بلای کرونا بر سر گردشگری ایران/چشم انداز تاریک صنعت گردشگری

سلام نو – سرویس اقتصادی: صنعتی که همیشه چشم امید بسیاری برای عبور از اقتصاد نفتی بوده حالا به خاطر یک ویروس سخت ترین روزهای ممکن را سپری می کند. بلایی که کرونا بر سر گردشگری آورده باعث شده تا چشم انداز گردشگری به عنوان یکی از معدود بسترهای امیدوارکننده اقتصادی تاریک تر از همیشه باشد.

به گزارش سلام نو، پس از خروج آمریکا از برجام شاهد تحولات منفی اقتصادی در کشور بودیم با این حال صنعت گردشگری آنچنان از این مساله تاثیر نگرفت. این صنعت که سه درصد از اقتصاد ایران را شامل می شود این روزها ضرر هنگفتی متحمل شده که در نوع خود بی سابقه است.

زیان هنگفت دنیا در صنعت گردشگری

شرایط حاصل از کرونا البته منحصر به ایران نیست. غول های گردشگری جهان هم این روزها شرایطشان اگر بدتر از ما نباشد بهتر هم نیست. برج پیزا این روزها به شکل غیرقابل باوری خلوت است. ایتالیا به عنوان یکی از کشورهایی که بیشترین تلفات را داده و به عنوان یکی از مقاصد مهم گردشگری جهان ضربه مهلکی به لحاظ اقتصادی دیده است. شهر شلوغ بانکوک، برج ایفل، شکوفه های ژاپن، دیوار بزرگ چین، آبشار نیاگارا و ... همگی در معضلی بی سابقه گرفتار شده اند تا نفس صنعت گردشگری در تمام جهان به شماره بیفتد.

زیان‌ بی سابقه در گردشگری ایران

پیش از کرونا رکورد سفر 8 میلیون گردشگر خارجی برای ایران ثبت شده بود. رکوردی که حالا و در شرایط کساد گردشگری خیلی حائز اهمیت به نظر نمی آید. این در حالی است که جذب 20 میلیون گردش تا سال 2025 از اهداف گردشگری کشور به حساب می آید.

به واسطه شرایط ایجاد شده بسیاری از دفاتر مسافرتی درصد بالایی از نیروهای خود را تعدیل کرده اند. البته فقط ویروس کرونا نیست که شرایط گردشگری ایران را در تنگنا قرار داده است. خبرگزاری الجزیره در این باره نوشته است:  علاوه بر افزایش قیمت سوخت، ترور ژنرال سلیمانی و ساقط شدن هواپیمای اوکراینی پیش از کرونا به صنعت گردشگری ایران ضربه زد. بسیاری از گردشگران خارجی برنامه سفرشان به ایران را لغو کردند. مقام‌های ایرانی نیز می‌گویند مشخص نیست چه زمانی وضعیت به حالت عادی باز می‌گردد.

خالی ماندن 3میلیون و 520هزار صندلی پروازی، از دست رفتن 10میلیون نفر شب اقامت در هتل‌ها تنها بخشی از ضرری است که به گردشگری داخلی وارد شده است. براساس گزارشی که به رئیس‌جمهوری ارائه شده در اسفندماه سال 98 و فروردین‌ماه سال 99 هر دفتر گردشگری 70 میلیون تومان بابت حقوق پرسنل پرداخت کرده که جمع آن مبلغی معادل 245میلیارد تومان است. با احتساب اجاره بها، کنسل شدن سفرها در بخش حمل‌ونقل ریلی و زمینی و هزینه راهنما و.. رقم کلی خسارت وارد شده بسیار بیش از این ها است. معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اخیرا گفته برآورد حداقلی ما، ضرر سه هزار میلیارد تومانی صنعت گردشگری از کرونا است که به دولت نیز اعلام کردیم.

بسته ناکارآمد تسهیلاتی برای گردشگری

برای اینکه مجددا صنعت گردشگری بتواند زیان های متحمل شده را جبران کند تسهیلاتی هم در نظر گرفته شده است. ولی تیموری معاون گردشگری کشور جزئیات این  بسته را این طور توضیح داده است: مهلت سه ماهه مالیات اعم از مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده، تعویق سه ماهه بازپرداخت اقساط تسهیلات بانکی، امهال پرداخت ۲۳ درصد حق بیمه کارفرمایی کارکنان شاغل در واحدهای گردشگری، تعویق پرداخت قبوض حامل‌های انرژی شامل آب، برق و گاز به مدت سه ماه و پس از آن به صورت اقساطی، امکان استفاده از اوراق سرمایه در گردش طرح گام و امکان استفاده از تسهیلات بانکی با نرخ ۱۲ درصد از جمله موارد این بسته حمایتی است. همچنین تمدید دوره امهال سه ماهه موارد فوق به شش ماه نیز در دست پیگیری است.

با این وجود بسیاری از فعالان گردشگری معتقدند این بسته تسهیلاتی آنقدر ضعیف و ناکارآمد است که نمی توان به آن امیدی داشت. حرمت الله رفیعی در این باره در گفت و گو با مهر خاطرنشان کرده است: خیلی از کشورها وام بلاعوض به فعالان گردشگری خودشان داده‌اند ما نمی‌گوییم که این کار را انجام دهند چون می‌دانیم که شرایط اقتصادی دولت خوب نیست ولی می‌گوئیم وام تک رقمی با تنفس یک ساله بدهید. ما نمی‌دانیم کرونا چه زمانی ریشه کن می‌شود ولی باید تا چند ماه دیگر کارمان را به سختی شروع کنیم. باید تا چند وقت دیگر تکلیف پرسنل آژانس‌ها نیز روشن شود باید از الان کمک کرد که این پرسنل بیکار شده سربار دولت نشوند. آژانس‌های مسافرتی نباید دغدغه مالیات داشته باشند. چون زیان دیده‌اند و درآمدی نداشته‌اند. ما لنگ بیمه هم نیستیم. آنچه که برای ما مهم است و دولت هم از آن نفع می‌برد این است که وام تک رقمی تعلق بگیرد.

گردشگری مجازی چقدر جای رشد دارد؟

در شرایطی که ویروس کرونا زندگی همه ما را از حالت عادی خارج کرده شاهد این هستیم که فضای مجازی بیش از قبل نقش آفرینی می کند.  از بسترهای جدید  برای آموزش گرفته تا برگزاری جلسات کاری در این فضا نشان از آن دارد که دوره جدیدی آغاز شده است. حال سوال اینجا است آیا گردشگری را هم می توان به صورت مجازی پیش برد یا خیر؟

طبیعتا پاسخ مثبت است هرچند شاید لذتی که در دیدن جاذبه های گردشگری از نزدیک باشد در گردشگری مجازی نباشد اما روی هم رفته باید فرصت ظهور این نوع گردشگری را مغتنم شمرد.

گردشگری مجازی را نباید به تهیه آثار صوتی و تصویری برای معرفی یک مکان و یا حتی عکس های 360 درجه ای تقلیل داد. مهم ترین مساله در این نوع گردشگری فراهم کردن امکانات بازدید سه بعدی است به طوری که به کاربر این امکان داده شود که بتوانند با پرسه زنی در فضا از دیدن کامل محیط لذت کافی را ببرد. در حال حاضر برخی موزه ها در سطح دنیا برای بازدیدهای مجازی از کاربران بلیط دریافت می کنند که می تواند ظرفیت درآمدزایی این اماکن را بدون محدودیت افزایش دهد.

این روش اگرچه نمی تواند جایگزین بازدید واقعی شود اما جدی گرفتن آن می تواند فرصت خوبی در اختیار بسیاری از مردم باشد. مردمی که به دلایل گوناگون امکان بازدید واقعی مکان مورد نظر خود را ندارند. در شرایط کنونی جهان از ظرفیت تورهای مجازی به شکل قابل توجهی استفاده می کند. اگر چه زیرساخت های لازم در رابطه با گردشگری مجازی هنوز در کشور وجود ندارد اما باید اذعان کرد ارتقای گردشگری مجازی می تواند نه فقط  در شرایط بحرانی مثل شیوع ویروس کرونا بلکه به صورت کلی به صنعت گردشگری کشور رونق تازه ای ببخشد.