اصفهان،شهر گنبدهای فیروزه ای ست که با تاریخ و تمدنی بسیار، یکی از زیباترین شهرهای ایران و جهان است به همین منظور برای نکوداشت و ارج نهادن به این شهر تاریخی و هنری نخستین روز از سومین ماه پاییز برای این شهر نامگذاری شده است.
برای تعیین کردن روزی به نام اصفهان صحبت های بسیاری صورت گرفت و حتی مخالفان و موافقانی برای چنین روزی هم وجود داشت و دارد اما اصفهان شناسان روز یکم آذرماه را به نام اصفهان خواندند.
دلیل نامگذاری "روز اصفهان "
بهمن ماه سال ۸۳بود که دکتر شاهین سپنتا پیشنهادی مبنی بر تعیین روزی به نام اصفهان را ارائه دادند که این پیشنهاد او با استقبال بسیاری از افراد و سازمان های غیر دولتی این شهر همچون "کانون گسترش فرهنگ ایران بزرگ "،"جمعیت طبیعت یاران و انجمن مثنوی پژوهان ایران " و...روبرو شد که همگی برای "روز اصفهان "تلاش نمودند.
پس از آن،فراخونی نوشته شد و به بسیاری از چهره های شاخص فرهنگی،هنری،فرهیختگان،اصفهان شناسان و حتی استادان دانشگاه ها ارائه شد و دعوتی از آن ها انجام گرفت تا برای تعیین یک روز با عنوان "روز اصفهان "با دلایل و مستنداتی که مبتنی بر ریشه های تاریخی و فرهنگی این شهر باشد هم اندیشی کنند.
این شرکت کنندگان که از جمله آن ها می توان به این افراد اشاره کرد:
عبدالعلی ادیب برومند(شاعر ملی،نویسنده و اصفهان شناس)
رضا ارحام صدر(بازیگر سینما و تئاتر ایران)
محمد رحیم اخوت(پژوهشگر،نویسنده و اصفهان شناس)
حشمت الله انتخابی(پژوهشگر،ویراستار علمی مجموعه کتاب های کنگره بزرگداشت اصفهان و دبیر طبیعت یاران)
دکتر احمد تویسرکانی(مترجم و مصحح کتاب محاسن اصفهان)
استاد مرتضی تیموری(کتاب شناس و مولف کتاب شناسی بزرگ اصفهان)
دکتر عبدالحسین ساسان(رئیس مرکز هم اندیشی استان اصفهان و استاد دانشگاه اصفهان)
دکتر شاهین سپنتا(دبیر کانون گسترش فرهنگ ایران بزرگ و مولف کتاب ایران نامه)
دکتر مرتضی سقاییان نژاد(شهردار وقت اصفهان و استاد دانشگاه)
دکتر ایران غازی(استاد جغرافیای دانشگاه اصفهان)
استاد محمد مهریار(پژوهشگر،مترجم،اصفهان شناس،استاد دانشگاه)
لئون میناسیان(نویسنده،مترجم و پژوهشگر تاریخ ارامنه جلفای اصفهان)و...
روزها و مناسبت های متفاوتی را برای "روز اصفهان " پیشنهاد دادند که این روزها و مناسبت ها شامل دوم اردیبهشت ماه به مناسبت جشن باستانی اردیبهشتگان،روز سوم اردیبهشت ماه روز بزرگداشت شیخ بهایی،۲۸اردیبهشت روز جهانی موزه و میراث فرهنگی،۳۱اردیبهشت ماه روز جهانی توسعه فرهنگی،دهم بهمن ماه سالروز برگزاری بزرگ ترین جشن سده در اصفهان در دوران مرداویج زیاری و همچنین اولین روز آذرماه سالروز بنیان باروی بزرگ اصفهان در دوران دیلمیان و روزهای دیگری بود که سرانجام در اردیبهشت ماه سال ۸۴پس از ارائه پیشنهادات به دبیرخانه هم اندیشی و گفتگو و داوری های متعددی در این خصوص،با رای اکثریت اصفهان شناسان،نخستین روز "آذرماه "به عنوان "روز نکوداشت اصفهان"برگزیده شد که مستندات تاریخی حاکی از این بود،ماه قوس(آذر)ماهی است که به عنوان طالع بنیانگذاری شهر اصفهان مشاهده شده بود و با توجه به تمامی ابعاد فرهنگی،تاریخی و اجتماعی اصفهان برای انتخاب این روز،داوران در بیانیه ی خود چنین بیان کردند: "از آنجا که احداث باروی حفاظتی یا حصار بزرگ اصفهان به‌منظور تضمین امنیت شهر تاریخی اصفهان در دوران دیلمیان و در زمان حسن رکن‌الدوله دیلمی (۳۶۶ - ۳۲۲ هجری قمری) در ماه آذر صورت گرفت و برپایی این باروی امنیتی نیز به‌عنوان نقطه عطفی در تاریخ اصفهان شناخته می‌شود، یادروز آن رویداد تاریخی در یکم آذرماه شایسته‌تر از دیگر پیشنهادهاست."
اختلافات برای تعیین "روز اصفهان "
انتخاب" روز اصفهان " نیز با اختلاف هایی روبرو بود زیرا شهرداری اصفهان بر این عقیده بود که سومین روز اردیبهشت ماه مقارن با تولد شیخ بهایی به عنوان "روز اصفهان "انتخاب شود که مستندات موجود حاکی از این بود که طبق کتیبه های کاشی کاری های دیوار اتاق مقبره شیخ بهایی،او در بیست و ششمین روز ماه ذی الحجه سال ۹۵۳به دنیا آمده و تاریخ درگذشت او نیز در دوازدهمین روز شوال سال ۱۰۳۰هجری قمری در اصفهان بوده است که طبق نظر سازمان میراث فرهنگی و همچنین حضور نمایندگان استانداری و شهرداری،اول آذرماه به عنوان "روز اصفهان "انتخاب شد.
