به گزارش سلام نو به نقل از ایسنا، رئیس دانشکده بهداشت و مدیر گروه اپیدمولوژی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه زمان طلایی مقابله با بیماری را از دست دادیم ولی هنوز به ته خط نرسیده‌ایم، گفت: محدودیت‌های کرونایی باید همه جانبه باشد و با قاطعیت اجرا شود، چراکه محدودیت‌های نصف و نیمه تنها زمان مقابله با بیماری را طولانی و خسته کننده و مبارزه را سخت‌تر می‌کند.محمدرضا مراثی، با تأکید بر اینکه در کنار اعمال محدودیت ها باید بیماریابی هم با قوت انجام شود، اظهار کرد: هنوز جای ردیابی بیماران در طرح ها خالی است، درحالی که اگر همه این موارد در کنار هم انجام شود مثل تجربه کشورهای موفق می توانیم انتظار داشته باشیم چرخه بیماری قطع شود و مبارزه با کووید نتیجه بخش باشد.وی تاکید کرد: اگر قرار باشد فقط بخشی از این اقدامات را انجام دهیم بهتر است اصلا انجام ندهیم، چون قرار نیست کرونا فقط از جاهایی که ما محدود می کنیم منتقل شود، بلکه از راه های مختلفی وارد می شود و چرخه انتقال بیماری را ادامه می دهد.مدیر گروه اپیدمولوژی و آمار زیستی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، به ورود اپیدمی کرونا به کشور از آخر بهمن ماه اشاره و اظهار کرد: اگرچه زمان دقیق ورود ویروس کرونا به کشور مورد مناقشه است، اما در هر حال شیوع ویروس کرونا از اواخر بهمن یا اوایل اسفند ۹۸ و از استان قم اعلام شد، درحالی که در ابتدا موضوع خیلی جدی گرفته نشد، تا اینکه مسئولان و مردم کم کم به زوایای مسئله بیشتر پی بردند.
آمارها چه می گوید؟
وی با بیان اینکه در ابتدای اپیدمی کرونا اقدامات لازم آن طور که باید و شاید انجام نشد، گفت: برای نشان دادن وخامت اوضاع و تایید این موضوع که از ابتدای شیوع کرونا به صورت قوی و جدی وارد نشدیم، آمارها بیشتر می تواند به ما کمک کند.رئیس دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان توضیح داد: پس از شیوع کرونا از آخر بهمن یا اول اسفندماه، یک نقطه اوج بیماری در ۱۰ فروردین ماه ۹۹ با حدود سه هزار مبتلا در روز ثبت شد. بعد از آن یکسری اقدامات پیشگیرانه انجام و محدودیت های درنظر گرفته شده، در کنار رعایت پروتکل های بهداشتی از سوی مردم در ایام نوروز باعث شد فراوانی بیماران شیب کاهشی پیدا کند، به طوری که ۲۰ اردیبهشت ماه به پایین ترین تعداد بیماران رسیدیم. پس از آن در مدت بسیار کوتاهی دوباره روند افزایش تعداد مبتلایان شروع شد تا اوایل خردادماه که تعداد بیماران به ۳ هزار و ۵۰۰ نفر در یک روز رسید.دکتر مراثی ادامه داد: بعد از اوج گیری کرونا در اوایل خردادماه، شاهد کاهش نسبی مبتلایان در حدود ۱۰ تا ۱۵ روز بودیم و این روند تقریبا تا اوایل شهریورماه ثابت ماند، اما از اوایل شهریور دوباره روند بیماری اوج گرفت و تا الان که در آذرماه قرار داریم با شناسایی ۱۳ هزار و ۵۰۰ بیمار در روز، روند صعودی بیماری که از شهریورماه شروع شده با شیب تندی ادامه دارد.
۳ موج کرونا از اسفند تا آذر، هر موج شدیدتر از قبل
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به اینکه حداقل ۳ موج اپیدمی کرونا را از اول اسفند تا اول آذرماه می توان درنظر گرفت، افزود: متأسفانه هر موج نسبت به موج قبلی خود شدیدتر بوده و این موضوع باعث نگرانی است، اما نگرانی وقتی بیشتر می شود که روند مرگ هایی که به دلیل بیماری کووید اتفاق افتاده نیز با همین روند صعودی اتفاق افتاده است.وی با یادآوری اینکه در مرگ و میر بیماران کووید۱۹ یک نقطه اوج در اواسط فروردین ماه با ۱۵۰ فوتی در روز داشتیم، تصریح کرد: تا خردادماه روند فوتی های کرونا کاهش یافت، اما از اوایل خرداد دوباره شاهد شیب تندی تا اواخر تیرماه بودیم، به طوری که از ۱۵۰ فوت در روز در نقطه عطف اول به ۲۳۰ فوت در روز در نقطه عطف دوم رسیدیم، پس از آن دوباره کاهش اندکی داشتیم تا اوایل مهر و بعد از آن که باز هم آمار مرگ و میر شیب تندی گرفت و امروز به نزدیک به ۵۰۰ نفر در روز رسیده است.
مراثی با بیان اینکه در حال حاضر شیب بیماری کووید در کشور بسیار تندتر از قبل است، گفت: اعداد و ارقام خیلی خوب و واضح با ما صحبت می کنند. موج دوم نسبت به موج اول ۱۵ درصد افزایش نسبی در موارد جدید ابتلا را نشان می دهد، درحالی که موج سوم حدود ۷۴ درصد افزایش نسبی موارد ابتلا نسبت به موج دوم را نشان می دهند که حاکی از وخامت اوضاع است.
آمارهایی با پیام های خطرناک
وی اضافه کرد: در مرگ و میر بیماران کووید هم موج دوم نسبت به موج اول ۳۵ درصد اختلاف نسبی نشان می دهد، این درحالی است که این اختلاف نسبی در موج سوم نسبت به موج دوم حدود ۵۴ درصد است. این آمارها معانی و پیام های خطرناکی دارد و نشان می دهد بیماری با شیب تندی درحال افزایش است و همراه با بیماری، میزان مرگ و میر هم با نسبت بالایی درحال افزایش است.این اپیدمولوژیست با بیان اینکه متاسفانه روند روزانه مبتلایان به بیماری کووید۱۹ از روند بهبودیافتگان بیشتر است، درحالی که تا اوایل شهریور تقریبا تعداد بستری و ترخیص بیماران از بیمارستان حدودا یکسان بود، ولی از اول شهریورماه تعداد بستری های روزانه پیشی گرفت که نشان می دهد نیاز بیشتری به تخت های بیمارستانی، تخت های آی سی یو، دستگاه های ونتیلاتور و پرستار و پزشک و...بیشتری داریم.وی با یادآوری اینکه روند بروز مرگ بیماران کووید در استان اصفهان نیز خیلی متفاوت با کشور نیست و حتی در برخی زمان ها از وضعیت کشوری بدتر بوده ایم، اظهار کرد: آمارها نشان می دهد استان اصفهان به ویژه از شهریورماه به بعد وضعیت بدتری نسبت به میانگین کشوری داشته است، تاجایی که هم در میزان بروز بیماری و هم مرگ و میر بالاتر از میانگین کشوری بوده ایم.
علت پیوستگی موج های کرونا در ایران
دکتر مراثی با بیان اینکه در خصوص موج های ایجاد شده کرونا در کشور و فاصله نزدیک و پیوستگی این موج ها تصریح کرد: این موضوع به رویکرد مردم و مسئولان در مقابله با بیماری برمی گردد. به نظر من در مواقعی که دستگاه های اجرایی تصمیماتی گرفتند که باعث کاهش تجمع و تردد شده و مراوده مردم با یکدیگر کمتر شد و از سوی دیگر مردم نیز پایبندی بیشتری به پروتکل های بهداشتی داشتند، آمار و ارقام به خوبی کاهش بیماری را نشان می دهد. به عنوان نمونه اینکه اپیدمی تا ۱۰ فروردین نقطه عطفی در ابتلا و مرگ و میر پیدا می کند و بعد کم می شود به دلیل آن محدودیت های وضع شده در عید نوروز و حساسیت بیشتر مردم بر می گردد که انتظار می رفت نتایج آن را تا ۱۵ روز بعد ببینیم و واقعا تا ۲۰ اردیبهشت وضعیت خوبی پیدا کردیم.
موج اول اپیدمی در ایران سهمگین نبود
مدیر گروه اپیدمولوژی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با تصریح براینکه موج اول اپیدمی کرونا در کشور ما موج سهمگینی نبود، گفت: به نظر می رسد مسئولان اجرایی نسبت به این مسئله یا آگاهی کامل نداشتند که این موضوع را نمی توان پذیرفت چون کشورهای دیگری هم بود که درگیر این بیماری بودند و یا اینکه واقعا مسئله را ساده گرفتند، به همین خاطر می بینیم که از ۲۰ اردیبهشت ماه روند بیماری دوباره صعودی شد و به سمت موج دوم در خردادماه رفتیم.وی با بیان اینکه پس از موج اول کرونا تصمیمات کلان و قاطعی در کشور گرفته نشد، افزود: این مسئله باعث شد در ۶ خردادماه بار دیگر رکوردهای جدیدی از ابتلا و مرگ و میر در کشور ثبت شود. به دنبال آن مجددا یکسری محدودیت هایی درنظر گرفته و اجرا شد و آموزش در دانشگاه ها و مدارس مجازی شد و به حالت نیمه تعطیل در آمدند، این درحالی بود که نسبت به موج اول، همراهی مردم طبق مشاهدات مقداری کاهش پیدا کرد و به همین دلیل موج دوم افزایش پیدا کرد، اگرچه همان محدودیت ها باعث بهبود وضعیت بعد از ۳۰ تیرماه شد.این استاد اپیدمولوژی با اشاره به اینکه از مهرماه دوباره روند بیماری در کشور به شدت افزایش یافت، توضیح داد: کسانی که مسئولیت داشتند در این دوران تصمیمات قاطعی نگرفتند، با اینکه با توجه به نتایج داده ها، مرتب هشدار داده می شد که باید نسبت به اوضاع خیلی بیشتر نگران باشیم، براین اساس یکی از دلایلی که در موج دوم شیب بیماری این قدر افزایش پیدا کرد ناهماهنگی در تصمیمات و مخدوش شدن ارتباط بین دولت و ملت بود.
وزن سلامت باید در تصمیم گیری ها بیشتر باشد
وی با اشاره به اینکه با گذشت چندین ماه از شیوع بیماری مردم تا حدودی خسته شده بودند و مسئولان هم می خواستند وضعیت معیشتی مردم باتوجه به مشکلات اقتصادی موجود بیش از این آسیب نبیند، گفت: این درحالی است که موضوع معیشت و سلامت واقعا با هم قابل جمع نبود، البته درست است که باید تهمیداتی برای معیشت مردم پیش بینی شود ولی این موضوع با تهدید سلامت جامعه قابل جمع نبود و حداقل وزن یکی باید در تصمیم گیری ها بیشتر می شد و آن هم مبارزه با کرونا و تامین سلامت مردم بود.
بحران کرونا اولین چالش کشور نیست و آخرین هم نخواهد بود
مراثی نزدیک به ۵۰۰ مرگ بیماران کووید در روز را فاجعه آمیز دانست و گفت: قطعا بحران کرونا اولین چالش کشور نیست و آخرین هم نخواهد بود. نمی خواهم بگویم چه کسی مقصر است و چه کسی نیست، چون الان زمان آن نیست و بعد از فروکش کردن کرونا باید صاحب نظران، اساتید، رسانه ها و مسئولان اجرایی نظرات خود را مطرح کرده و حتی به صورت کتابی گردآوری کنند. در برخی کشورهای شرق آسیا که تجارب اپیدمی سارس در ۲۰۰۳ و مرس ۲۰۱۵ را داشتند مثل سنگاپور، هنگ کنگ و چین و کره جنوبی و ویتنام به استقبال کرونا رفتند و مقالاتی که منتشر شده نشان می دهد کرونا در برخی از این کشورها بیماری زمانی اتفاق افتاده که اقدامات پیشگیرانه برای مقابله قبل از آن درحال انجام بوده است.
هم مردم و هم مسئولان مقصرند
رئیس دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه به طور کلی در به وجود آمدن وضعیت فعلی هم مردم و هم مسئولان مقصرند، گفت: مردم مقصرند چون پروتکل های بهداشتی را به صورت درست و کامل رعایت نمی کنند، اما اینکه چرا رعایت نمی کنند باید بررسی و ریشه یابی شود. از طرف دیگر خط مشی مسئولان برای مقابله با کرونا هم مشخص نیست و اختلاف نظرهای قابل توجهی وجود دارد که هم مردم را نسبت به تصمیمات دولت و پیروی از تصمیمات بی اعتماد می کند و هم حدت بیماری افزایش می یابد.وی یادآور شد: در مباحث اپیدمولوژیک گفته می شود اگر یک بیماری به ویژه بیماری عفونی وارد جامعه و منطقه ای شود باید در یکی دو ماه اول به شدت با آن مبارزه شود، چراکه در همان دوران اول به دلیل کم بودن چرخش ویروس در جامعه خیلی زود می توان با آن مقابله کرد، همانطور که موج اول کرونا در کشور کوچک بود و اگر با درایت برنامه ریزی می شد قطعا هم خسارات کمتری می دیدیم و از طولانی شدن آن جلوگیری می کردیم.
زمان طلایی را از دست دادیم، اما به ته خط نرسیده ایم
مراثی با بیان اینکه ما زمان طلایی مقابله با بیماری را از دست دادیم ولی به ته خط نرسیده ایم، تاکید کرد: باید به فکر آینده بود و اقدامات سخت گیرانه ای برای کنترل بیماری پیش بینی کرد.وی با اشاره به اجرای محدودیت های جدید کرونایی از اول آذرماه در کشور، اظهار کرد: این طرح ظاهرا طرح قابل قبولی است به این دلیل که در کنار محدودیت ها، بیماریابی و افزایش تست کرونا هم مورد توجه قرار گرفته و این درحالی است که ما در هر دو زمینه مشکل داریم، بنابراین اگر این طرح خوب اجرا شود مطمئنم در پایان این ۱۵ روز از شروع طرح و یا حتی یک ماه پس از آن موفقیت نسبی حاصل شود.
محدودیت تست و ضعف در ردیابی بیماران کووید
این استاد اپیدمولوژی با اشاره به اینکه در حال حاضر بیماران کووید در کشور ما ردیابی نمی شوند و یا ردیابی آنها ضعیف انجام می شود، ادامه داد: در انجام تست های پی سی آر هم به خاطر محدودیت کیت های تشخیصی، محدودیت داریم، تاجایی که در زمره کشورهایی با کمترین آزمایش پی سی آر به ازای هر یک میلیون جمعیت هستیم.وی تأکید کرد: اگر محدودیت های سختگیرانه در دستور کار قرار گیرد و از مردم حتی با وضع قوانینی سختگیرانه از آنها خواسته شود پروتکل های بهداشتی را رعایت کنند و از طرف دیگر زیرساخت های لازم را برای شناسایی و ردیابی بیماران فراهم کنیم می توانیم امید به کنترل بیماری داشته باشیم.مراثی با بیان اینکه هم اکنون در وضعیت بسیار بدی هستیم که باید قاطعانه فکری برای آن کنیم، گفت: باید از هرگونه اجتماعی اعم از مراسم عزا و عروسی و مناسبت های مختلف اعم از ملی و مذهبی در جامعه جلوگیری شود. ملت و دولت باید دست به دست هم بدهند تا بتوانیم چرخه بیماری را قطع کنیم در غیر این صورت همه اقدامات بی فایده است، این کار سنگینی است که قاطعیت نیاز دارد.
کشورهای موفق برای مقابله با کرونا چه کردند؟
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در ادامه به تجربه کشورهای موفق در زمینه مقابله با کرونا اشاره و اظهار کرد: وقتی به تجربه کشورهای موفقی مثل کره جنوبی، چین و سنگاپور و نیوزلند نگاه کنیم و با دقت اقدامات آنها را رصد کنیم متوجه می شویم این کشورها زمان طلایی را از دست ندادند، یعنی در ابتدای اپیدمی با آن مقابله کردند و دوم اینکه تمام این کشورها محدودیت های جدی درنظر گرفتند و خیلی سخت گیرانه برخورد کردند، در عین حالی که این اقدامات به صورت هماهنگ بین دولت و ملت بود.وی ردیابی بیماران کووید۱۹ هم در گذشته و هم آینده را موضوع بسیار مهمی دانست و گفت: تجربه کره جنوبی در این زمینه واقعا آموزنده است، آنها با ردیابی الکترونیکی مردم از طریق گوشی های تلفن همراه، اطلاعات ۴۸ ساعت قبل از تشخیص ابتلای فرد به کرونا را به دست آوردند که این فرد کی و کجا و با چه کسانی ارتباط داشته است، این اطلاعات را در عرض ۱۰ دقیقه استخراج کردند و بعد از آن هم فرد بیمار را رها نکرده و ایزوله کردن او را به طور جدی اجرا کردند. این تنها بخش کوچکی از اقدامات برای مقابله با کرونا بود و امروز می بینیم که شیوع بیماری در کره جنوبی با جمعیت حدود ۵۲ میلیونی کنترل شده، اگرچه از شهریورماه به بعد وضعیت این کشور هم بدتر شد ولی روزانه زیر ۱۰ نفر بر اثر بیماری فوت می کنند.دکتر مراثی ادامه داد: مثال دیگر کشور ۱۲۶ میلیونی ژاپن است که اپیدمی کرونا در این کشور از شهریورماه اوج گرفت و یک هزار و ۵۰۰ نفر بیمار در روز شناسایی شدند، اما این تعداد را تا اوایل مهر به ۵۰۰ مورد ابتلا کاهش دادند و بعد از آن دوباره به حدود ۲ هزار نفر افزایش پیدا کرد، ولی میزان مرگ و میر از ۲۰ نفر در روز تجاوز نکرد. این آمارها نشان می دهند بیماریابی در ژاپن به شدت افزایش پیدا کرده، درحالی که در کشور ما افراد ناقل و بیمار به راحتی در جامعه تردد می کند.
خسارات زیاد ایمنی جمعی یا گله ای برای جامعه
مدیر گروه اپیدمولوژی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در ادامه با یادآوری اینکه در دوران پاندمی کرونا ثابت شد ایمنی جمعی یا گله ای اساسا عملی نیست، توضیح داد: ایمنی جمعی خسارات زیادی به مردم می زند و آنها را سردرگم می کند. از سوی دیگر در مورد کووید نمی دانیم چند درصد افراد باید مبتلا شوند تا ایمنی جمعی حاصل شد. آیا ۷۰، ۸۰ و یا ۹۰ درصد باید مبتلا شوند و بعد از آن تا کی باید صبر کنیم که این جمعیت مبتلا شود و اصلا از کجا بدانیم این تعداد مبتلا شده اند. آمار و ارقامی اعلام می شود ولی زمانی می توانیم درصد ابتلای افراد جامعه را اعلام کنیم که تحقیقات سرولوژی انجام داده و ببینیم در بدن چند درصد افراد آنتی بادی وجود دارد و بعد درصد را در جامعه تخمین بزنیم.وی با اشاره به اینکه اگر بیماری شدید یا متوسط باشد براساس تحقیقات انجام شده پیش بینی می شود به ترتیب یک سال و شش ماه آنتی بادی در بدن افراد بهبود یافته ایجاد شده و آنها را ایمن کند، افزود: مقالاتی هم در این زمینه چاپ شده ولی نکته تشکیک برانگیز این است که گزارش شده ویروس جهش های متعددی داشته و در نتیجه می تواند به عنوان یک ویروس جدید عمل کند. البته گزارش های زیادی ندیدم که اعلام کند این جهش در بسیاری از افراد اتفاق افتاده و یا حداقل من اطلاع زیادی ندارم، با این وجود ابتلای مجدد افراد صحت دارد.
دیدگاه های متفاوت درباره واکسن کرونا
مراثی در بخش دیگری از سخنانش در مورد واکسن کرونا نیز گفت: در رابطه با واکسن گزارش های متفاوت از افراد مختلفی می شنویم اما آنچه به صورت رسمی اطلاع داریم این است که ۱۱ شرکت بزرگ در کشورهای چین، روسیه، انگلیس، آمریکا و استرالیا اعلام کرده اند در آینده نزدیک واکسن را به بازار عرضه می کنند، که اگر حتی اتفاق بیفتد قطعا محدودیت در توزیع واکسن وجود دارد و باید پروتکل هایی درنظر گرفته شود و افراد آسیب پذیر در اولویت قرار گیرند.وی با اشاره به دیدگاه افرادی که نسبت به عرضه واکسن کرونا مطمئن نیستند، توضیح داد: این افراد معتقدند هیچ واکسنی در عرض یک سال تولید نشده و پروسه تولید واکسن بسیار طولانی است، بنابراین حداقل تا اواخر ۲۰۲۲ نمی توانیم به دسترسی واکسن امیدوار باشیم.
ضرورت افزایش بیماریابی و ردیابی الکترونیک بیماران
این اپیدمولوژیست به مسئولان پیشنهاد کرد ردیابی الکترونیک بیماران را در دستور کار قرار دهند و افزود: کارهایی انجام شده ولی باید سرعت بگیرد و در کنار غربالگری افراد، بیماران شناسایی شده را ردیابی کنند تا افراد بیمار در جامعه رها نباشند. این کاری است که در کشورهای موفق در کنترل کرونا انجام شده و به عنوان یکی از دلایل موفقیت کشورها اعلام شده، یعنی هم بیماریابی با افزایش تست ها بسیار گسترده تر انجام می شود و هم بیماران ردیابی می شوند.وی انجام تست های رپید در کشور را خبر بسیار خوبی دانست که در کنار اعمال محدودیت ها می تواند به بهبود وضعیت موجود کمک کند و افزود: در صورت موفقیت طرح کشوری سردار سلیمانی و دستیابی به اهداف پیش بینی شده آن امیدواریم در آینده البته نه آینده خیلی زود بتوانیم بیماری را کنترل کنیم. مسئولان هم باید در حین اجرای طرح آن را ارزیابی کرده و نقاط قوت و ضعف طرح را استخراج کنند تا در مراحل بعدی مورد استفاده قرار گیرد.رئیس دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با تصریح براینکه در کنار اعمال محدودیت ها باید بیماریابی هم با قوت انجام شود، گفت: با این وجود هنوز جای ردیابی بیماران خالی است و در این طرح دیده نشده است. اگر همه این موارد در کنار هم انجام شود مثل تجربه کشورهای موفق انتظار داریم چرخه بیماری قطع شود و مبارزه با کووید نتیجه بخش باشد.
طرح های مقابله با کرونا باید همه جانبه باشد
مراثی با بیان اینکه طرح هایی که از سوی مسئولان برای مقابله با کرونا پیش بینی می شود باید همه جانبه باشد، گفت: اگر همه جنبه ها در این طرح ها دیده شود انتظار داریم نتایج مثبت آن دیده شود.وی پیشنهاد داد از طریق جی پی اس گوشی های هوشمند در اماکنی مثل درب ورودی مکان های حمل و نقل عمومی و فروشگاه های بزرگ از ورود افراد مشکوک به بیماری جلوگیری شود و گفت: در کنار جدیت در مقابله با بیماری، باید حمایت های لازم نیز از مردم صورت گیرد، واضح است که با پرداخت ۱۰۰ هزار تومان یارانه دولت نباید انتظار داشته باشد چرخه انتقال ویروس متوقف شود.
محدودیت های نصف و نیمه زمان مقابله را طولانی و مبارزه را سخت تر می کند
مدیر گروه اپیدمولوژی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بار دیگر از مردم خواست به خاطر سلامت خود، خانواده ها و هم وطنانشان توصیه های بهداشتی را رعایت کنند و گفت: ممکن است به لحاظ روانی محدودیت ها افراد جامعه افراد را خسته کرده باشد ولی اگر به صورت جدی اجرا شود می توانیم بعد از آن زندگی راحت تری داشته باشیم، همانطور که در برخی کشورها محدودیت های سختی اعمال شد ولی الان زندگی به حالت عادی برگشته است، اما رعایت نصف و نیمه محدودیت ها ضمن اینکه زمان مقابله با بیماری را طولانی و خسته کننده می کند، مبارزه با آن را نیز سخت و پیچیده تر می کند.
وی با بیان اینکه در ابتدای اپیدمی کرونا اقدامات لازم آن طور که باید و شاید انجام نشد، گفت: برای نشان دادن وخامت اوضاع و تایید این موضوع که از ابتدای شیوع کرونا به صورت قوی و جدی وارد نشدیم، آمارها بیشتر می تواند به ما کمک کند.رئیس دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان توضیح داد: پس از شیوع کرونا از آخر بهمن یا اول اسفندماه، یک نقطه اوج بیماری در ۱۰ فروردین ماه ۹۹ با حدود سه هزار مبتلا در روز ثبت شد. بعد از آن یکسری اقدامات پیشگیرانه انجام و محدودیت های درنظر گرفته شده، در کنار رعایت پروتکل های بهداشتی از سوی مردم در ایام نوروز باعث شد فراوانی بیماران شیب کاهشی پیدا کند، به طوری که ۲۰ اردیبهشت ماه به پایین ترین تعداد بیماران رسیدیم. پس از آن در مدت بسیار کوتاهی دوباره روند افزایش تعداد مبتلایان شروع شد تا اوایل خردادماه که تعداد بیماران به ۳ هزار و ۵۰۰ نفر در یک روز رسید.دکتر مراثی ادامه داد: بعد از اوج گیری کرونا در اوایل خردادماه، شاهد کاهش نسبی مبتلایان در حدود ۱۰ تا ۱۵ روز بودیم و این روند تقریبا تا اوایل شهریورماه ثابت ماند، اما از اوایل شهریور دوباره روند بیماری اوج گرفت و تا الان که در آذرماه قرار داریم با شناسایی ۱۳ هزار و ۵۰۰ بیمار در روز، روند صعودی بیماری که از شهریورماه شروع شده با شیب تندی ادامه دارد.
۳ موج کرونا از اسفند تا آذر، هر موج شدیدتر از قبل
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به اینکه حداقل ۳ موج اپیدمی کرونا را از اول اسفند تا اول آذرماه می توان درنظر گرفت، افزود: متأسفانه هر موج نسبت به موج قبلی خود شدیدتر بوده و این موضوع باعث نگرانی است، اما نگرانی وقتی بیشتر می شود که روند مرگ هایی که به دلیل بیماری کووید اتفاق افتاده نیز با همین روند صعودی اتفاق افتاده است.وی با یادآوری اینکه در مرگ و میر بیماران کووید۱۹ یک نقطه اوج در اواسط فروردین ماه با ۱۵۰ فوتی در روز داشتیم، تصریح کرد: تا خردادماه روند فوتی های کرونا کاهش یافت، اما از اوایل خرداد دوباره شاهد شیب تندی تا اواخر تیرماه بودیم، به طوری که از ۱۵۰ فوت در روز در نقطه عطف اول به ۲۳۰ فوت در روز در نقطه عطف دوم رسیدیم، پس از آن دوباره کاهش اندکی داشتیم تا اوایل مهر و بعد از آن که باز هم آمار مرگ و میر شیب تندی گرفت و امروز به نزدیک به ۵۰۰ نفر در روز رسیده است.
مراثی با بیان اینکه در حال حاضر شیب بیماری کووید در کشور بسیار تندتر از قبل است، گفت: اعداد و ارقام خیلی خوب و واضح با ما صحبت می کنند. موج دوم نسبت به موج اول ۱۵ درصد افزایش نسبی در موارد جدید ابتلا را نشان می دهد، درحالی که موج سوم حدود ۷۴ درصد افزایش نسبی موارد ابتلا نسبت به موج دوم را نشان می دهند که حاکی از وخامت اوضاع است.
آمارهایی با پیام های خطرناک
وی اضافه کرد: در مرگ و میر بیماران کووید هم موج دوم نسبت به موج اول ۳۵ درصد اختلاف نسبی نشان می دهد، این درحالی است که این اختلاف نسبی در موج سوم نسبت به موج دوم حدود ۵۴ درصد است. این آمارها معانی و پیام های خطرناکی دارد و نشان می دهد بیماری با شیب تندی درحال افزایش است و همراه با بیماری، میزان مرگ و میر هم با نسبت بالایی درحال افزایش است.این اپیدمولوژیست با بیان اینکه متاسفانه روند روزانه مبتلایان به بیماری کووید۱۹ از روند بهبودیافتگان بیشتر است، درحالی که تا اوایل شهریور تقریبا تعداد بستری و ترخیص بیماران از بیمارستان حدودا یکسان بود، ولی از اول شهریورماه تعداد بستری های روزانه پیشی گرفت که نشان می دهد نیاز بیشتری به تخت های بیمارستانی، تخت های آی سی یو، دستگاه های ونتیلاتور و پرستار و پزشک و...بیشتری داریم.وی با یادآوری اینکه روند بروز مرگ بیماران کووید در استان اصفهان نیز خیلی متفاوت با کشور نیست و حتی در برخی زمان ها از وضعیت کشوری بدتر بوده ایم، اظهار کرد: آمارها نشان می دهد استان اصفهان به ویژه از شهریورماه به بعد وضعیت بدتری نسبت به میانگین کشوری داشته است، تاجایی که هم در میزان بروز بیماری و هم مرگ و میر بالاتر از میانگین کشوری بوده ایم.
علت پیوستگی موج های کرونا در ایران
دکتر مراثی با بیان اینکه در خصوص موج های ایجاد شده کرونا در کشور و فاصله نزدیک و پیوستگی این موج ها تصریح کرد: این موضوع به رویکرد مردم و مسئولان در مقابله با بیماری برمی گردد. به نظر من در مواقعی که دستگاه های اجرایی تصمیماتی گرفتند که باعث کاهش تجمع و تردد شده و مراوده مردم با یکدیگر کمتر شد و از سوی دیگر مردم نیز پایبندی بیشتری به پروتکل های بهداشتی داشتند، آمار و ارقام به خوبی کاهش بیماری را نشان می دهد. به عنوان نمونه اینکه اپیدمی تا ۱۰ فروردین نقطه عطفی در ابتلا و مرگ و میر پیدا می کند و بعد کم می شود به دلیل آن محدودیت های وضع شده در عید نوروز و حساسیت بیشتر مردم بر می گردد که انتظار می رفت نتایج آن را تا ۱۵ روز بعد ببینیم و واقعا تا ۲۰ اردیبهشت وضعیت خوبی پیدا کردیم.
موج اول اپیدمی در ایران سهمگین نبود
مدیر گروه اپیدمولوژی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با تصریح براینکه موج اول اپیدمی کرونا در کشور ما موج سهمگینی نبود، گفت: به نظر می رسد مسئولان اجرایی نسبت به این مسئله یا آگاهی کامل نداشتند که این موضوع را نمی توان پذیرفت چون کشورهای دیگری هم بود که درگیر این بیماری بودند و یا اینکه واقعا مسئله را ساده گرفتند، به همین خاطر می بینیم که از ۲۰ اردیبهشت ماه روند بیماری دوباره صعودی شد و به سمت موج دوم در خردادماه رفتیم.وی با بیان اینکه پس از موج اول کرونا تصمیمات کلان و قاطعی در کشور گرفته نشد، افزود: این مسئله باعث شد در ۶ خردادماه بار دیگر رکوردهای جدیدی از ابتلا و مرگ و میر در کشور ثبت شود. به دنبال آن مجددا یکسری محدودیت هایی درنظر گرفته و اجرا شد و آموزش در دانشگاه ها و مدارس مجازی شد و به حالت نیمه تعطیل در آمدند، این درحالی بود که نسبت به موج اول، همراهی مردم طبق مشاهدات مقداری کاهش پیدا کرد و به همین دلیل موج دوم افزایش پیدا کرد، اگرچه همان محدودیت ها باعث بهبود وضعیت بعد از ۳۰ تیرماه شد.این استاد اپیدمولوژی با اشاره به اینکه از مهرماه دوباره روند بیماری در کشور به شدت افزایش یافت، توضیح داد: کسانی که مسئولیت داشتند در این دوران تصمیمات قاطعی نگرفتند، با اینکه با توجه به نتایج داده ها، مرتب هشدار داده می شد که باید نسبت به اوضاع خیلی بیشتر نگران باشیم، براین اساس یکی از دلایلی که در موج دوم شیب بیماری این قدر افزایش پیدا کرد ناهماهنگی در تصمیمات و مخدوش شدن ارتباط بین دولت و ملت بود.
وزن سلامت باید در تصمیم گیری ها بیشتر باشد
وی با اشاره به اینکه با گذشت چندین ماه از شیوع بیماری مردم تا حدودی خسته شده بودند و مسئولان هم می خواستند وضعیت معیشتی مردم باتوجه به مشکلات اقتصادی موجود بیش از این آسیب نبیند، گفت: این درحالی است که موضوع معیشت و سلامت واقعا با هم قابل جمع نبود، البته درست است که باید تهمیداتی برای معیشت مردم پیش بینی شود ولی این موضوع با تهدید سلامت جامعه قابل جمع نبود و حداقل وزن یکی باید در تصمیم گیری ها بیشتر می شد و آن هم مبارزه با کرونا و تامین سلامت مردم بود.
بحران کرونا اولین چالش کشور نیست و آخرین هم نخواهد بود
مراثی نزدیک به ۵۰۰ مرگ بیماران کووید در روز را فاجعه آمیز دانست و گفت: قطعا بحران کرونا اولین چالش کشور نیست و آخرین هم نخواهد بود. نمی خواهم بگویم چه کسی مقصر است و چه کسی نیست، چون الان زمان آن نیست و بعد از فروکش کردن کرونا باید صاحب نظران، اساتید، رسانه ها و مسئولان اجرایی نظرات خود را مطرح کرده و حتی به صورت کتابی گردآوری کنند. در برخی کشورهای شرق آسیا که تجارب اپیدمی سارس در ۲۰۰۳ و مرس ۲۰۱۵ را داشتند مثل سنگاپور، هنگ کنگ و چین و کره جنوبی و ویتنام به استقبال کرونا رفتند و مقالاتی که منتشر شده نشان می دهد کرونا در برخی از این کشورها بیماری زمانی اتفاق افتاده که اقدامات پیشگیرانه برای مقابله قبل از آن درحال انجام بوده است.
هم مردم و هم مسئولان مقصرند
رئیس دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه به طور کلی در به وجود آمدن وضعیت فعلی هم مردم و هم مسئولان مقصرند، گفت: مردم مقصرند چون پروتکل های بهداشتی را به صورت درست و کامل رعایت نمی کنند، اما اینکه چرا رعایت نمی کنند باید بررسی و ریشه یابی شود. از طرف دیگر خط مشی مسئولان برای مقابله با کرونا هم مشخص نیست و اختلاف نظرهای قابل توجهی وجود دارد که هم مردم را نسبت به تصمیمات دولت و پیروی از تصمیمات بی اعتماد می کند و هم حدت بیماری افزایش می یابد.وی یادآور شد: در مباحث اپیدمولوژیک گفته می شود اگر یک بیماری به ویژه بیماری عفونی وارد جامعه و منطقه ای شود باید در یکی دو ماه اول به شدت با آن مبارزه شود، چراکه در همان دوران اول به دلیل کم بودن چرخش ویروس در جامعه خیلی زود می توان با آن مقابله کرد، همانطور که موج اول کرونا در کشور کوچک بود و اگر با درایت برنامه ریزی می شد قطعا هم خسارات کمتری می دیدیم و از طولانی شدن آن جلوگیری می کردیم.
زمان طلایی را از دست دادیم، اما به ته خط نرسیده ایم
مراثی با بیان اینکه ما زمان طلایی مقابله با بیماری را از دست دادیم ولی به ته خط نرسیده ایم، تاکید کرد: باید به فکر آینده بود و اقدامات سخت گیرانه ای برای کنترل بیماری پیش بینی کرد.وی با اشاره به اجرای محدودیت های جدید کرونایی از اول آذرماه در کشور، اظهار کرد: این طرح ظاهرا طرح قابل قبولی است به این دلیل که در کنار محدودیت ها، بیماریابی و افزایش تست کرونا هم مورد توجه قرار گرفته و این درحالی است که ما در هر دو زمینه مشکل داریم، بنابراین اگر این طرح خوب اجرا شود مطمئنم در پایان این ۱۵ روز از شروع طرح و یا حتی یک ماه پس از آن موفقیت نسبی حاصل شود.
محدودیت تست و ضعف در ردیابی بیماران کووید
این استاد اپیدمولوژی با اشاره به اینکه در حال حاضر بیماران کووید در کشور ما ردیابی نمی شوند و یا ردیابی آنها ضعیف انجام می شود، ادامه داد: در انجام تست های پی سی آر هم به خاطر محدودیت کیت های تشخیصی، محدودیت داریم، تاجایی که در زمره کشورهایی با کمترین آزمایش پی سی آر به ازای هر یک میلیون جمعیت هستیم.وی تأکید کرد: اگر محدودیت های سختگیرانه در دستور کار قرار گیرد و از مردم حتی با وضع قوانینی سختگیرانه از آنها خواسته شود پروتکل های بهداشتی را رعایت کنند و از طرف دیگر زیرساخت های لازم را برای شناسایی و ردیابی بیماران فراهم کنیم می توانیم امید به کنترل بیماری داشته باشیم.مراثی با بیان اینکه هم اکنون در وضعیت بسیار بدی هستیم که باید قاطعانه فکری برای آن کنیم، گفت: باید از هرگونه اجتماعی اعم از مراسم عزا و عروسی و مناسبت های مختلف اعم از ملی و مذهبی در جامعه جلوگیری شود. ملت و دولت باید دست به دست هم بدهند تا بتوانیم چرخه بیماری را قطع کنیم در غیر این صورت همه اقدامات بی فایده است، این کار سنگینی است که قاطعیت نیاز دارد.
کشورهای موفق برای مقابله با کرونا چه کردند؟
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در ادامه به تجربه کشورهای موفق در زمینه مقابله با کرونا اشاره و اظهار کرد: وقتی به تجربه کشورهای موفقی مثل کره جنوبی، چین و سنگاپور و نیوزلند نگاه کنیم و با دقت اقدامات آنها را رصد کنیم متوجه می شویم این کشورها زمان طلایی را از دست ندادند، یعنی در ابتدای اپیدمی با آن مقابله کردند و دوم اینکه تمام این کشورها محدودیت های جدی درنظر گرفتند و خیلی سخت گیرانه برخورد کردند، در عین حالی که این اقدامات به صورت هماهنگ بین دولت و ملت بود.وی ردیابی بیماران کووید۱۹ هم در گذشته و هم آینده را موضوع بسیار مهمی دانست و گفت: تجربه کره جنوبی در این زمینه واقعا آموزنده است، آنها با ردیابی الکترونیکی مردم از طریق گوشی های تلفن همراه، اطلاعات ۴۸ ساعت قبل از تشخیص ابتلای فرد به کرونا را به دست آوردند که این فرد کی و کجا و با چه کسانی ارتباط داشته است، این اطلاعات را در عرض ۱۰ دقیقه استخراج کردند و بعد از آن هم فرد بیمار را رها نکرده و ایزوله کردن او را به طور جدی اجرا کردند. این تنها بخش کوچکی از اقدامات برای مقابله با کرونا بود و امروز می بینیم که شیوع بیماری در کره جنوبی با جمعیت حدود ۵۲ میلیونی کنترل شده، اگرچه از شهریورماه به بعد وضعیت این کشور هم بدتر شد ولی روزانه زیر ۱۰ نفر بر اثر بیماری فوت می کنند.دکتر مراثی ادامه داد: مثال دیگر کشور ۱۲۶ میلیونی ژاپن است که اپیدمی کرونا در این کشور از شهریورماه اوج گرفت و یک هزار و ۵۰۰ نفر بیمار در روز شناسایی شدند، اما این تعداد را تا اوایل مهر به ۵۰۰ مورد ابتلا کاهش دادند و بعد از آن دوباره به حدود ۲ هزار نفر افزایش پیدا کرد، ولی میزان مرگ و میر از ۲۰ نفر در روز تجاوز نکرد. این آمارها نشان می دهند بیماریابی در ژاپن به شدت افزایش پیدا کرده، درحالی که در کشور ما افراد ناقل و بیمار به راحتی در جامعه تردد می کند.
خسارات زیاد ایمنی جمعی یا گله ای برای جامعه
مدیر گروه اپیدمولوژی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در ادامه با یادآوری اینکه در دوران پاندمی کرونا ثابت شد ایمنی جمعی یا گله ای اساسا عملی نیست، توضیح داد: ایمنی جمعی خسارات زیادی به مردم می زند و آنها را سردرگم می کند. از سوی دیگر در مورد کووید نمی دانیم چند درصد افراد باید مبتلا شوند تا ایمنی جمعی حاصل شد. آیا ۷۰، ۸۰ و یا ۹۰ درصد باید مبتلا شوند و بعد از آن تا کی باید صبر کنیم که این جمعیت مبتلا شود و اصلا از کجا بدانیم این تعداد مبتلا شده اند. آمار و ارقامی اعلام می شود ولی زمانی می توانیم درصد ابتلای افراد جامعه را اعلام کنیم که تحقیقات سرولوژی انجام داده و ببینیم در بدن چند درصد افراد آنتی بادی وجود دارد و بعد درصد را در جامعه تخمین بزنیم.وی با اشاره به اینکه اگر بیماری شدید یا متوسط باشد براساس تحقیقات انجام شده پیش بینی می شود به ترتیب یک سال و شش ماه آنتی بادی در بدن افراد بهبود یافته ایجاد شده و آنها را ایمن کند، افزود: مقالاتی هم در این زمینه چاپ شده ولی نکته تشکیک برانگیز این است که گزارش شده ویروس جهش های متعددی داشته و در نتیجه می تواند به عنوان یک ویروس جدید عمل کند. البته گزارش های زیادی ندیدم که اعلام کند این جهش در بسیاری از افراد اتفاق افتاده و یا حداقل من اطلاع زیادی ندارم، با این وجود ابتلای مجدد افراد صحت دارد.
دیدگاه های متفاوت درباره واکسن کرونا
مراثی در بخش دیگری از سخنانش در مورد واکسن کرونا نیز گفت: در رابطه با واکسن گزارش های متفاوت از افراد مختلفی می شنویم اما آنچه به صورت رسمی اطلاع داریم این است که ۱۱ شرکت بزرگ در کشورهای چین، روسیه، انگلیس، آمریکا و استرالیا اعلام کرده اند در آینده نزدیک واکسن را به بازار عرضه می کنند، که اگر حتی اتفاق بیفتد قطعا محدودیت در توزیع واکسن وجود دارد و باید پروتکل هایی درنظر گرفته شود و افراد آسیب پذیر در اولویت قرار گیرند.وی با اشاره به دیدگاه افرادی که نسبت به عرضه واکسن کرونا مطمئن نیستند، توضیح داد: این افراد معتقدند هیچ واکسنی در عرض یک سال تولید نشده و پروسه تولید واکسن بسیار طولانی است، بنابراین حداقل تا اواخر ۲۰۲۲ نمی توانیم به دسترسی واکسن امیدوار باشیم.
ضرورت افزایش بیماریابی و ردیابی الکترونیک بیماران
این اپیدمولوژیست به مسئولان پیشنهاد کرد ردیابی الکترونیک بیماران را در دستور کار قرار دهند و افزود: کارهایی انجام شده ولی باید سرعت بگیرد و در کنار غربالگری افراد، بیماران شناسایی شده را ردیابی کنند تا افراد بیمار در جامعه رها نباشند. این کاری است که در کشورهای موفق در کنترل کرونا انجام شده و به عنوان یکی از دلایل موفقیت کشورها اعلام شده، یعنی هم بیماریابی با افزایش تست ها بسیار گسترده تر انجام می شود و هم بیماران ردیابی می شوند.وی انجام تست های رپید در کشور را خبر بسیار خوبی دانست که در کنار اعمال محدودیت ها می تواند به بهبود وضعیت موجود کمک کند و افزود: در صورت موفقیت طرح کشوری سردار سلیمانی و دستیابی به اهداف پیش بینی شده آن امیدواریم در آینده البته نه آینده خیلی زود بتوانیم بیماری را کنترل کنیم. مسئولان هم باید در حین اجرای طرح آن را ارزیابی کرده و نقاط قوت و ضعف طرح را استخراج کنند تا در مراحل بعدی مورد استفاده قرار گیرد.رئیس دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با تصریح براینکه در کنار اعمال محدودیت ها باید بیماریابی هم با قوت انجام شود، گفت: با این وجود هنوز جای ردیابی بیماران خالی است و در این طرح دیده نشده است. اگر همه این موارد در کنار هم انجام شود مثل تجربه کشورهای موفق انتظار داریم چرخه بیماری قطع شود و مبارزه با کووید نتیجه بخش باشد.
طرح های مقابله با کرونا باید همه جانبه باشد
مراثی با بیان اینکه طرح هایی که از سوی مسئولان برای مقابله با کرونا پیش بینی می شود باید همه جانبه باشد، گفت: اگر همه جنبه ها در این طرح ها دیده شود انتظار داریم نتایج مثبت آن دیده شود.وی پیشنهاد داد از طریق جی پی اس گوشی های هوشمند در اماکنی مثل درب ورودی مکان های حمل و نقل عمومی و فروشگاه های بزرگ از ورود افراد مشکوک به بیماری جلوگیری شود و گفت: در کنار جدیت در مقابله با بیماری، باید حمایت های لازم نیز از مردم صورت گیرد، واضح است که با پرداخت ۱۰۰ هزار تومان یارانه دولت نباید انتظار داشته باشد چرخه انتقال ویروس متوقف شود.
محدودیت های نصف و نیمه زمان مقابله را طولانی و مبارزه را سخت تر می کند
مدیر گروه اپیدمولوژی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بار دیگر از مردم خواست به خاطر سلامت خود، خانواده ها و هم وطنانشان توصیه های بهداشتی را رعایت کنند و گفت: ممکن است به لحاظ روانی محدودیت ها افراد جامعه افراد را خسته کرده باشد ولی اگر به صورت جدی اجرا شود می توانیم بعد از آن زندگی راحت تری داشته باشیم، همانطور که در برخی کشورها محدودیت های سختی اعمال شد ولی الان زندگی به حالت عادی برگشته است، اما رعایت نصف و نیمه محدودیت ها ضمن اینکه زمان مقابله با بیماری را طولانی و خسته کننده می کند، مبارزه با آن را نیز سخت و پیچیده تر می کند.
نظر شما