سابلیمینال چیست و چه کاربردها و خطراتی دارد؟

اما واقعا سابلیمینال چیست؟ آیا می تواند کاربرد مثبتی داشته باشد؟ آیا مزایای سابلیمینال بر خطرات و معایبش برتری دارد؟

پیام سابلیمینال چیست؟

بسیاری از افراد در برابر سوال سابلیمینال چیست جواب مشخص و درستی ندارند. تعریف ساده ای برای سابلیمینال و پیام های سابلیمینال وجود دارد :

 سابلیمینال یعنی زیر آستانه حسی انسان که می تواند زیر آستانه شنوایی یا زیر آستانه بینایی باشد. بنابراین پیام سابلیمینال پیامی است که فرد  قادر به شنیدن یا دیدن آن نباشد. به این معنی که پیام آنقدر آهسته پخش می شود که قادر به شنیدن آن نیست یا آنقدر سریع پخش می شود که فرد نمی تواند آن را ببیند. به زبان ساده تر پیام های زیر آستانه حسی آگاهانه قابل تشخیص نیستند اما بر ناهشیار اثر می گذارند.

در طی ۷ دهه ای که پژوهش ها و دانش حوزه سابلیمینال به صورت آهسته و پیوسته در حال رشد بوده است، همواره مقالات بسیاری در رد یا تأیید اثرات رفتاری و روانشناختی پیام های سابلیمینال منتشر شده است. با این حال از اوایل سال ۲۰۰۰ میلادی حجم پژوهش هایی که بر تأثیر پیام های سابلیمینال بر دریافت و ادراک  ما از محیط تاکید داشتند افزایش چشمگیری داشتند به صورتی که محققان اذعان کردند تاثیر اینگونه پیامها بسیار بیشتر از آن چیزی است که پیشتر تصور می شده است. از سوی دیگر تأیید تأثیر پیام های سابلیمینال نگرانی هایی را بین عموم مردم در خصوص سو استفاده مراجع قدرت (مقاصد سیاسی)، شرکت های تجاری (تبلیغات) و رسانه ها از آن ها را به وجود آورد.

در این مقاله علاوه بر پاسخ به سوال رایج سابلیمینال چیست، در خصوص کاربردهای این پیام ها در حوزه روانشناسی و خطرات استفاده نادرست از آنها اشاراتی خواهیم داشت.

کاربردهای روانشناختی پیام های سابلیمینال

امروزه تقریبا همه افراد تفاوت بین ذهن هشیار و ناهشیار را می دانند. در واقع، بخش هشیار ذهن ما حاوی تمامی افکار، خاطرات، احساسات و خواسته های ماست. در مقابل، ناهشیار ما ناهشیار شامل همه باورهای مرکزی ، تکانه ها و نیازها و احساساتی است که دور از دسترس ماست و بر رفتار و احساست و افکار ما بدون آنکه از آنها آگاهی داشته باشیم اثر می‌گذارد. در صورتی که پیام سابلیمینال به درستی تهیه شده باشد می تواند بر ناهشیار فرد اثر بگذارد.

بنابراین ، سابلیمینال می تواند بر هر مشکلی که ریشه در ضمیر ناخودآگاه فرد داشته باشد تأثیر مثبت خود را بگذارد. با این توضیحات، ادعای برخی از افراد مبنی بر تغییرات مشخصات فیزیکی ژنتیکی همچون رنگ چشم یا قد فرد  بدون پشتوانه علمی بوده و تاکنون هیچ پژوهش علمی تاثیر سابلیمینال بر مشخصه های فیزیکی ژنتیکی را تأیید نکرده است.

میزان تأثیرگذاری پیام های سابلیمینال چقدر است؟

 براساس تحقیقات انجام شده، میزان تاثیر سابلیمینال روی مشکلات مختلف بستگی به شدت مشکل، نوع مشکل، ساختار ناهشیار و مکانیزم های دفاعی فرد دارد و میزان اثر بخشی فایل های سابلیمینال از ۱ تا ۱۰۰ درصد می تواند متغیر باشد.  

البته لازم به ذکر است که زمانی می توان در خصوص میزان تاثیرگذاری پیام های سابلیمینال نظر قطعی و درست داد که پیام های استفاده شده توسط فرد متخصص براساس ساختار ناهشیار و مکانیزم های دفاعی آن تهیه شده باشند، وگرنه تأثیرات پیام های که توسط افراد غیرمتخصص و گاهاً سودجو تهیه می شوند ممکن است حتی تاثیرات منفی بر فرد گذاشته و باعث افزایش مقاومت ناخودآگاه در برابر تغییر نیز شوند.

پژوهش هایی که با استفاده از دستگاه های تصویربرداری مغز همچون MRI و FMRI انجام شده اند نشان داده اند که مغز به شکل معنی دار و قابل اندازه گیری به پیام های سابلیمینال واکنش نشان می دهد. سطح فعالیت مغز در آمیگدالا که مرکز پردازش هیجانات است و نیز هیپوکامپوس که حافظه را پردازش می کند، در مواجهه با پیام های سابلیمینال دچار تغییر می شود.

یکی از شایع ترین کاربردهای سابلیمینال استفاده از سابلیمینال برای رشد و توسعه فردی است. مثلا سابلیمینال ثروت ، سابلیمینال افزایش قد ، سابلیمینال اعتماد به نفس ، سابلیمینال مثبت اندیشی ، سابلیمینال لاغری و غیره.

نکته ای که باید به آن توجه کنیم این است که میزان اثربخشی فایل های سابلیمینال با توجه به نوع هدفی که داریم می تواند کاملا متفاوت باشد و حتی در برخی از موارد اصلا هیچگونه اثری ندارد. مثلا تحت هیچ شرایطی سابلیمینال نمی تواند باعث تغییر رنگ چشم فرد شود.

خطرات سابلیمینال چیست؟

متاسفانه پیام های سابلیمینالی که توسط افراد غیرمتخصص تهیه شده باشند می توانند اثرات سوئی بر روان فرد و ناهشیار وی داشته باشند.

ساختار ناهشیار به گونه ای است که امکان نفوذ در آن بدون شناخت مکانیزم آن و دیواره های دفاعی که برای محافظت از آن تشکیل  شده است، تقریبا غیرممکن است. حتی می توان گفت اقدامات ناشیانه برای نفوذ به آن می تواند باعث تقویت مکانیزم های دفاعی ناهشیار شود و مقاومت ناهشیار را در برابر تغییر افزایش دهد و نهایتاً باعث تشدید مشکل یا تقویت رفتاری که در پی تغییر آن بوده ایم شود.

پس می توان گفت خطرات سابلیمینال در صورتی است که آن فایل ها به درستی و توسط فردی که از ساختار ناهشیار دانش تخصصی نداشته باشد. پس اولین گام در انتخاب هر فایل سابلیمینال این است که از تخصص فردی که آن فایل را تهیه کرده است مطمئن شوید و حتما رزومه و سوابق پژوهشی و فعالیت های او را مطالعه کنید.

پس هر پیام سابلیمینالی نمی تواند گزینه مناسبی برای ایجاد تغییر در ناهشیار باشد و بهتر است براساس نوع مشکل و با توجه به انواع مقاومت ها و دفاع های ناهشیار، پیام متناسب با آن توسط فرد متخصص (دکتر روانشناس مسلط بر روانکاوی و روان پویشی) تهیه شود.

یک فایل سابلیمینال مناسب چه مشخصاتی دارد؟

حالا که میدانیم سابلیمینال چیست و پیام سابلیمینال در حوزه روانشناسی چه کاربردهایی می تواند داشته باشد، به مشخصات یک سابلیمینال مناسب می پردازیم.

در اولین قدم برای تشخیص اعتبار و ارزیابی کارایی یک فایل سابلیمینال به مرجع تولید آن فایل باید توجه کرد. واقعیت این است که فرد امکان شنیدن پیام هایی که زیر آستانه شنوایی وی در فایل قرار داده شده است را ندارد. بنابراین به منظور اعتبارسنجی یک فایل، ابتدا به رزومه، تخصص و تبحر فرد تولیدکننده باید توجه کرد.

در مرحله دوم باید بدانیم که نفوذ در ناهشیار به یکباره امکان پذیر نیست و نیاز به طی کردن مراحلی دارد که بتوان ناهشیار را به صورت تدریجی آماده کرد و کم کم بر روی آن تاثیر گذاشت. به این ترتیب، تک فایل هایی که به عنوان سابلیمینال معرفی می شوند نمی توانند از کارایی چندانی برخوردار باشند.

در کلینیک سابلیمینال دکتر بهشتیان در یک فایل صوتی توضیحات مفصلی درباره سابلیمینال ، شیوه اثرگذاری آن، کاربردهای سابلیمینال، خطرات سابلیمینال و ... داده شده است. که پیشنهاد می شود قبل از تهیه هر فایل سابلیمینالی این فایل صوتی را گوش کنید.