دلار ۴۲۰۰ تومانی؛ استخوانی لای زخم اقتصاد و طرحی که همه مخالفش بودند!

سلام نو – سرویس اقتصادی: حالا مدت‌ها از تعیین نرخ دلار ۴۲۰۰ تومانی برای کالاهای اساسی مردم می‌گذرد، دلاری که توسط معاون اول رئیس جمهور اعلام شد و به همین دلیل به دلار جهانگیری مشهور شد.

در روزهای نخست بسیاری امید داشتند تا این اعلام قیمت باعث کنترل تنش بازار ارز و آرام گرفتن اقتصاد شود. خیلی‌ها فکر می‌کردند اعلام این خبر از سوی جهانگیری یعنی بازگشت او به جایگاه سابق و تغییر رویه اقتصادی دولت، اما در نهایت چنین نشد.

دلار ۴۲۰۰ تومانی هر روز اثر خود را از دست داد، دلار نیمایی متولد شد، دلار ۴۲۰۰ تومانی تبدیل به رانت شد و در نهایت حالا تبدیل به استخوانی لای زخم شده که دولت هم نمی‌داند با آن چه کند.

پروژه دلار ۴۲۰۰ تومانی مصداق آن ضرب المثل مشهور است که "شکست یتیم است ولی پیروزی هزار پدر دارد".  در روایت‌های مختلف از چگونگی تصمیم‌گیری درباره دلار ۴۲۰۰ تومانی یک بار رئیس جمهور تنها مخالف این تصمیم بود، یک بار رئیس بانک مرکزی و یک بار هم وزیر صنعت با دو دست بر سر خود زد.

روایت آشنا: روحانی مخالف دلار ۴۲۰۰ تومانی بود

حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس جمهور می‌گوید که قرار بود در یک جلسه درباره نرخ ارز تصمیم‌گیری شود تمام چهره‌های اقتصادی دولت در آن جلسه حاضر بودند. پیش از آن تمام این چهره‌ها جلسات مختلف خود را رفته بودند و همه به این نتیجه رسیده بودند که باید قیمت ارز ۴۲۰۰ تومان اعلام شود.

روحانی می‌گوید که "با این جمع بندی صد درصد مخالف هستم، اما اگر همه شما موافق هستید و این را تنها راه نجات کشور می‌دانید، من به مثابه «اکل میته» با این پیشنهاد موافقت می‌کنم".

آشنا می‌گوید که دلیل رئیس جمهور برای مخالفت هم این بود که ما هر وقت گفتیم تک نرخی، بازار ثانویه‌ای درست شد که قیمت را آن بازار تعیین می‌کرد.

البته این اظهارات حسام الدین آشنا با واکنش بسیار تند مسعود نیلی، مشاور سابق حسن روحانی، مواجه شد و او درخواست کرد که صوت آن جلسه منتشر شود، اما این درخواست هیچ گاه عملی نشد.

روایت سیف: روحانی دنبال دلار ۳۸۰۰ تومانی بود

روایت آشنا تنها روایت موجود از آن جلسه مشهور نیست و رئیس سابق بانک مرکزی نیز حرف‌های جالبی برای گفتن دارد، حرف‌هایی که در واقع روایت آشنا پاسخی به آن بود.

ولی‌الله سیف ۲۶ آبان سال ۹۷، در مصاحبه با «دنیای اقتصاد» سیاست دلار ۴۲۰۰ تومانی را به‌عنوان سیاست ارزی بانک مرکزی نپذیرفت و آن را سیاست ارزی دولت و نتیجه مذاکرات و مباحث انجام‌شده در ستاد اقتصادی خواند. رئیس‌کل سابق بانک مرکزی حتی از استعفایش در آن دوره پرده برداشت.

سیف در مصاحبه دیگر خود با فارس نقل می‌کند که روحانی به جای دلار ۴۲۰۰ تومانی طرفدار نرخ ۳۸۰۰ تومانی بود و می‌گوید:  نرخ ۳۸۰۰ تومان نمی‌توانست مناسب باشد ولی آقای رئیس جمهور اصرار داشتند. بانک مرکزی و بعضی از اعضای جلسه توضیحاتی در مورد نامناسب بودن نرخ ۳۸۰۰ تومان دادند و بیان شد همین الآن نرخ در بازار نزدیک ۵۰۰۰ تومان است با ۳۸۰۰ تومان قطعا به تعادل مورد نظر نمی‌رسیم. در این بین یکی از حضار گفت آقای پورابراهیمی نماینده مجلس هم گفته نرخ ارز ما ۴۲۰۰ تومان است.

همین حرف هم می‌شود مبنای تعیین دلار ۴۲۰۰ تومانی، در حالی که به گفته سیف اشاره به این عدد از قول پورابراهیمی برای این بود که به رئیس جمهور نشان داده شود که شخص تندی مثل پورابراهیمی هم به ۴۲۰۰ تومان فکر می‌کند نه کم‌تر از آن و دولت باید دنبال عددی بین ۵ تا ۶ هزار تومان باشد.

روایت نعمت‌زاده: بر سرم کوبیدم

محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر سابق صمت که روابط بدی هم با روحانی نداشت از مخالفان دلار ۴۲۰۰ تومانی است. او که با برنامه دست خط گفت‌وگو می‌کرد گفت که اگر وزیر بود حتما با این تصمیم روحانی مخالفت می‌کرد. او با تاکید بر اینکه این مخالفت را به گوش روحانی رساند، گفت: من پای تلویزیون بودم که این را شنیدم و باور کنید، بر سر خودم زدم و گفتم این باعث می شود ارز گران شود، باعث می‌شود بروکراسی ایجاد شود. فکر کردند ترامپ چوب را برداشته بر سر ما بزند، ما زودتر به مقابله آن برویم. من به ۳-۲ تا از وزرا که در کابینه بودند گفتم مگر خواب بودید؟

ارز ۴۲۰۰ تومانی و دردسرهای بی‌پایان

اما این تنها چهره‌های سابق دولت هم‌چون سیف، نعمت‌زاده یا نیلی نیستند که با ارز ۴۲۰۰ تومانی مخالف هستند. عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی نیز گفت که از ابتدا با اعطای ارز ۴۲۰۰ تومانی مخالف بوده و هنوز هم مخالف است.

او تاکید کرده است که اگر مسئله ارز ۴۲۰۰ تومانی حل شود، بانک مرکزی این آمادگی و توان را دارد که به سمت تک نرخی شدن ارز حرکت کند.

مخالفان حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، این کار را خطرناک می‌دانند و معتقدند این اقدام باعث افزایش قیمت کالاهای اساسی و تورم می‌شود و فشار بر جامعه زیاد می‌شود. در مقابل موافقان معتقدند ارز ۴۲۰۰ تومانی رانت آور است، مبنای کارشناسی ندارد، تاثیری که باید را در کاهش فشار بر مردم نداشت و باعث اتلاف منابع ارزی کشور شده است.

حالا باید دید مخالفت کارشناسان و همراهی نسبی مجلس با این مخالفت، باعث تغییر نظر دولت و البته تغییر نظر ساختارهای اقتصادی تصمیم‌گیرنده نظام می‌شود یا هم‌چنان ارز ۴۲۰۰ تومانی چونان استخوانی لای زخم اقتصاد کشور می‌ماند؟