از طلوع تا غروب با خسرو سینایی / از ساری تا وین در پی تحقق آرزو

سلام نو - سرویس فرهنگ و هنر: روز گذشته مورخ ۱۱ مرداد ۱۳۹۹ متاسفانه خسرو سینایی کارگردان پیشکسوت سینما ایران بر اثر عفونت ریه و ابتلا به ویروس کرونا در سن ۷۹ سالگی در بیمارستان امیراعلم به دیار باقی شتافت و به همین مناسبت به بررسی زندگی این هنرمند فقید پرداخته ایم که در ادامه خواهید خواند.

طلوع :
خسرو سینایی کارگردان پیشکسوت سینما  در تاریخ ۲۹ دی ۱۳۱۹ در شهر ساری استان مازندران چشم به جهان گشود، وی دوران ابتدایی را در همان شهر ساری گذراند و پس از مهاجرت به تهران در سن ۱۸ سالگی در سال ۱۳۳۷ توانست از مدرسه البرز دیپلم خود را بگیرد.

وی پس از اخذ دیپلم برای تحقق آرزوهایش خیلی زود و درست زمانی که ۱۹ سال سن داشت در سال ۱۳۳۸ رهسپار اتریش شد و در دانشکده فنی وین تا سال ۱۳۴۲ در رشتهٔ معماری به تحصیل پرداخت، سینایی همزمان با رشته معماری در دانشکده فنی وین در آکادمی موسیقی وهنرهای نمایشی شهر وین به تحصیل در رشته آهنگسازی پرداخت اما خیلی زود آن را رها کرد و به سراغ رشته سینما رفت و در سال ۱۳۴۶ با درجه ممتاز در دو رشته کارگردانی و فیلمنامه نویسی از آکادمی موسیقی و هنرهای نمایشی وین فارغ‌التحصیل شد.

این کارگردان فقید سینمای ایران پس از علم آموزی و به دلیل علاقه وافر به کشورش در سال ۱۳۴۶ به ایران بازگشت و از همان سال تا سال ۱۳۵۱ به استخدام وزارت فرهنگ و هنر درآمد، وی پس از آن در سال ۱۳۵۱ به عضویت سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران درآمد و تا سال ۱۳۵۴ نیز در آنجا به فعالیت پرداخت، وی تنها سه سال توانست در رادیو و تلویزیون ملی ایران دوام بیاورد و پس از آن نیز سراغ تدریس در دانشگاه ها پرداخت و از سال ۱۳۵۴ تا سال ۱۳۷۱ نزدیک به ۱۷ سال به تدریس در رشته‌های کارگردانی، فیلمنامه‌نویسی، موسیقی فیلم، مستندسازی و … در دانشگاه و مراکز آموزشی و هنری پرداخت.

خسرو سینایی دوازده سال پس از تحصیل در رشته کارگردانی در آکادمی موسیقی و هنرهای نمایشی وین اتریش، نخستین فیلم بلند سینمایی خود را در سال ۱۳۵۸ و با نام «زنده‌باد…» و با هنرنمایی بازیگرانی همچون ثریا قاسمی، مهدی هاشمی، غلامرضا طباطبایی، اسماعیل محمدی، رقیه چهره آزاد، احمد کاشانی و ... جلوی دوربین برد و این فیلم با دریافت جایزه از جشنوارهٔ کارلووی واری در سال ۱۹۸۰ لقب اولین فیلم بعد از انقلاب را که در یک جشنوارهٔ الف بین‌المللی جایزه گرفته بود را به خود اختصاص داد.

هرچند که سینایی اولین فیلم بلند سینمایی خود با نام «زنده باد...» را در سال ۱۳۵۸ جلوی دوربین برد، اما وی پیش از این فیلم های مستند زیادی همچون «آوائی که عتیقه می‌شود»، «سال هنر ایران»، «آن سوی هیاهو»، «یک سرزمین، یک روز، یک راه»، «پرستش»، «سردی آهن»، «مرثیه گمشده»،«مصور الملکی»، «حسین یاوری»، «جناب دماوندی»، «تهران امروز، تصاویر یک شهر»، «زن دیروز، زن امروز»، «نقاشی مدرن ایران» و ... را جلوی دوربین برده بود و فیلم مستند «آوائی که عتیقه می‌شود» اولین فیلم مستند وی نام دارد که به محض ورود به کشور در سال ۱۳۴۶ آن را جلوی دوربین برده بود.

خسرو سینایی به خاطر مستند «مرثیه گمشده» نشان افتخار «صلیب لیاقت» را از رئیس‌جمهور وقت لهستان دریافت کرد، این فیلم که ساخت آن سیزده سال زمان برده است پیرامون مهاجرت لهستانی ها به ایران در طی جنگ جهانی دوم است، وی در طول فعالیت‌های هنری خود بیش از ۱۲۰ فیلم کوتاه و بلند ساخت که افزون بر نویسندگی و کارگردانی، ساخت موسیقی و تدوین برخی از آثارش را نیز بر عهده داشته‌است.

وی سابقه کارگردانی فیلم های کوتاهی همچون «ماهیگیری»، «پسر، پدر و مادر»، «فعل مجهول»، «سرگردانی بچه‌ها میان فرامین خدا و رفتار ما»، «فرار»، «خط خوردگی»، «خانواده ایرانی»، «ده صحنه تا اخراج»  و ... را در کارنامه هنری خود دارد.

این کارگردان پیشکسوت سینمای ایران در طی نیم قرن فعالیت هنری خود نه فیلم بلند سینمایی همچون «زنده باد ...»، «هیولای درون»، «یار در خانه»، «در کوچه های عشق»، «کوچه پاییز»، «عروس آتش»، «مثل یک قصه»، «کویر خون»، «جزیره رنگین» و ... را جلوی دوربین برد و فیلم «جزیره رنگین» که فیلمنامه آن اقتباس آزادی از زندگی احمد نادعلیان است، آخرین اثر بلند سینمایی این کارگردان است که وی آن را در سال ۱۳۹۳ جلوی دوربین برده است.

فیلم «عروس آتش» مطرح ترین اثر این کارگردان فقید سینمای ایران است که آن را در سال ۱۳۷۸ و با هنرنمایی بازیگران شاخصی همچون سعید پورصمیمی، حمید فرخ‌نژاد، مهدی احمدی، سلیمه رنگزن، غزل صارمی و ... جلوی دوربین برد، این فیلم که به سنت‌های عشیره ای در جنوب ایران، ازدواج اجباری و خودسوزی می‌پردازد توانست در جشنواره فراوانی حضور باید و جوایز فراوانی را برای این کارگردان و عوامل فیلم کسب نماید.

خسرو سینایی علاوه بر فیلمسازی و مستند سازی در حوزه انیمیشن سازی نیز  فعالیت داشته است و آثاری همچون «شاید اگر…»، «دو راه حل یک مشکل»، «شرح حال» و ... را در کارنامه هنری خود دارد، او در حوزه موسیقی فیلم نیز فعالیت داشته و موسیقی فیلم هایی همچون «من ایران را دوست دارم»، «یار در خانه»، «هیولای درون»، «عروس آتش»، «مرثیه گمشده» و ... را نیز وی تولید کرده است.

غروب:
خسرو سینایی که از یک ماه قبل برای یک عمل جراحی در بیمارستان بستری بود و بعد از مدتی مرخص شد اما به علت عفونت ریه و مبتلا شدن به ویروس کرونا دوباره در بیمارستان امیراعلم بستری شد و روز گذشته شنبه مورخه 11 مردادماه ۱۳۹۹ به‌ علت عفونت ریه و ابتلا به ویروس کرونا در بیمارستان امیراعلم تهران به دیار باقی شتافت.