سلام نو – سرویس بین الملل: با نزدیک شدن به سوم اسفند روند تحولات مرتبط با برجام، چه خوب و چه بد، در حال سرعت گرفتن است. از یک سو ایران درباره بسته شدن پنجره برجام برای آمریکا سخن می‌گوید و از سوی دیگر پیام رسانی از قطر با نامه‌ای مهم به تهران می‌آید. این در حالی است که شایعات از احتمال صدور بیانیه مشترک ایران و آمریکا پیش از ضرب الاجل سوم اسفند سخن می‌گویند.
علت سرعت گرفتن این روندها نیز قانونی است که مجلس شورای اسلامی درباره مسائل هسته‌ای تصویب کرده است. با توجه به قانونی که در مجلس در مورد فعالیت‌های هسته‌ای به تصویب رسید؛ اگر تا ۳ اسفندماه لغو تحریم‌های ایران عملیاتی نشود، خروج جمهوری اسلامی ایران از اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی ضروری است و بر اساس قانون انتظار نمایندگان از دولت آن است که در این تاریخ خروج ایران از اجرای داوطلبانه پروتکل‌های الحاقی را رقم بزند.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگوی روز یکشنبه خود با خبرگزاری ژاپنی کیودو ضمن اشاره به این مسئله، هشدار داد که پنجره فرصت برای حل بن بست به‌زودی بسته می شود؛ زیرا مجلس ایران ۲۱ فوریه یا همان ۳ اسفند را به عنوان پایان بازرسی‌های هسته‌ای فراتر از تعهداتش در پادمان‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی تعیین کرده است. او تاکید کرده که قانونی تصویب شده و این قانون باید اجرا شود.
پیش از این عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه و مذاکره کننده ارشد ایران در مسائل مربوط به برجام به دولت بایدن هشدار داد که زمان حفظ برجام رو به پایان است و این ایالات متحده است که باید دست به اقدام بزند و تحریم‌های ایران را لغو کند.
عراقچی با اشاره به ضرب الاجل مجلس می‌گوید: ما راهی نداریم جز اینکه تصمیمی را که گرفته شده است، اجرا کنیم تا از این طریق پروتکل الحاقی را متوقف نماییم و این بدان معنی است که تعداد بازرسی‌ها و تعداد بازرسان بین المللی در ایران کاهش می‌یابد.
در همین حال کاظم غریب آبادی، سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان‌های بین المللی در وین اعلام کرد که نامه توقف اجرای داوطلبانه ایران تحت برجام از تاریخ ۲۳ فوریه (۵ اسفند) عصر روز دوشنبه به مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحویل داده شده است. این نشان می‌دهد دولت با تمام نقدهایی که به قانون مجلس داشت در اجرای آن جدی است.
ایران و آمریکا بیانیه صادر می‌کنند؟
نزدیک شدن به ضرب‌الاجل ایران که جدی‌ترین اقدام در برابر عدم بازگشت آمریکا به برجام است باعث شده تا روند تحولات برجام سرعت بگیرد و اتفاقات ریز و درشتی در این رابطه بیفتد.
ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا همچون دیگر مقامات ارشد این کشور تاکید کرده که آمریکا در ماجرای برجام هیچ موعد و ضرب الاجل دقیقی را مشخص نمی‌کند. با این همه جان ولفستال، مشاور بایدن در دوره معاونت ریاست جمهوری‌اش، معتقد است که ایالات متحده و ایران به فکر صدور بیانیه ای قبل از تاریخ ۲۱ فوریه هستند، تا نیت مشترک خود برای احترام و پایبندی دوباره به توافق را نشان دهند.
در طرف دیگر ماجرا منابع اروپایی از تلاش‌های مقامات ارشد اتحادیه اروپا برای میانجی‌گری سخن می‌گویند. ظاهرا اروپا مایل است تا طرح اقدامات متقابلی که توسط ظریف پیشنهاد شده است را عملیاتی کند، اما سوال مهم اینجا است که آیا آمریکا به این مسئله رضایت می‌دهد؟ از رفتار رئیس‌جمهور و دیگر چهره‌های عالی دولت آمریکا این طور بر می‌آید که واشنگتن نمی‌خواهد تحریم‌های دوره ترامپ را بدون هیچ سود مشخصی لغو کند، با این همه شاید آمریکا به دلیل جلب نظر اروپا و احیای مشارکت بین الملل با قاره سبز راضی به برداشتن گام‌هایی در این زمینه شود.
عمان یا قطر؛ چه کسی میانجی می‌شود؟
بخشی دیگر از رخدادهای مرتبط با برجام به میانجی‌های بین دو طرف باز می‌گردد، به خصوص میانجی قدیمی و کلاسیک بین ایران و آمریکا یعنی عمان که باز هم آماده مهیا کردن میز مذاکره است. بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، گفته است که کشورش آماده نجات برجام است، اما آیا عمان میانجی مناسبی برای شرایط فعلی است؟
نام عمان با مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا گره خورده است. این در حالی است که در حال حاضر دو طرف به مذاکره یا حداقل مذاکره محرمانه خاصی قائل نیستند و هر کدام معتقدند طرف دیگر باید به برجام بازگردد. در واقع هر دو طرف مایل به احیای برجام هستند و تنها اختلاف نظر موجود چگونگی این احیا است که بعید است به مذاکره محرمانه خاصی نیاز داشته باشد.
شاید همین وضعیت متفاوت است که پای قطر را به عنوان یک میانجی جدید به ماجرا باز می‌کند. روز گذشته محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی، وزیر امور خارجه قطر در سفری مهم به تهران آمد و با رئیس جمهور و وزیر امور خارجه دیدار کرد. محورهای عمومی این دیدارها مثل دیگر دیدارهای دیپلماتیک بر توسعه روابط استوار بود، اما ظاهرا مسائل دیگری نیز در دیدارهای وزیر امورخارجه قطر مطرح شده است.
وزیر امور خارجه قطر در دیدار با رئیس جمهور پیام کتبی امیر قطر را تقدیم حسن روحانی کرد. تنها نگاهی به تاریخ نشان می‌دهد که مذاکرات برجام نیز از پیام کتبی سلطان سابق عمان شروع شد و به مرور پیش رفت. این که محتوای این پیام چه بود مشخص نیست، اما می‌توان انتظار داشت که امیر قطر پیغامی را از سوی واشنگتن منتقل یا آمادگی قطر برای میانجی‌گری بین دو طرف را اعلام کرده باشد.
باید صبر کرد و دید سیر تحولات چند روز اخیر در نهایت منجر به احیای برجام می‌شود یا لجبازی آمریکا در نهایت آنطور که ظریف گفته باعث بسته شدن پنجره برجام می‌شود.
نظر شما