رود گرگر به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو

به گزارش سلام نو، نهر گرگر (رودخانه دست کند گرگر) در دوره هخامنشی حفر شده است. این رود خانه در شمال شهر شوشتر، در محل بند میزان از شاخه اصلی رودخانه کارون جدا شده و در روستای بندقیر در جنوب شوشتر مجدداً به رود کارون می ‌پیوندد.
این اثر در تاریخ ۶ اسفند ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۵۹۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این نهر (رودخانه دست کند) به همراه ۱۵ اثر تاریخی دیگر شوشتر در نشست سالانه کمیته میراث جهانی یونسکو در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹ (۵ تیرماه ۱۳۸۸) در شهر سویل اسپانیا، با احراز معیارهای ۱، ۲ و ۵ با عنوان نظام آبی تاریخی شوشتر به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسیده است.

رود گرگر یا مسرقان شاخه ای مصنوعی از رود کارون است که در شمال شهر شوشتر توسط بند میزان از رود کارون جدا می شود و راه جنوب را در پیش می گیرد.

نهر گرگر از بزرگترین نهرهای دستکند در ایران است که از محل جدا شدنش از رود کارون در شمال شوشتر تا پایان مسیر خود که باز هم به کارون می پیوندد، مسیری حدود صد کیلومتر را می پیماید.

دلیل حفر نهر گرگر آبرسانی از شمال شوشتر و از رود کارون به زمین های جنوبی شوشتر است.          

عرض این نهر در طول مسیر در نقاط مختلف متفاوت است که کمترین عرض آن بطور تقریبی بیست متر و بیشترین عرض آن در محوطه آسیابها و آبشارها حدوداً نود متر است. میزان آبگیری نهر گرگر چهل متر مکعب در ثانیه است.

نهر گرگر در زمینی صخره ای حفر شده است که پس از گذشتن از میان شهر شوشتر وارد دشتی با خاک نرم می شود. در دیواره های صخره ای این نهر آثار کلنگ به خوبی نمایان است.

نهر گرگر پس از جدا شدن از رود کارون و پس از طی مسیری حدود هفتصد متر توسط سد گرگر مسدود می گردد. آب نهر گرگر توسط سه تونل بزرگ دستکند به نام های بلیتی ، سه کوره و دهانه شهر به آن سوی سد منتقل می شود.

تونل های مزبور که در سه سطح متفاوت می باشند آب نهر را به محوطه ای باز که مجموعه ای از آسیابها در آن قرار دارد هدایت می کنند و آسیابهای مذکور توسط این نهر تغذیه می شوند، آب نهر گرگر پس از چرخاندن پره  آسیابها با شدت از صخره ها به سطح رودخانه سرازیر میشود که باعث خلق منظره ای زیبا و در نتیجه باعث شهرت محوطه با نام آبشارها شده است.

بستر نهر گرگر در این محوطه دارای عرض حدوداً نود متر و عمق تقریبی یازده مترمی باشد. نهر گرگر در مسیر خود در عبور از مناطق مختلف به آنها سرسبزی و خرمی فراوان بخشیده است. یکی از مهمترین شهرهایی که حیاط اقتصادی و اجتماعی آن مدیون رود گرگر بوده، شهر عسکر مکرم ( ۱۰۱۲ - ۹۱۲ A.D) است. همچنین در حاشیه این نهر باغات بسیاری وجود داشته که هم اکنون تعدادی از آنها پا برجاست. بر روی این نهر در فواصل مختلف به ترتیب بند برج عیار و بند خدا آفرین (ماهی بازان) قرار دارند. نهر گرگر در نهایت در جنوب شوشتر در کیلومتر ۴۴ جاده شوشتر به اهواز در محلی به نام بند قیر به شاخه اصلی رود کارون می پیوندد.

برخی از اجزای نظام آبی تاریخی شوشتر به عنوان دهمین اثر ثبت شده ایران در میراث جهانی یونسکو در مسیر این رودخانه دست کند قرار دارند که عبارتند از: بند میزان، پل بند گرگر، بند ماهی بازان، مجموعه آبشارها و آسیابهای آبی، بند برج عیار و نیایشگاه صابئین

منبع: تریپ یار