در این مطلب چگونگی عملکرد زغال فعال و کاربردهای آن را شرح می دهیم. همچنین به بیان اطلاعاتی در مورد خطرات، از جمله عوارض جانبی احتمالی زغال فعال نیز می پردازیم.
کاربردهای مختلف زغال فعال در زیر به همراه اطلاعاتی درباره اثربخشی آن ها آورده شده است.
رفع مسمومیت
اگر فردی دچار مسمومیت شود، باید در مدت زمان 1 ساعت از زغال فعال استفاده کند تا اثربخشی داشته باشد. بعد از این مدت، ماده سمی از معده خارج می شود و درمان بی اثر خواهد بود. با این حال برخی از سموم به کندی از دستگاه گوارش عبور می کنند و پزشک ممکن است که حتی بعد از 1 ساعت نیز زغال فعال را تجویز کند.
مقدار مناسب مصرف زغال فعال به میزان سمی که فرد بلعیده است بستگی دارد. دوز اولیه زغال معمولا 40 برابر میزان سم خورده شده است.
استراتژی دیگر تجویز 1 گرم زغال فعال به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بیمار است. پزشکان در صورت عدم اطمینان از مقدار سمی که فرد مصرف کرده است، این گزینه را انتخاب می کنند.
در مواردی که وضعیت بیمار وخیم و جانش در خطر جدی باشد، پزشک از دوزهای بالاتری استفاده می کند.
رفع فلزات سنگین آب
فلزات سنگین مانند سرب، نیکل و کروم حتی در مقادیر بسیار اندک می توانند برای انسان مضر باشند. محققان دریافتند که کربن فعال می تواند 90 درصد نیکل را از آب آشامیدنی حذف کند.
محافظت در برابر بخارات مضر
برخی مواد مانند رنگ، چسب و پلاستیک بخارهایی تولید می کنند که به سلامتی آسیب می رساند. در محل هایی که این محصولات استفاده یا تولید می شوند، کارکنان در معرض خطر استنشاق این بخارات سمی هستند. در این گونه مکان ها اغلب نیاز به پوشیدن دستگاه های تنفسی حاوی کارتریج های زغال فعال است. این کارتریج ها سموم موجود در هوا را فیلتر می کنند تا فرد آن ها را استنشاق نکند.
از بین بردن فسفر خون
افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه قادر به حذف فسفر اضافی از خون خود نیستند. این معضل می تواند منجر به عوارض مختلفی به ویژه بیماری های قلبی عروقی شود. استفاده از زغال فعال با کاهش قابل توجهی از فسفر خون باعث بهبود سلامتی در مبتلایان به بیماری کلیوی می شود.
با وجود تمام مزایای ذکر شده، هیچ مدرک مشخصی برای تأیید استفاده از زغال فعال برای کاهش کلسترول، کاهش نفخ یا رفع خماری در دست نیست. این ماده می تواند از جذب داروهای تجویز شده جلوگیری کند، منجر به یبوست شود و مصرف آن بدون تجویز پزشک توصیه نمی شود.
