سلام نو – سرویس بین الملل: نشست شورای حکام آژانس بین الملل انرژی اتمی که بعد از هشت سال به صدور قطعنامه‌ای علیه ایران منجر شد یک اتفاق غیرمنتظره داشت که در هجمه بحران دلار و وعده خروج ایران از ان پی تی توسط نمایندگان مجلس، کمتر به چشم آمد و آن رای دادن چین به نفع ایران در کنار روسیه بود، اتفاقی که برای روسیه عادی و برای چین غیر عادی بود.
روابط ایران و چین هرچند عمق تاریخی بسیاری دارد و حداقل به صد سال پیش از میلاد مسیح و دوران اشکانیان باز می‌گردد اما در تمام این سال‌ها ایران با غرب مراوده بیشتر داشته و در شرق هم بیش از چین با هند مراوده داشته.
با این همه حداقل در صد سال گذشته و با ظهور چین به عنوان یک قدرت اقتصادی و بعد سیاسی در جهان همه چیز عوض شد و مراودات چین و ایران به مرور افزایش یافت، به خصوص پس از انقلاب.
با پایان جنگ ایران و عراق و ادامه تنش با آمریکا ایران نه تنها روابط با روسیه را گسترش داد بلکه به طور ویژه روی روابط با چین نیز کار کرد تا جایی که در دوران محمود احمدی‌نژاد سیاست «نگاه به شرق» به طور رسمی در دیپلماسی ایران اولویت یافت و چین در کنار روسیه به یکی از شرکای اصلی ایران به خصوص در حوزه اقتصاد تبدیل شد.
با این همه چین در تحریم‌های دوران احمدی‌نژاد در کنار روسیه به همراهی با آمریکا پرداخت و با حمایت از راهبرد آمریکا باعث شد پرونده هسته‌ای ایران از شورای حکام آژانس به شورای امنیت سازمان ملل برود، جایی که آمریکا در آن حق وتو داشت.
در ادامه پکن و مسکو در همراهی با واشنگتن به قطعنامه‌های ۱۶۹۶ (مصوب ۹ مرداد ۸۵)، ۱۷۳۷ (مصوب ۲ دی ۸۵)، ۱۷۴۷ (مصوب ۴ فروردین ۸۶)، ۱۸۰۳ (مصوب ۱۳ اسفند ۸۶)، ۱۸۳۵ (مصوب ۶ مهر ۸۷)، ۱۸۸۷ (مصوب ۲ مهر ۸۸)، و ۱۹۲۹ (مصوب ۱۹ خرداد ۸۹) رای مثبت دادند که بیشتر آن‌ها، متضمن تحریم‌های گسترده علیه تهران بودند.
چین حتی در دور جدید تحریم‌های آمریکا نیز از این تحریم‌ها پیروی کرد و حجم مراودات خود را با تهران کاهش داد، اما حالا و در رخدادی غیرمنتظره در شورای حکام به نفع ایران رای داد.
پیش از تصویب قطعنامه در نشست شورای حکام، دفتر نمایندگی چین در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین با صدور بیانیه‌ای از تصویب قطعنامه پیشنهادی قدرت‌هایی اروپایی علیه ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عمیقا ابراز تاسف کرد و تاکید کرد که این کار عواقبی بسیار نامطلوب دارد و برجام را نیز با خطری جدی مواجه می‌کند.
پیش از این نیز اخبار گوناگونی از مخالفت چین با تمدید تسلیحاتی ایران به گوش می‌رسید. به گفته منابع خبری و به نقل از دیپلمات‌های حاضر در سازمان ملل چین با پیش نویس قطعنامه آمریکا علیه ایران که در آن قرار است تحریم‌های تسلیحاتی ایران به شکل نامحدود تمدید شود مخالفت کرده و در برابر تهدید آمریکا به فعال سازی مکانیزم ماشه گفته که آمریکا برای طولانی‌تر کردن تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران یا فعال کردن مکانیزم ماشه هیچ حقی ندارد.
چین حامی ایران در شورای امنیت خواهد بود؟
سوالی که این روزها به طور جدی مطرح می‌شود این است که بعد از رای در شورای حکام آیا چین سطح روابط خود با ایران را در سطحی می‌بیند که از حق وتو برای حمایت از ایران استفاده کند یا خیر؟
چین در تمام سال‌های گذشته نسبت به دیگر قدرت‌های جهانی عملکرد دست به عصاتری داشته و کمتر مانند روسیه، آمریکا یا انگلیس وارد منازعات جهانی به معنای مرسوم آن شده است. اژدهای شرقی با وجود رقابت با آمریکا تا آن جا که توانسته در جنبه سیاسی با این کشور همراه شده و از طرف دیگر کمتر تمایلی به استفاده از حق وتوی خود نشان داده است.
برخی بر این باورند ورود جدی‌تر چین به خاورمیانه در سال‌های اخیر و شراکت جدی‌ترش با ایران در کنار شدت گرفتن جنگ اقتصادی با آمریکا در دوران ترامپ، می‌تواند پکن را قانع کند که از حق وتوی خود به نفع تهران استفاده کند.
نشان عمق یافتن شراکت ایران و چین را می‌توان در قراردادهای گسترده دو طرفه تهران و پکن جست و جو کرد. حسن روحانی، رئیس جمهور، به تازگی پیش‌نویس نهایی برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های جامع ایران و چین را تایید کرده است رخدادی که به باور یحیی آل اسحاق، وزیر اسبق بازرگانی ایران و فعال سیاسی اصولگرا اتفاقی مثبت برای ایران است.
آل اسحاق البته تاکید دارد که باید دقت کرد این طرح 25 ساله باعث اقتدار ایران خواهد شد یا وابستگی آن و به برنا می‌گوید: در اجرای این طرح باید همواره خودکفایی را در ذهن داشته باشیم و بدانیم که دنیا دنیای قدرت است.
رای چین در شورای حکام وقتی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که به یاد بیاوریم این قدرت محافظه کار، برخلاف روسیه عموما میل به سرشاخ شدن با آمریکا حتی به صورت محدود و لفظی نداشت و به جز حوزه قدرت خود در حوزه‌های دیگر وارد مخالفت با آمریکا نمی‌شد.
توجه به همین مسائل اقتصادی و سیاسی و البته گسترش روابط نظامی است که تحلیلگران را به این گمان رسانده که روابط تهران و پکن در حال ارتقا به سطح استراتژیک است، سطح روابطی که ایران تاکنون با هیچ کدام از شرکای خود، حتی روسیه، نداشته است.
اگر ایران بتواند روابط خود با چین را به صورت درست مدیریت کند و سطح روابط خود با این قدرت جهانی را به طور جدی به سطح استراتژیک ارتقا دهد می‌توان امیدوار بود که با توجه به نقش چین در آینده خاورمیانه، ایران متحدی درست برای خود انتخاب کرده است و توانسته برای نخستین بار پس از انقلاب متحدی استراتژیک برای خود مهیا کند.
اما آیا چنین چیزی مقدور است؟ به نظر می‌رسد پاسخ به این سوال را می‌توان در واکنش پکن به قطعنامه‌ای که قرار است آمریکا به شورای امنیت سازمان ملل بیاورد جست و جو کرد. اگر چین به نفع ایران رای دهد آن وقت می‌توان به طور جدی از ورود روابط دو طرف به سطح جدید سخن گفت.
