لغو تحریم‌های ایران و بازگشت آمریکا به برجام نزدیک است؟ / دود سفید از وین بر می‌خیزد؟

سلام نو – سرویس بین‌الملل: بعد از چند تنش جدی در مذاکرات وین و ابراز ناامیدی اروپایی‌ها از رسیدن به توافق حالا سیگنال‌های مثبتی از وین مخابره می‌شود، سیگنال‌های مثبتی که البته همچنان با خطر رو به رو است.

علی باقری، مسئول تیم مذاکره کننده ایران، که به تازگی و بعد از پایان دور هفتم مذاکرات به تهران برگشته برای نخستین بار از پیشرفت در مذاکرات سخن گفته و افزود: در طی مذاکرات در موضوع لغو تحریم‌ها و اقدامات هسته‌ای به دو سند دست پیدا کردیم که این دو سند، دو سند جدید است که بر اساس مواضع ایران مبنای مذاکراتی خواهد بود که در آینده نزدیک در وین آغاز می‌شود.

البته باقری به این مسئله هم اشاره کرد که با وجود به دست آمدن سند جدید هنوز اختلافات جدی وجود دارد. وی در پاسخ به این پرسش که قبلا روی پیش نویس وین ۶ عنوان می شد ترکیب اختلافات میان دو طرف ها تا ۸۰ درصد اختلاف است و ۲۰ درصد تفاهم، آیا الان می توانید بگویید اختلافات در این متون چند درصد است؟ گفت: درصد نمی توانم بگویم. اما به هر حال اختلاف وجود دارد. همان اختلافاتی که در پیش نویس وین ۶ است وجود دارد و چندتایی هم به آنها اضافه شده است.

البته این تنها باقری نیست که از ادامه داشتن اختلافات سخن می‌گوید. میخائیل اولیانوف، نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی نیز بر این مسئله صحه می‌گذارد و تاکید می‌کند که هنوز باید کار زیادی جهت رسیدن به سند نهایی انجام شود. طرف اروپایی نیز بارها نسبت به مذاکرات و مواضع ایران و مشکلات پیشِ رو اعلام موضع کرده بود.

با وجود این مسائل چه چیزی احتمال رسیدن به توافق نهایی را افزایش می‌دهد؟ آن چنان که از بین سطور و حتی برخی کلمات صریح باقری، اولیانوف و طرف اروپایی بر می‌آید واقعیت‌های موجود باعث شده تا هر سه طرف میل داشته باشند تا توافق به سرانجام برسد، اما هر کدام ادبیات و روش خاص خود را در ابراز این مسئله دارند.

اما چرا آن چنان که اولیانوف گفته دور هشتم مذاکرات می‌تواند آخرین دور آن و البته طولانی‌ترین باشد؟ چند نشانه جدی برای این مسئله وجود دارد. نخست این که تیم ایران ظاهرا توانست بخشی از خواسته‌های خود را وارد پیش‌نویس برآمده از مذاکرات قبلی کند. از طرف دیگر توافق ایران و آژانس برای نصب دوربین‌های جدید نیز به سرانجام رسید. این دو اتفاق را می‌توان گامی مثبت از سوی دو طرف دید که بدون مجوز سطوح عالی تصمیم‌گیری در ایران ممکن نبود.

از طرف دیگر اروپایی‌ها نیز نگرانی‌های خاص خود را از توسعه توان هسته‌ای ایران دارند و گفته‌اند که احیای برجام اندک اندک در حال از دست دادن فایده خود است، با این همه اولویت آن‌ها احیای برجام است. با توجه به ادامه دار بودن بحران کرونا، مشکلات برآمده از افغانستان و تغییر توازن قوا بین اروپا، آمریکا، بریتانیا و چین به نظر می‌رسد که اروپا هم مایل است ماجرای برنامه هسته‌ای ایران با کمترین هزینه به پایان برسد.

در طرف آمریکا هر چند جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا گفت که مذاکرات در وین به خوبی پیش نمی‌رود، اما همزمان ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، شامگاه جمعه گفت که اولویت ایالات متحده همچنان از سرگیری مذاکرات سازنده برای بازگشت به توافق هسته‌ای است.

طرف روسی هم به نظر می‌رسد فعلا دنبال «جوش دادن» توافق برجام و بازگرداندن آمریکا بر سر میز برجام است و با وجود طعنه‌های گاه و بی‌گاه به ایران مایل به فروپاشی برجام نیست.

حسین امیرعبداللهیان نیز به تازگی در گفت‌وگو با آنتونی گونرش تاکید کرد که ایران دو متن را در موضوع لغو تحریم‌ها و هسته‌ای ارائه کرده و این متون منطبق بر برجام است و مطالبه‌ای فراتر از برجام ندارد و در عین حال هیچ تعهدی نیز فراتر از برجام مورد قبول ایران نیست. موضع اخیر وزیر خارجه ایران موضعی است که تقریبا مورد تایید طرف‌های دیگر نیز قرار دارد.

با این تفاسیر و تامین نسبی خواسته‌های تیم جدید ایران به نظر می‌رسد امکان احیای توافق به وجود آمده باشد و وین آماده مخابره دود سفید به توافق رسیدن باشد. هر چند هنوز خطراتی جدی این امکان را تهدید می‌کند و یک موضع رسانه‌ای اشتباه یا یک شیطنت خارجی از سوی دشمنی مثل رژیم صهیونیستی توان به خطر انداختن برجام را دارد.