمالی است.
یکی از مهمترین خطرات زیست‌محیطی جنگل گلستان وجود این جاده و حجم بالای تردد در آن است. آمار کشته شدن پستانداران پارک ملی گلستان در این جاده بسیار بالا است. تنها در سال ۱۳۸۴ بیش از ۱۳۰ گونه حیوان و حدود ۶۰ جغد در برخورد با ماشین‌ها قربانی شدند. در سیل مهیب مرداد ۱۳۸۰ در منطقه بسیاری از کشته‌شدگان (۲۴۷ جسد انسان کشف شد) از مسافران این جاده بودند. در سال‌های ۸۱، ۸۲ و ۸۳ نیز سیل‌های دیگری تلفات و خسارات‌های زیادی را بر این جاده وارد کرد. سیل‌های متوالی علاوه بر تلفات انسانی و حیوانی و خسارات مالی به نابودی بخش‌هایی از جنگل نیز منجر شد.
از سال ۱۳۵۰ تاکنون گهگاه اعلام شده و حتی توسط دولت نیز به تصویب رسیده که این جاده به یک مسیر توریستی تبدیل شود و جادهٔ اصلی تهران-شمال-مشهد به مسیر کلاله - چهار داغ – گلی‌داغ - اسلام‌آباد - آشخانه منتقل شود.
در داخل پارک ۱۲ پاسگاه محیط بانی وجود دارد که ۴ پاسگاه به دلیل کمبود نیرو غیر فعال اند. کل کادر پارک ۵۳ نفر است که از این تعداد ۳۲ نفر تنها مأمور اجرایی هستند و در هر شیفت حداکثر ۲۰ نیرو از پارک حفاظت می‌کند.
جغرافیا و شرایط اقلیمی
گلستان، بزرگترین پارک طبیعی ایران است. مساحت آن در برخی منابع بیش از ۹۱ هزار هکتار و در برخی منابع ۸۷۴۰۲ هکتار ذکر شده‌است. محیط پارک حدود ۱۹۸ کیلومتر است. حد غربی پارک ملی گلستان از روستای تنگراه در استان گلستان شروع می‌شود و حد شرقی آن در روستای رباط قره‌بیل واقع در استان خراسان شمالی پایان می‌یابد. بیشتر پارک در استان گلستان، حدود ۳۴ درصد آن در استان خراسان شمالی و بخش ناچیزی نیز در استان سمنان قرار دارد.
اختلاف ارتفاع در پارک حدود ۲۰۰۰ متر است (از ۲۴۱۱ متر تا ۴۰۰ متر از سطح دریا) که همین طیف ارتفاعی تنوع زیستگاه‌ها و ریزبوم‌های متعددی را ایجاد کرده‌است. میانگین بارندگی در مناطق مختلف این جنگل هم از حدود ۷۰۰ میلیمتر تا ۱۵۰ میلیمتر در سال متغیر است.
آبشار آق سو و آبشار جنگل گلستان با ارتفاع ۷۰ متر و آب‌دهی ۳۰ لیتر بر ثانیه از آبشارهای معروف این پارک‌اند.
همچنین در این پارک رودخانه‌های متعددی جریان دارد و بیش از ۲۱ دهنه چشمه در آن شناسایی شده‌است که مهمترین آنان را می‌توان رودخانه مادرسو، زاو، قرتو، چشمه‌های گلشن، گلستان، جانو، سردارخانه، دوشان، آق سو، کرکولی نام برد.
از مهمترین کوه‌ها و دره‌های این بوستان می‌توان به ارتفاعات قره قون، تنگه گل، شاخا، یکه قدم، المه، قره قاشلی، قوفی قورچی و دره‌های آلمه، آنسر، قرغون، آق سو، آلی دالی، آدنس، جمشیدآباد، قزقلعه، آلوباغ و خشک اشاره کرد.
از نظر اقلیمی پارک ملی گلستان در بخش غربی از آب و هوای نیمه مرطوب و معتدل، در بخش جنوبی آب و هوای سرد و خشک و در بخش شرقی نیز از آب و هوای سرد و نیمه خشک با اختلاف بارندگی سالانه بین ۱۵۰ تا ۱۰۰۰ میلی متر برخوردار است.
حیات وحش
یک هشتم گونه های گیاهی، یک‌سوم گونه های پرندگان و بیش از ۵۰ درصد از گونه های پستانداران کشور در این پارک زندگی می کنند.
۶۹ گونه پستاندار وابسته به ۶ راسته، ۲۱ خانواده و ۵۰ سرده در پارک ملی گلستان شناسایی شده‌است. پلنگ و خرس قهوه ای از گوشت‌خواران بزرگ پارک ملی هستند. سمور جنگلی از گوشتخوارانی است که احتمالاً فقط در پارک ملی گلستان زندگی می‌کند و بر ارزش ژنتیکی پارک افزوده‌است. دیگر پستانداران مهم ساکن این جنگل شامل مرال، شوکا، گراز، آهوی ایرانی، گوسفند وحشی (قوچ و میش)، بز کوهی (کل و بز)، گربه جنگلی، تشی، گرگ، وشق، روباه سرخ و روباه ترکمنی می‌شود. از راسته خفاش‌ها تاکنون ۱۸ گونه در این پارک شناسایی شده‌است.
این منطقه از بهترین زیستگاههای گوسفند وحشی اوریال بزرگترین و قدیمی‌ترین زیرگونهٔ گوسفند وحشی ایران است و یکی از خالص‌ترین جمعیت‌های قوچ و میش اوریال را در خود جای داده‌است. جمعیت این حیوان در جنگل گلستان در دهه ۱۳۵۰ حدود ۱۵۰ هزار رأس برآورد شده بود که معادل نزدیک به سه‌چهارم کل جمعیت گوسفندان وحشی اوریال دنیا می‌شد. اکنون گرچه جمعیت آنها قطعا کاهش زیادی داشته، اما هنوز نیز مشاهده آنها بخصوص در ارتفاعات جنوبی پارک آسان است و به نوعی به نماد پارک تبدیل شده‌اند.
یکی از ویژگی های منحصر به فرد این پارک برای گردشگران، حضور پرتعداد گرازها، بدون ترس از انسان در کنار جاده ای است که از مرکز پارک میگذرد. نترسیدن حیوانات وحشی از انسان ها در برخی کشورها امری کاملا طبیعی است اما در ایران پدیده ای نادر و عجیب محسوب می شود. برخی گرازهای پارک به قدری با انسان راحت هستند که حتی از دست مسافران غذا می خورند. البته این وضعیت فقط در مورد گراز وجود دارد و بقیه حیوانات پارک مثل تمام حیوانات ایران بشدت از انسان هراسان و گریزانند.
۱۴۹ گونه پرنده متعلق به ۱۵ راسته، ۴۲ تیره و ۸۹ سرده در پارک ملی گلستان شناسایی شده‌است که از این تعداد پرنده ۴۸ نوع در فصل بهار و تابستان در منطقه مشاهده می‌شود و ۶۲ گونه بومی پارک ملی هستند. مهمترین این پرندگان شامل قرقاول، کبک، تیهو، زنگوله‌بال، کوکر سینه‌سیاه، ابیا، بلدرچین معمولی، دارکوب سیاه، بلبل، توکای باغی، انواع مختلف سهره‌ها، زردپره‌ها، مگس‌گیرها، زنبورک‌ها و دم‌سرخ‌ها و پرندگان شکاری همچون قرقی، جغد خال‌دار، دلیجه، سارگپه پابلند، سارگپه، عقاب دوبرار، دال سیاه، دال، عقاب دریایی دم‌سفید، بالابان، و هما می‌شوند.
گونه های در خطر انقراض
از مجموع جانوران موجود در این جنگل ۱۹ گونه در خطر انقراض است که هما، بالابان، گیلان‌شاه خال‌دار و روباه ترکمنی از جمله آن‌هاست. مرال، شوکا، کل و بز، و قوچ و میش هم از جمله گونه‌هایی اند که بیشتر مورد شکار غیرمجاز قرار می‌گیرند.
پوشش گیاهی
گیاهان اصلی پارک بدلیل وجود اقلیم‌های مختلف متنوع است. مهمترین گونه‌های گیاهی شامل بلوط، بلند مازو، ممرز، انجیلی، افرا، نمدار، خرمندی (از خانوادهٔ آبنوس)، زبان گنجشک، پلت، شیردار، کرکو، آزاد، اوری، توسکا، شیردار، بارانک، انجیر، توت، ملچ، داغداغان، ازگیل، ولیک، زالزالک، سیاه تلو، گوجه وحشی، شیر خشت، گردو، تمشک، انار وحشی، گلابی وحشی، زرشک، تاغ، گز، پرند، کاروان‌کش، کلاه میرحسن، گون، چوبک، درمنه، خار شتر و ارس می‌شود.
امکانات رفاهی - گردشگری
پارکینگ ها و کمپینگ هایی جهت استراحت و اقامت شبانه در پارک ملی گلستان ایجاد شده است که امکان دسترسی به آن ها آسان و نیز از برخی جنبه های اساسی تفرجگاهی مانند ملاحظه مناظر زیبا و بدیع، امکان مشاهده انواع پرندگان و حیوانات حایز اهمیت است. این پارکینگ ها حداقل وسایل و تجهیزات تفرجگاهی از قبیل میز و نیمکت، اجاق، زباله دانی و سرویس های بهداشتی را دارند. ساختمانی به منظور ارایه اطلاعات، نمایش فیلم ها و اسلایدهای مربوط به منطقه و نیز بیان مسایل زیست محیطی ایجاد گردیده است.البته در محل پارک ملی گلستان، مامورین سازمان حفاظت محیط زیست جهت ارایه اطلاعات و راهنمایی های لازم در خدمت هم میهنان عزیز و جهانگردان هستند.
پیشنهاد
اگر در بندر ترکمن هستید برای رسیدن به دل جنگل گلستان بهترین پیشنهاد رفتن به شهر گرگان، مرکز استان گلستان و بعد ادامه مسیر به سمت منطقه ناهارخوران است که داخل جنگل گلستان جای گرفته. از بندر ترکمن تا شهر گرگان ۳۵ کیلومتر و از گرگان تا منطقه ناهارخوران در جنوب شهر گرگان حدود ۱۰ کیلومتر فاصله است. ناهارخوران منطقه‌ای تفریحی در حاشیه شهر گرگان است که سالانه مسافران بسیاری را به سوی خود می‌کشد. پیشنهاد می‌کنیم ناهارخوران را محل اقامت خود در گرگان قرار دهید. در این منطقه هم چند هتل و اقامتگاه وجود دارد و هم اگر چادر همراه داشته باشید، می‌توانید چادر بزنید. البته بهتر است برنامه سفر خود را به شکلی تنظیم کنید که روزهای آخر هفته در ناهارخوران نباشید؛ چون معمولا در این روزها کمی شلوغ است. قیمت هتل‌ها و اقامتگاه‌های ناهارخوران برای یک شب بین ۱۵۰ تا ۲۳۰ هزار تومان برای اتاق‌های ۴ تخته و ۸۰ تا ۱۲۰ هزار تومان برای اتاق‌های ۲ تخته است.
اگر به منطقه ناهارخوران رفتید، فراموش نکنید قبل از رسیدن به این منطقه حتما سری هم به جنگل‌النگدره که در مسیر ناهارخوران و قبل از آن است بزنید؛ جنگلی زیبا و بکرتر از ناهارخوران که شاید در آن بتوانید تجربه دیدن گوزن را از نزدیک داشته باشد. این جنگل جزو پارک ملی گلستان است و ۱۸۵ کیلومتر مربع وسعت دارد و به‌عنوان یکی از ۷ منطقه نمونه گردشگری کشور انتخاب شده است. هوای این منطقه جنگلی همیشه حداقل ۱۰ درجه از شهر گرگان که تنها ۵ کیلومتر با آن فاصله دارد، خنک‌تر است.
موقعیت مکانی:
پارک ملی گلستان در مرز مشترک بین استان‌های خراسان،سمنان و گلستان قرار گرفته است. شهر گنبد ،شهر بجنورد و شهرگرگان از نزدیکترین شهرهای نزدیک به پارک ملی گلستان میباشند که شهر گنبد با فاصله حدود۵۵ کیلومتر و شهر بجنورد حدود ۱۳۰ کیلومتر، همچنین گرگان با حدود ۲ ساعت فاصله از پارک ملی گلستان همسایگان مسکونی این منطقه به شمار میروند. این منطقه به مینو دشت و شهرستان گالیکش نزدیک تر است.
منبع: تریپ یار
نظر شما