متن خاطرات آیت الله هاشمی در روز ۵ اردیبهشت ۱۳۷۶:
سال ۱۳۷۱
مهندس[اکبر]ترکان، [وزیر دفاع] و دو نفر از کارشناسان اقتصادی سازمان برنامه و بودجه آمدند. با توجه به احتمالات نظام نوین جهانی و مسایل نفت، تحلیل‌های ناقصی ارایه دادند. پیشنهاد داشتند در این شرایط، برنامه پنج‌ساله دوم تدوین نشود که نپذیرفتم؛ استدلال‌ها را ناقص دیدم.
آقای [سیدکمال]خرازی، [نماینده دائم ایران در سازمان ملل] برای گزارش اوضاع بین‌المللی آمد. درباره گروگان‌های آلمانی و مطالبات ما از آمریکا صحبت شد. از وزارت اطلاعات و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص عدم توجه به خبرنگاران خارجی انتقاد داشت.
آقای [علی] دانش[منفرد]، استاندار فارس آمد. از تفرش و آشتیان برای مجلس چهارم انتخاب شده است. پیشنهادهایی در مورد استاندار آینده فارس داشت و از آقایان [رسول] منتجب‌نیا و [قاسم] شعله سعدی، [نمایندگان شیراز] انتقاد کرد.
بعد از نماز و ناهار، برای استقبال آقای [لئونید] کراوچوک، رییس‌جمهور اوکراین به فرودگاه [مهرآباد] رفتیم. ساعت دو بعد از ظهر رسیدند. سان و مصاحبه انجام گرفت. به سوی سعدآباد حرکت کردیم. در راه سئوالات زیادی درباره اوضاع اوکراین نمودم؛ خوب و مفصل جواب می‌داد. مدعی است قسمت اعظم تولیدات و صنایع حسّاس و مهم سنگین و نادر و نظامی و فضایی و تولیدات کشاورزی شوروی سابق در اوکراین است. از تورم شدید در کشورش گفت که در مواردی خیلی بالاست و از شکل اسکناس و نقدینگی که هنوز به روبل [= واحد پول روسیه] وابسته‌اند و برنامه طراحی و چاپ اسکناس و اُفت 25 درصدی تولیدات و خامی در امور اداره کشور و مشکلات فراوان اختلاف با روسیه مطالبی بیان کرد.
عصر شورای عالی امنیت ملی جلسه داشت. مسأله افغانستان در دستور بود. خبر رسید که مجاهدان کابل را تصرف کرده‌اند؛ احمدشاه مسعود جلو است و وضع تاجیک‌ها بهتر است؛ قرار شد کمک کنیم. در مورد جزیره ابوموسی، قرار شد کمتر سخت‌گیری کنیم.
هیأت اوکراینی آمدند. گفت تحت تأثیر معنویت مرقد امام قرار گرفته است. مقداری قبل از جلسه رسمی، درباره مکتب مارکسیسم و لنین مذاکره کردیم. در جلسه رسمی، درباره زمینه‌های همکاری با تبادل نفت و گاز در مقابل کالاهای آنها و همکاری فنی و علمی مذاکره کردیم؛ مثبت و دوستانه بود.
به افتخار رییس‌جمهور اوکراین در سعدآباد ضیافت شام دادم. سخنرانی کردم. قبل و همراه شام، سئوالات زیادی درباره مسایل خودشان و سایر کشورهای مشترک‌المنافع داشتم. می‌گوید با روس‌ها بر سر [شبه‌جزیره] کریمه، بدهی‌های خارجی ناوگان، اموال مشترک و... اختلاف دارند و روس‌ها زور می‌گویند.
سال ۱۳۷۲
امروز در روسیه رفراندوم بود که به نظر می‌رسد آقای [بوریس] یلتسین پیروز شده و به‌قول خودشان نقطه عطف در تاریخ‌شان است.
آقای [عبدالحسین] وهاجی، [وزیر بازرگانی] آمد و برای سفر به کشورهای آسیای‌میانه کسب نظر کرد. آقای [فریدون] وردی‌نژاد، [مدیرعامل سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی –ایرنا- آمد. گزارش کار خبرگزاری را داد و برای سیاست‌های خبری و تبلیغی نظراتم را گرفت. نظراتی هم ارایه داد.
جلسه‌ای برای رفع نیازهای مدارس غیر انتفاعی داشتیم. قرار شد وام ارزان و زمین و تسهیلات بیشتر بدهیم. عصر هیأت دولت جلسه داشت. قانون حمایت از مصرف‌کننده در دستور بود. همچنین تصمیم بر این شد که تخفیفی در قیمت کود و سم به کشاورزان بدهیم.
شب میهمان رهبری بودم. درباره سفر ایشان، کمک به سودان و آذربایجان و سنگال، ادغام وزارتخانه‌ها، محدوده کار مجمع تشخیص مصلحت و مسایل ارز و کار و... مذاکره و تبادل نظر داشتیم. دیر وقت به خانه آمدم. عفت هم به جلسه کمک به بیماران تالاسمی و سپس برای مشاهده تعمیرات منزل‌مان رفته بود و کلی تعریف کرد.
سال ۱۳۷۳
[آقای شیخ احمدالفهدآل‌صباح]، رییس شورای المپیک آسیا آمد. فائزه هم بود. او برادرزاده امیر کویت است و پدرش در تجاوز عراق، در قصر امیرکشته شده است. در مذاکرات، مطلب مهمی نداشتیم. [آقای شیخ مُرادف]، معاون رییس‌جمهور ترکمنستان آمد. نامه آقای [صفرمراد] نیازُف، [رییس‌جمهور ترکمنستان] را آورده است. درباره روابط با چین و روسیه و سایر همسایگان توضیحاتی داد؛ حرف تازه‌ای نداشت. پیگیر احداث خط لوله هستند.
امام‌جمعه، نماینده و فرماندار کازرون آمدند. برای راه شیراز -کازرون استمداد کردند و در خصوص امور دیگر عمرانی توضیحاتی دادند و درباره روحیات انقلابی مردم کازرون گفتند. دکتر ولایتی، [وزیر امور خارجه] آمد و گزارش سفر به رومانی را داد. [آقای دیوید
اندروز]، وزیر دفاع و امور دریایی ایرلند جنوبی آمد. صحبت‌ها در توسعه همکاری بود. پیشنهادهایی درباره شیلات و ایرلند شمالی نمودم. ظهر فاطی و عفت آمدند.
عصر شورای اقتصاد جلسه داشت. قیمت تضمینی فرآورده‌های لبنی و قیمت دارو در دستور بود. شب به خانه آمدم. حاجیه والده و همشیره فاطمه، میهمانمان بودند. حالشان خوب است. از مشهد آمده‌اند. بچه‌ها هم جمع شدند.
سال ۱۳۷۴
جمعی از بهورزان آمدند. دکتر مرندی، [وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی]، گزارش داد. جوایز را دادم و صحبت تشویق‌آمیز نمودم.[۱] دکتر حبیبی، [معاون اول رئیس جمهور] آمد. راجع به انتخابات آینده مجلس و شورای نگهبان و امور جاری صحبت کردیم. [آقای جلیل بشارتی]، مسئول دفتر مناطق محروم [ریاستجمهوری] آمد و گزارش کار داد و اجازه گرفت، پانصد میلیون تومان به خوزستان به مناسبت سفرم بدهد و برای ترفیع موقعیت دفتر و سرعت امور استمداد کرد.
[آقای یحیی آلاسحاق]، وزیر بازرگانی و معاونان آمدند. گزارش کارها را دادند. تشویق‌شان کردم و تذکراتی راجع به صادرات و تعزیرات و نمایشگاه‌ها داد. عصر اخوی محمد، [قائم مقام وزیر امورخارجه] آمد. گزارش سفر به عربستان سعودی و مذاکرات با تُرکی فیصل، [رییس سازمان اطلاعات عربستان] را داد و گفت آن مرد عربستانی که مدعی ابتکار گرفتن نیرو از آب بود، نتوانسته ادعا را اثبات کند؛ قرار شد جواب شود.
مصاحبه‌ای برای احمدآقا کردم در شورای عالی انقلاب فرهنگی چند مصوبه داشتیم. شب به خانه آمدم.
سال ۱۳۷۵
[آقای جان توموغلو]، سفیر یونان، برای خداحافظی آمد. در مصر متولد و بزرگ شده و عربی خوب صحبت می‌کند. با قرارداد جدید بین ترکیه و اسراییل، زمینه مساعدی برای همکاری بیشتر با یونان پیش آمده است.
[آقای علی‌محمد بشارتی]، وزیر کشور و مسئولان برگزاری انتخابات آمدند. گزارش کار دادند و من هم برایشان صحبت کردم و با اشاره به مشکلاتی که با شورای نگهبان داشتند، از حفظ بی‌طرفی وزارت کشور در انتخابات، تشکر و تعریف کردم.
شورای صادرات جلسه داشت. وضع صادرات سال ۱۳۷۴ را بررسی کردیم؛ به خاطر محدودیت‌های ایجادشده در تثبیت نرخ ارز، کمتر از سال ۱۳۷۳ شده است. برای تشویق صادرات غیرنفتی مصوباتی داشتیم.
عصر برای انجام کارهای مانده به جلسه هیئت دولت نرفتم. آقای [علی] فلاحیان، [وزیر اطلاعات] آمد. خبر داد که آیت‌الله منتظری، اخیراً به [دامادش] سید هادی هاشمی گفته که نظرش در مورد ولایت‌فقیه عوض شده و آن را باعث استبداد می‌داند و باید در حد شورای عالی باشد و دخالتی در امر حکومت جز امر قضا نکند و نیز گفت، بیت آقای سیدمحمد شیرازی، واسطه‌هایی برای حل مشکلاتشان با نظام فرستاده است، ولی وقتی‌که پیشنهاد شده اعلان پشیمانی و همکاری نماید، طفره رفته است.
آقای [علی] شمخانی، [فرمانده نیروی دریایی] آمد. در مورد برنامه مبارزه با قاچاق در دریا توسط نیروی دریایی دستور گرفت؛ امکانات زیادی دارند و بهتر از ناجا [= نیروی انتظامی]، می‌توانند برخورد کنند. در مورد دخالت سپاه در انتخابات صحبت شد؛ گفتم به ضرر سپاه و انتخابات بود. او گفت، باید با تمام شدن انتخابات، پرونده این بخش‌های تفرقه‌انگیز بسته شود.
در گزارش‌ها، ادامه جنگ در لبنان و کشته شدن جوهر دودایف، رهبر استقلال‌طلبان چچن مورد توجه است. این روزها معمولاً باران هم داریم و بهار پُربارانی است.
سال ۱۳۷۶
تمام روز به استراحت و قدم زدن و مطالعه گذشت. کتابی درباره جزایر ابوموسی و تنب‌های بزرگ و کوچک مطالعه کردم؛ مستدل نوشته شده و حقانیت ایران را در اختلاف با اعراب نشان می‌دهد. کتاب درسی علم کلام را خواندم؛ برای طلاب خارجی که به ایران برای تحصیل می‌آیند، نوشته شده؛ خوب است.
در گزارش‌ها، توافق روسیه و چین برای همکاری در جلوگیری از یک قطبیشدن تحت سلطه آمریکا مورد توجه است. فائزه و بچه‌هایش هم ملحق شدند؛ او هم از مکه مراجعت کرده است. پیشنهاد داشت که [در انتخابات ریاست جمهوری] به نفع آقای [سیدمحمد] خاتمی فعالیت کند؛ گفتم بهتر است وارد این فعالیت نشود، چون من اعلان بی‌طرفی کرده‌ام. اخوی احمد آمد و اجازه خواست که برای انتخابات ریاستجمهوری ثبت نام کند؛ مخالفت کردم.
انتخاب/
