سلام نو – سرویس سیاسی: در تمام دنیا شرایط ویژه، قوانین و اختیارات ویژه می‌طلبد و دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی به خصوص در زمان‌های بحرانی حکمران با توسل به قاعده وضعیت استثنائی پا پیش می‌گذارد تا وضعیت بحرانی را مدیریت کند.
وضعیت استثنایی از مفاهیم نظریه قانون کارل اشمیت نظریه پرداز سیاسی آلمانی است.وضعیت استثنایی همانند وضعیت اضطراری است اما حالتی را بیان می کند که فرمانروا یا حکمران به نام منفعت همگانی، پا را از قانونمندی فراتر بگذارد. در نظر اشمیت، سیاست چیزی نیست مگر تصمیم گیری فرد حاکم در وضعیت استثنایی؛ یا به عبارت دیگر، کنش ترسیم یک مرز در فضای استثنایی برخاسته از تعلیق هرگونه قانون است به قصد مشخص ساختن قلمرو حاکمیت و ایجاد تمایز میان درون و برون، خودی و غیرخودی، و نهایتاً دوست و دشمن.
امروز نه تنها ایران بلکه عموم کشورهای جهان در شرایط بحران قرار دارند و حتی در آمریکا بحث‌هایی درباره توسل به قوانین زمان جنگ و حضور دولت در صنایع مرتبط با بهداشت عمومی مطرح شده.
ایران در مدت اخیر تاکنون دوبار کم و بیش به قاعده وضع استثنائی توسل جسته، دوباری که ما اثر آن را به طور کامل مشاهده نمی‌کنیم. نخستین بار زمانی بود که با مجوز رهبری شورای سران قوا تشکیل و قرار شد این شورا در دوران تحریم موانع پیش روی دستگاه‌های مختلف را بردارد و تصمیمات اساسی مورد نیاز را بگیرد.
این شورا حداقل تا این لحظه و با توجه به مشاهدات عمومی ناظران سیاست و اقتصاد ایران به جز در ماجرای سهمیه بندی و افزایش قیمت بنزین هیچ تصمیم اساسی و موثر دیگری نگرفته و همان افزایش قیمت بنزین هم با شانه خالی کردن قوای مختلف رو به رو شد و هیچ کس مایل به پذیرش مسئولیتش نبود.
مورد دوم نیز مسئله مدیریت بحران شیوع کرونا در کشور بود که با تشکیل ستاد ملی مدیریت کرونا و دادن اختیارات ویژه به آن وارد شرایطی نزدیک به شرایط استثنائی شدیم. این ستاد که با ریاست رئیس جمهور و معاون اولش تشکیل جلسه می‌دهد اختیارات گسترده‌ای از جمله تعطیلی مداراس، اماکن مذهبی و تجمعات عمومی را در اختیار دارد، اما به نظر می‌رسد باز هم آن کارکردی را که باید ندارد.
نشان این ناکارآمدی را می‌توان در نامه وزیر بهداشت به رئیس جمهور درباره احتکار ماسک بهداشتی و البته واکنش‌های بعدی به این ماجرا دید.
محمد مهاجری، سردبیر خبرآنلاین و از روزنامه‌نگاران شناخته شده پس از این اتفاق در توییتی نوشت:
وزیربهداشت نوشته که فردی گفته200میلیون ماسک را48ساعته تحویل می دهد . موضوع به وزارت اطلاعات ارجاع شده. کسی که در شرایط حاد کرونا می تواند چنین معامله بزرگی انجام دهد قطعا یک آدم دم کلفت است که مطمئن است لو نمی رود. منتظر افشای مشخصاتش باشیم؟ آقای سید محمود علوی بسم الله.
ساعاتی بعد مهاجری در توییتی دیگر می‌نویسد:
دقایقی پیش آقای وزیر اطلاعات در تماس تلفنی در پاسخ توییت من در باره فروشنده200میلیون ماسک گفتند: البته ما به وظیفه خود برای کشف قاچاق‌های سازماندهی شده عمل می کنیم و سوژه وزیربهداشت را هم پی می گیریم اما تو از آقای وزیر بخواه مشخصات آن تاجر رابفرستد. آقای دکتر نمکی حالا شما بسم الله.
می‌شود این دو توئیت مهاجری را مصداق ناکارآمدی دانست و برای انتشار آن ساعت‌ها تاسف خورد! کشوری که هیات دولت، شورای عالی امنیت ملی و ستاد مبارزه با کرونا دارد وزرایش با واسطه یک خبرنگار، هرچقدر هم با سابقه و محترم و موجه، با هم ارتباط برقرار می‌کنند! آن هم در شرایطی که وضع کشور بحرانی و در برخی نقاط فراتر از بحرانی است.
وزیر بهداشت به عنوان متولی اصلی مبارزه با کرونا و وزیر اطلاعات به عنوان مسئول امنیت در شرایط کنونی به جای این که به خاطر شرایط استثنائی از ترتیبات مرسوم نیز چشم بپوشند و به خیر عمومی فکر کنند به واسطه یک خبرنگار برای هم پیغام می‌فرستند، در حالی که مسئله‌ای حیاتی چون احتکار ماسک باید به شکل ضربتی و ویژه رسیدگی کنند.
البته اینجا بخشی از ایراد متوجه وزرا است و بخشی دیگر متوجه شخص رئیس جمهور حسن روحانی است که توان مدیریت نیروهای خود را به ویژه در وزارت صنعت، معدن و تجارت ندارد. چه کسی است که نداند که قصور اصلی در ماجرای ماسک، کمبود مواد بهداشتی و البته قیمت‌های سر به فلک کشیده متوجه وزیر صمتی است که در سکوت و سایه نشسته و به هیچ کس هم پاسخگو نیست.
رئیس جمهور، وزرا و تمام ارکان حاکمیت باید بحران را باور کنند. اگر حسن روحانی چاره‌ای برای این ناکارآمدی عیان در ساختار دولت نیاندیشد و حاکمیت فکری به حال هماهنگی دستگاه‌های فرا دولتی با دولت نکند بحران کرونا با انرژی و هزینه‌ای فراتر از آن چه که باید مدیریت خواهد شد، البته اگر مدیریت شود!
