سلام نو – سرویس بین الملل: این روزها خبرهایی از تبادل مجدد زندانی بین ایران و آمریکا شنیده می‌شود. مبادله سیروس عسگری، استاد دانشگاه شریف با مایکل وایت، کهنه‌سرباز آمریکایی که یکی در آمریکا و دیگری در ایران زندانی است.
آن طور که خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام ایرانی و آمریکایی مدعی شده قرار است به زودی سیروس عسگری و مایکل وایت با یک‌دیگر مبادله شوند.
اما آیا ایران و آمریکا در اوج کشمکش موجود بر سر تحریم‌های تسلیحاتی ایران و در حالی که پمپئو مدام در حال تهدید لفظی ایران است حاضر به چنین کاری می‌شوند؟
تجربه دیپلماتیک بین ایران و امریکا نشان داده که مسیر تبادل زندانی از معدود مسیرهایی است که در اوج تنش‌های بین دو کشور نیز هیچ‌گاه مسدود نشده و همیشه باز بوده و هر دو کشور نگاه خاصی به آن دارند.
اسفند سال گذشته نیز شیو وانگ، آمریکایی چینی‌تبار که سه سال به اتهام جاسوسی در ایران زندانی بود با مسعود سلیمانی، شهروند ایرانی که به اتهام دور زدن تحریم‌های آمریکا زندانی بود مبادله شد. تبادلی که برخی گمان می‌کردند کلید مذاکراتی تازه بین ایران و آمریکا خواهد بود، اما در نهایت چنین نشد و با ترور سردار قاسم سلیمانی تنش بین دو طرف به نقطه بی‌سابقه‌ای رسید.
حالا اما بعد از گذشت مدتی ظاهرا هر دو طرف ایرانی و آمریکایی دوباره آماده مبادله زندانی هستند و با توجه به مواضع تهران و واشنگتن دیر یا زود می‌توان انتظار مبادله وایت و عسگری را داشت.
مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا از آمادگی آمریکا برای تبادل زندانیان مبتلا به کرونا با ایران خبر داده بود. یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم گفت برای رئیس جمهور این کشور آزادی شهروندان آمریکایی اولویت مهمی است که به شکل ویژه به آن توجه می‌شود.
علی ربیعی، سخنگوی دولت ایران هم در گفت‌وگو با خبرآنلاین تاکید کرده که "بدون هیچ پیش شرطی آمادگی تبادل برای همه زندانیان وجود دارد" اما به گفته او این" آمریکا است که تاکنون از پاسخ خودداری کرده".
ربیعی به نکته دیگری هم اشاره کرد و آن این که برای این مبادله نیاز به هیچ میانجی خاصی نیست. او تاکید می‌کند که برای تبادل زندانی" هیچ کشوری نقش میانجی را ندارد و دفتر حفاظت از منافع ایران در شهر نیویورک می‌تواند مقدمات این تبادل را انجام دهد".
سوالی که از پس این تبادل زندانی‌ها مطرح می‌شود این است که آیا روند می‌تواند کلید مذاکره مجدد بین ایران و آمریکا باشد؟ آیا مذاکرات به نوعی پیش مذاکره بین دو طرف است؟
به نظر می‌رسد نه طرف ایرانی و نه طرف آمریکایی به پروسه تبادل زندانی به چنین چشمی نگاه نمی‌کنند و همین مسئله هم باعث شده تا دو طرف در اوج تنش هم بتوانند به گفت‌وگو در این زمینه ادامه دهند. با این همه این مسئله قابل انکار نیست که موفقیت این تبادل‌ها می‌تواند بر مذاکرات سیاسی موثر باشد، به خصوص برای طرف ایرانی که دلایل محکم برای بی‌اعتمادی به طرف آمریکایی دارد.
تجربه تاریخی هم نشان داده آزادی گروگان‌ها یا در دل مذاکرات دیگری مثل برجام یا خارج از چهارچوب‌های سیاسی بین دو طرف رخ می‌دهد و در بهترین حالت ممکن در اعتماد سازی بین طرفین موثر است و به خودی خود به برجام یا چیزی شبیه به آن ختم نخواهد شد.
آن‌طور که سخنگوی وزارت خارجه ایران گفته پیشنهاد تبادل زندانیان هنوز روی میز است. عباس موسوی هفته گذشته گفت که تهران پیش از شیوع کرونا "به دلایل انسان‌دوستانه" پیشنهاد تبادل زندانیان با آمریکا را داده بود اما "پاسخی از واشنگتن دریافت نکرد".
حال باید دید پیشنهاد ایران که در واقع بخشی از پیشنهاد قبلی ظریف مبنی بر مذاکرات گسترده درباره تبادل زندانیان دو طرف است با پاسخ مثبت آمریکا مواجه می‌شود و دو کشور می‌توانند یک بار دیگر سر میز مذاکره بنشینند یا وایت و عسگری فعلا چاره‌ای جز تحمل وضعیت خود ندارند.
