سلام نو – سرویس بین‌الملل: این روزها فضای بین ایران و افغانستان غبار آلود است و ادعای شکنجه و غرق کردن مهاجران افغان باعث بروز مشکلاتی بین دو طرف شده، مشکلاتی که حداقل در فضای مجازی باعث تقویت جو ضد ایران در افغانستان شده.
این ماجرا که امروز به لطف رسانه‌هایی مثل بی بی سی و ایران اینترنشنال در حال بدل شدن به یک بحران است از اخبار روزنامه‌های محلی افغانستان آغاز شد. برخی رسانه‌های محلی افغانستان در 12 اردیبهشت از شکنجه و بعد به آب انداختن حدود ۵۶ نفر از اتباع افغانستان توسط مرزبانان ایرانی خبر دادند.
آن طور که یک شهروند افغانستانی مدعی شد "حدود پنجاه تن از اتباع افغانستان که به صورت غیرقانونی وارد خاک ایران شده بودند، توسط مرزبانان ایرانی بازداشت، وادار به کار اجباری، شکنجه، لخت و سرانجام به رودخانه انداخته شده‌اند." ادعایی که البته در همان ساعت اولیه از سوی مقامات ایرانی تکذیب شد.
در ادامه چند روز قبل کمیسیون حقوق بشر افغانستان گزارشی منتشر کرد و با تکرار ادعاهای رسانه‌ها گفت که نیروهای امنیتی ایران شماری از مهاجران افغان جویای کار را که می‌خواستند وارد خاک ایران شوند، در منطقه کاریز الیاس ولسوالی گلران ولایت هرات (هم‌مرز با ایران)، دستگیر و پس از ضرب و شتم و شکنجه، وادار به عبور از رودخانه هریرود می‌کنند، که در نتیجه، شماری از آنها غرق شده‌اند و شماری دیگر خود را نجات داده‌اند.
مسئله اصلی ضد و نقیض بودن آمارهای اعلام شده از منابع مختلف است. محمد حمید طهماسی رئیس هیئت حقیقت یاب می گوید:" درین رویداد از مجموع ۴۶ تن از هموطنانی که وارد ایران شده بودند، ۱۰ تن که باشنده گان ولایات هرات و فاریاب می باشند جان باخته اند، ۱۷ تن لادرک و ۱۹ تن دیگر نجات داده شده اند."
این در حالی است که در تاکنون منابع مختلف 12 و 9 کشته هم برای تعداد قربانیان این حادثه هم ذکر شده و جمعیت کل هم از 46 تا 56 نفر متغیر بوده. همین تضاد باعث شده تا اصل ماجرا به خودی خود مورد تردید واقع شود.
واکنش ایران؛ تکذیب و همکاری
مقامات مختلف ایرانی از همان ساعات نخست ماجرا را از اساس تکذیب کردند و هرگونه برخورد سربازان مرزبانی ایران با مهاجران افغان را رد کردند.
در رسمی‌ترین واکنش عمومی عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه گفت: همان‌گونه که پیشتر توسط مقامات مختلف کشورمان بیان شد اخبار منتشره مبنی بر اینکه تعدادی از اتباع افغانستان توسط مرزبانان ایرانی مجبور به بازگشت به افغانستان با عبور از رودخانه هریررود شده و دچار حادثه شده‌اند را قویا تکذیب می‌کنیم.
او تایید کرد که با وجود بی‌ارتباط بودن موضوع به ایران، این کشور به دلیل رعایت حسن هم‌جواری و "با توجه به درخواست مقامات افغانستان" همکاری‌های لازم را جهت روشن شدن ماجرا انجام خواهد داد.
وزارت خارجه افغانستان روز چهارشنبه در بیانیه‌ای تایید کرد که با توجه به مذاکرات رخ داده بین تهران و کابل هیات نمایندگان مشترک مرزی دو کشور درباره این ماجرا تحقیق می‌کند. ظریف نیز در تماسی با وزیر خارجه افغانستان از آمادگی ایران برای همکاری همه جانبه خبر داد.
موسوی پیش از این گفته بود که این اتفاق در مرز افغانستان افتاده و در روز حادثه اصلا مهاجر افغانی از مرز مشترک دو کشور رد نشده است. او گفته احتمال دارد این مهاجران برای گریختن از دید پاسگاه‌های مرزی ایران دنبال عبور از هریرود بوده باشند که با جریان سنگین آب مواجه و غرق شده‌اند.
گل آلود کردن آب و ماهی‌گیری از آن
این که در مرز ایران و افغانستان چه گذشته مسئله‌ای است که باید روشن شود و مقصران احتمالی نیز در صورت ارتکاب هر جرم یا قصوری تنبیه شوند، اما نکته قابل توجه مواضع طرف‌های ثالث به این ماجرا است.
دفتر اتحادیه اروپا در افغانستان خواستار روشن شدن ماجرا شده. بی بی سی و ایران اینترنشنال و صدای آمریکا به طور جدی روی ماجرا مانور می‌‌دهند و به اختلاف افکنی مشغولند.
مایک پمپئو وزیر امورخارجه آمریکا هم مدعی شد: «از دیدن گزارش های هفته گذشته درباره آزار شکنجه و غرق کردن شهروندان افغانستان به وسیله ماموران مرزی ایران شوکه شدم، مهاجرانی که برای یافتن غذا و کار از مرز گذشته بودند.»
پمپئو درحالی برای مهاجران افغان دل می‌سوزاند که در دوران ریاست جمهوری ترامپ بدترین رفتار ممکن از سوی دولت او با مهاجران مختلف شده و برای بستن مرز آمریکا با مکزیک از هیچ کاری، حتی دیوار کشی، کوتاهی نشده.
به نظر می‌رسد دو طرف باید نهایت سرعت، دقت و شفافیت را در این ماجرا به خرج دهند تا فرصت سواستفاده را از طرف‌های ثالث بگیرند و اجازه تیره شدن روابط را ندهند.
