سلام نو - سرویس سیاسی: سعد شریده الکعبی، وزیر انرژی قطر دوشنبه ۱۲ آذرماه در یک نشست رسانه‌ای اعلام کرد که این کشور از اول ژانویه سال ۲۰۱۹ از اوپک خارج می‌شود.
الکعبی که همزمان مدیرعامل شرکت ملی نفت قطر نیز هست، دربارهٔ علت خروج از اوپک گفت که این کشور می‌خواهد بر روی حوزه گاز، همچنین افزایش تولید و صادرات گاز مایع (ال‌ان‌جی) از سطح کنونی سالانه ۷۷ میلیون تن به ۱۱۰ میلیون تن تمرکز کند.
هر چند تولید نفت 600 هزار بشکه‌ای نفت قطر سهم قابل توجهی از تولید اوپک را به خود اختصاص نداده و این کشور هیچ وقت سهم قابل توجه و مهم در تصمیمات اوپک نداشته ولی این کشور اولین کشور خاورمیانه‌ای است که از عضویت اوپک خارج می‌شود، همانطور که در دهه 60 نخستین کشورِ غیر موسس عضو اوپک بود.
خروج قطر خوشحال کننده یا ناراحت کننده؟
انور قرقاش، وزیر امورخارجه امارات متحده عربی در توییتی نوشت: از منظر سیاسی، تصمیم قطر برای ترک اوپک اذعان این کشور به کاهش نقش و نفوذ خود بدنبال انزوای سیاسی است.
اما آیا واقعا خروج قطر را باید به همین سادگی تحلیل کرد و کشورها به همین سادگی از خروج قطر خوشحال یا ناراحت شوند؟ آیا خروج قطر زنگ خطری برای کاهش وزن اوپک است؟
این که اوپک تاثیر گذاری سابق را ندارد مسئله چندان نامشخصی نیست و همه می‌دانند اوپک دیگر اوپک دهه 80 و 90 میلادی نیست ولی این به معنای ناکارآمدی کامل اوپک نیست و این سازمان در دستیابی به اهداف خود در تنظیم بازار نفت عموما دست یافته است.
با این نگاه خروج قطر از اوپک را نیز می‌توان چندان در راستای تضعیف این سازمان تفسیر نکرد، به خصوص این که این کشور نقشی در تصمیم سازی‌های این سازمان نیز نداشت و خروجش نیز اولین خروج از اوپک نیست.
پیش از این نیز در روزهای پایانی ماه می سال 2008 میلادی اندونزی بزرگترین تولید کننده نفت در کشورهای جنوب شرقی آسیا خروج خود را از اوپک به دلیل فرسودگی چاههای نفت و ناتوانی از تولید نفت به اندازه ای که برای عضویت در اوپک ضروری است، اعلام کرد. براین اساس خروج فعلی قطر از اوپک نیز به مانند خروج اندونزی ارزیابی می‌شود که چندان تاثیری بر عملکرد اوپک نخواهد داشت.
خروج قطر از اوپک؛ تصمیمی برای بهبود جایگاه سیاسی و اقتصادی
به نظر می‌رسد خروج قطر از اوپک داری دو جنبه متفاوت اقتصادی و سیاسی دارد. در حوزه اقتصاد قطر می‌خواهد جایگاه خود را به عنوان قطب گاز جهان تثبیت کند و در بخش سیاسی نیز می‌خواهد با تغییر جایگاه خود در اقتصاد پشتوانه کنش‌های سیاسی خود در عرصه سیاسی را تقویت کند.
از نظر اقتصادی در خروج قطر از اوپک دلایل فنی وجود دارد که مرتبط با تصمیم این کشور در ارتباط با افزایش تولید گاز است. قطر کشوری با منابع عمده گازی است که در رتبه چهارمین کشور تولیدکننده گاز طبیعی در جهان به شمار می‌رود که حال از تصمیم خود برای افزایش تولید گاز خبر داد که این به معنای تثبیت جایگاه دوحه به عنوان قطب تولید گاز جهان است.
از سوی دیگر بخش قابل توجهی از گاز مایع تنها با حصول و بهره‌برداری از منابع نفتی قابل حصول است و در واقع قطر برای تولید بیشتر گاز مایع نیازمند استخراج بیشتر نفت است و در این شرایط طبیعی است که محدودیت سقف تولید نفت در اوپک به قطر اجازه نخواهد داد که نفت بیشتری تولید کند.
براین اساس قطر همان گونه که خود اعلام کرده با هدف تولید بیشتر گاز مایع نیازمند تولید نفت بیشتری است و در این شرایط خروج خود را از اوپک جهت حذف محدودیت سقف تولید نفت اعلام کرده است. با این تفاسیر قطر با خروج از اوپک تصمیم گرفت که به قید و بندهای اوپک متعهد نباشد چون افزایش تولید نفت را برای خود نفت نمی‌خواهد و قیمت نفت اولویت اول این کشور نیست.
از سوی دیگر قطر در ماه سپتامبر اعلام کرده بود که هدفش آن است که تا سال ۲۰۲۴ بهره‌برداری از میدان پارس جنوبی را تا ۱۱۰ میلیون تن در سال برساند. و بنابراین حال با خروج این کشور از اوپک، تمرکز این کشور کوچک خلیج فارس بعد از این بر تولید بیشتر گاز برای ارتقای جایگاه این کشور در میان تولیدکنندگان گاز مایع در جهان خواهد بود.
در عین حال تردیدی نیست که ارتقای جایگاه قطر در میان کشورهای تولید کننده گاز مایع در جهان بطور طبیعی ارتقای جایگاه استراتژیک این کشور عربی خلیج فارس در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی به همراه خواهد داشت و شاید بی جهت نیست که "حمدبن جاسم" نخست وزیر پیشین قطر با انتشار پیامی در صفحه شخصی خود در توئیتر تصمیم دوحه برای خروج از دوحه را حکیمانه توصیف کرد.
واکنش ایران به خروج قطر: از عربستان و روسیه عصبانی هستند
حسین کاظم‌پور اردبیلی، نماینده ایران در سازمان نفتی اوپک در واکنش به اقدام قطر در ترک این سازمان گفته است ایران از این تصمیم متاسف است اما «اوپک در مقابل تصمیم یک کشور کاری نمی‌تواند بکند.»
او در ادامه تاکید کرد که «تصمیماتی که بعضا بدون اجماع اعضا در مورد موارد مختلف گرفته شد باعث شده است که قطر را به این نتیجه برساند که تمرکز خود را بیشتر بر محور تولید گاز بگذارد تا موضوع نفت. تولیدکننده‌‌های دیگر نیز از تک روی‌های عربستان و همپیمانان روسیه عصبانی هستند.»
