آغاز فصل تازه بازی تاج و تخت در عربستان سعودی/ رقیب محمد بن سلمان بازداشت شد

سلام نو – سرویس بین الملل: رسانه‌های دنیا امروز با یک خبر جالب توجه از عربستان به روز شدند و آن بازداشت سه چهره عالی رتبه خاندان سلطنتی عربستان بود.

آن طور که وال استریت ژورنال نوشته نیروهای ویژه دربار سعودی با ماسک و لباس سیاه به خانه احمد بن عبدالعزیز و محمد بن نایف رفتند و این دو نفر را بازداشت کردند.

شاهزاده «احمد بن عبدالعزیز» برادر پادشاه سعودی و دایی بن سلمان و «محمد بن نایف» ولیعهد سابق عربستان است. احمد بن عبدالعزیز مهم‌ترین امید طیف مخالف بن سلمان برای جلوگیری از به قدرت رسیدن او بود و محمد بن نایف چهره‌ای محبوب و مقبول بین آمریکایی‌ها که وزن قابل توجهی در معادلات عربستان دارد.

این اقدام محمد بن سلمان را می‌توان گام جدید او در راه رسیدن او به پادشاهی ارزیابی کرد. شاهزاده قدرت طلب و جوان سعودی پیش از این مجموعه‌ای از اقدامات رادیکال را برای تقویت جایگاه خود آغاز کرده بود، اقداماتی که سیاسی، امنیتی، نظامی و فرهنگی بود و صرفا تقویت جایگاه او را دنبال می‌کرد.

او در لحظه‌ای که به قدرت رسید در عرصه بین الملل در یمن مداخله نظامی جدی کرد تا هم قدرت و قاطعیت خود را به رخ بکشد هم درسی به رقیب منطقه‌ای خود ایران بدهد، اما برخلاف تصورش یمن میدان ساده و ایران رقیب کم تجربه نبود. بی‌گدار به آب زدن بن سلمان باعث خلق یک فاجعه انسانی در یمن و فشار رسانه‌ای به او شد.

در حوزه داخلی هم او مجموعه‌ای از اقدامات فرهنگی مثل اعطای برخی از آزادی‌ها به زنان را پیگیری کرد، اقداماتی که البته با ناخشنودی طیف محافظه‌کار خاندان سعودی همراه بود.

ولیعهد عربستان هم‌چنین مجموعه‌ای از اقدامات امنیتی را در داخل و خارج کشور دنبال کرد. بن سلمان در یک اقدام امنیتی بزرگ در سال 2017 صدها شاهزاده، تاجر و چهره متنفذ عربستان را در هتل مشهور ریاض زندانی کرد، اقدامی که به نوعی تصفیه خاندان سعودی از مخالفانش ارزیابی شد و جلب دارایی ثروتمندان سعودی را در پی داشت.

او به فاصله یک سال در یک پرونده امنیتی دیگر درگیر شد، پرونده‌ای که این بار جنبه بین المللی داشت و فشار بیشتری بر بن سلمان جوان وارد کرد. در اکتبر 2018 خبر قتل جمال خاشقچی در کنسولگری عربستان در ترکیه موجی از حیرت و ناباوری را در جهان ایجاد کرد.

خاشقچی روزنامه‌نگار، مقاله‌نویس و نویسنده مشهور عربستانی بود که تا پیش از دوران بن سلمان روابط نزدیکی با خاندان سعودی داشت ولی با شیوه حکمرانی ولیعهد جدید مشکل داشت و منتقد او به حساب می‌آمد، مسئله‌ای که در نهایت به قیمت جانش تمام شد.

به نوشتهٔ الوقت محمد بن سلمان آل سعود به ژنرال احمد العسیری، ریاست دستگاه اطلاعاتی عمومی دستور می‌دهد که خاشقجی را در استانبول اعدام کند. آن چنان که بعدها رسانه‌های ترکیه‌ای اعلام کردند برای انجام این دستور یک تیم پانزده نفره از عربستان راهی ترکیه شد و بعد از بازداشت و شکنجه خاشقچی در کنسول‌گری او را به قتل رساندند و جنازه او را نابود کردند.

عربستان در ابتدا این مسئله را نپذیرفت ولی با انتشار اطلاعات این قتل از سوی دولت ترکیه در نهایت دولت سعودی مسئولیت را پذیرفت. در سپتامبر 2019 بن سلمان ضمن قبول کردن مسئولیت قتل خاشقجی گفت که این قتل در دوره زمامداری وی انجام گرفته و هرچند او دستور این کار را نداده، اما تمامی مسئولیت این کار را می‌پذیرد.

بازداشت‌های جدید در عربستان هم بخشی از مجموعه اقدامات شاهزاده سعودی در راه رسیدن به تاج و تخت قلمداد می‌شود. نیویورک تایمز در گزارشی که درباره بازداشت سه چهره ارشد خاندان سعودی نوشته تاکید کرده که این رخ‌داد پرده جدیدی از بازی قدرت بن سلمان است.

به گزارش این روزنامه آمریکایی به جز محمد بن نایف و احمد بن عبدالعزیز، ولیعهد عربستان شاهزاده نواف بن نایف را نیز بازداشت کرده. تا به حال هیچ مقامی از عربستان سعودی حاضر به ارائه توضیح مشخصی درباره هیچ یک از بازداشت‌ها نشده است ولی به نظر می‌رسد یکی از دلایل این کار خشم جناح محافظه کار خاندان سلطنتی نسبت به بن سلمان است.

بخش محافظه کار خاندان سلطنتی معتقد است تعطیلی حج و خانه خدا به بهانه ویروس کرونا، آن هم در حالی که سینما، شهربازی و دیگر مراکز تجمع محبوب بن سلمان باز است دستور غلطی است.

همین مسائل باعث شد تا بن سلمان از فرصت استفاده کند و بخشی دیگر از رقبای خود به خصوص شاهزاده احمد را از گردونه رقابت حذف کند، کسی که در کنار پادشاه عربستان تنها پسران زنده بنیانگذار عربستان سعودی امروز حساب می‌شوند.

احمد بن عبدالعزیز وزن خاصی در خاندان سعودی دارد چون هم باید طبق سنت ولیعهد عربستان باشد و هم از سال 2018 چند موضع در نقد رویکرد محمد بن سلمان داشت که به محبوبیت او افزوده. این وزن سیاسی هم مانع از بازداشت او نشده.

بازداشت اعضای خانواده سلطنتی به نوعی تبدیل به سنت سیاسی محمد بن سلمان شده و او این کار را بعد از سال 2017 به سادگی انجام می‌دهد. منابع سعودی هیچ پیش بینی خاصی درباره آینده بازداشت شدگان ندارند و می‌گویند همان‌قدر که احتمال مواجه شدن آنان با اتهام کیفری و بازداشت محتمل است احتمال آزادی نیز وجود دارد.

نگاهی به واکنش اکانت‌های توییتر نزدیک به بن سلمان و برخی رسانه‌های هوادار او حتی این فکر را به ذهن متبادر می‌کند که شاهزاده سعودی به فکر انتقال قدرت پیش از موعد باشد و بازداشت‌های اخیر مقدمه این کار است تا او بتواند با آرامش بیشتری جای پدر کهن‌سالش را بگیرد.