سلام نو – سرویس بین الملل: واشنگتن در حالی تا ساعاتی دیگر به استقبال مراسم تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا می‌رود که بیش از ۲۵ هزار سرباز ارتش آمریکا برای تامین امنیت پایتخت در آن حضور خواهند داشت. این عدد ۱۰ برابر تعداد نیروهای آمریکا در افغانستان است. در کنار این سرویس مخفی و اف.بی.آی نیز پوشش خاص خود را برای این مراسم تدارک دیده‌اند.
بی‌تردید مراسم تحلیف جو بایدن متفاوت‌ترین و مهم‌ترین مراسم تحلیف چند دهه اخیر در آمریکا است. بایدن ترامپی را کنار زد که بیشترین رأی یک رئیس‌جمهور مستقر در کاخ سفید را کسب کرد. ترامپی که سنت‌های رفتاری آمریکا در سیاست داخلی و خارجی را بی‌اهمیت جلوه داد، متحدان آمریکا را دلسرد و شکاف‌های جامعه آمریکا را تقویت کرد.
اما دونالد ترامپ برای ایرانیان بیش از همه چیز با تحریم، ترور و خروج از برجام شناخته می‌شود. ترامپ جدی‌ترین توافق بین ایران و آمریکا در ۴۰ سال گذشته را لگد مال، خشن‌ترین تحریم‌ها را علیه ایران اعمال و فرمانده ارشد نظامی ایران را در ماموریتی دیپلماتیک ترور کرد. حالا با خروج ترامپ از کاخ سفید بسیاری در انتظار تغییر رویکرد نسبی آمریکا در برابر ایران هستند.
مقامات دولت بایدن درباره برجام چه می‌گویند؟
با ورود بایدن به کاخ سفید چهره‌های حامی برجام نیز به راس هرم قدرت در آمریکا باز می‌گردند. آنتونی بلینکن از معماران برجام وزیر خارجه، جیک سالیوان از آغاز کنندگان مذاکرات محرمانه عمان مشاور امنیت ملی و ویلیام برنز از هدایت کنندگان مذاکرات عمان و برجام رئیس سیا خواهند شد. سه پست کلیدی در اختیار سه چهره‌ای قرار می‌گیرد که دو نفرشان به طور مستقیم با ایران گفت‌وگو کرده‌اند.
اما آیا این به معنای بازگشت سریع تیم بایدن به برجام است؟ پاسخ به این سؤال تقریباً منفی است، چون حتی همین سه نفر هم در جزئیات بازگشت به برجام اختلاف نظرهایی دارند. در تیم بایدن، برخی حامی برگشت بی‌قید و شرط و فوری به برجام، برخی حامی بازگشت با شرط و شروط و برخی حامی کاهش تحریم‌ها و گسترش فوری برجام هستند.
آنتونی بلینکن، گزینه پیشنهادی جو بایدن برای وزارت خارجه به تازگی تأیید کرده در صورتی که ایران تعهدات خود در چارچوب توافق هسته‌ای موسوم به برجام را انجام دهد، ایالات متحده نیز به تعهدات خود در این توافق عمل خواهد کرد.
بلینکن که در برابر اعضای کمیته روابط خارجی سنای آمریکا صحبت می‌کرد گفت: جو بایدن معتقد است که اگر ایران به اجرای تعهداتش بازگردد، ما نیز این کار را خواهیم کرد. اما ما به همراه متحدان و شرکای خود که یکبار دیگر در یک صف خواهیم بود، از این موضوع به عنوان زمینه‌ای برای دستیابی به یک توافقی طولانی‌تر و مستحکم‌تر استفاده خواهیم کرد.
در مقابل آوریل هینس، نامزد بایدن برای مدیر اطلاعات ملی، در جلسه پرسش و پاسخ کمیته امور امنیتی مجلس سنا گفت که بایدن اشاره کرده است که اگر ایران به تعهداتش بازگردد، او نیز چنین خواهد کرد. به صراحت باید بگویم که راهی دراز برای رسیدن به آن در پیش داریم.
پیش از این نیز جیک سالیوان در یکی از آخرین اظهار نظرهای خود درباره برجام گفته بود: بازگشت به توافق که به معنای لغو تحریم‌های میلیارد دلاری برای تهران است، زمینه را برای مذاکرات بعدی درباره مسائل گسترده‌تر فراهم خواهد کرد. حرفی که نشان از قصد جدی دولت بایدن برای گسترش برجام دارد.
بازگشت به برجام؛ ممکن اما دشوار
آن چنان که از ادبیات چهره‌های مختلف دولت بایدن مشخص است، طرف آمریکایی راهی به نسبت طولانی برای بازگشت به برجام متصور است و بازگشت یک‌شبه به برجام را ممکن نمی‌داند. نکته کلیدی دیگر این است که ادبیات مقامات دولت بایدن به گونه‌ای است که انگار ایران از برجام خارج شده و باید به برجام بازگردد، مسئله‌ای که می‌تواند هرگونه توافقی را مشکل سازد.
نکته دیگر این است که پس ذهن تمام چهره‌های مؤثر دولت بایدن، بازگشت به برجام مترادف با گسترش مذاکرات با ایران است، مسئله‌ای که مقامات ایران تا این لحظه روی خوشی به آن نشان ندادند.
ایران بازگشت آمریکا به برجام را یک وظیفه غیر قابل مذاکره می‌داند. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در این باره می‌گوید: اصلاً نیازی به مذاکره نیست آنچه اتفاق افتاد این است که دولت آمریکا تعهدات خود را شکسته است. آقا فرمودند اگر آنها اجرا کردند، اگر آنها تحریم‌ها را بردارند ما مشکلی نداریم. وظیفه بایدن برداشتن تحریم‌ها است و همان‌طور که رهبری و رئیس‌جمهور صریح گفتند، اگر تحریم برداشته شود ما به برجام بر می‌گردیم.
همان‌طور که قابل مشاهده است دو نگاه مختلف درباره بازگشت به برجام در بین دو طرف موثر آن وجود دارد که باعث می‌شود هر دو طرف خواهان بازگشت طرف مقابل به برجام شوند. در این فضا برداشتن گام اول بسیار مهم است، با این وجود به نظر نمی‌رسد هیچ‌کدام از دو طرف به سادگی حاضر به برداشتن گام اول شوند. اما این تنها ابتدای راه است. بعد از برداشتن گام اول نوبت به طی کردن یک مسیر می‌رسد، مسیری که دو طرف، دو افق متفاوت برای آن متصور هستند.
در این شرایط احیای برجام از مسیر سخت، دشوار و زمان‌بر می‌گذرد و نمی‌توان انتظار داشت فضا به سرعت برای احیای این توافق نیمه‌جان مهیا شود، به خصوص اگر به خاطر بیاوریم که بخشی از جدی‌ترین مخالفان برجام امروز به عنوان نماینده در مجلس شورای اسلامی حاضر هستند.
نظر شما