اختلال شخصیت وسواسی چیست؟

یک روانشناس ضمن تشریح ویژگی‌های رفتاری مبتلایان به اختلال شخصیت وسواس، این اختلال را با شیوع ۲.۱ تا ۷.۹ درصد، از شایع‌ترین اختلالات شخصیتی می‌داند و می‌گوید: اختلال شخصیت وسواس در مردان ۲ برابر زنان است.

به گزارش سلام نو، گوهریسنا انزانی،‌ با بیان اینکه اختلالات شخصیت الگوی پایدار تجربی درونی و رفتاری است که با فرهنگی که فرد در آن زندگی می‌کند مغایرت قابل ملاحظه‌ای دارد، افزود: به طور کلی اختلالات شخصیت فراگیر و انعطاف‌ناپذیر است و اغلب در دوران نوجوانی و اوایل بزرگسالی آغاز می‌شود اما در گذر زمان پایدار و منجر به ناراحتی و نقص می‌شود. افرادی که دچار اختلال شخصیت وسواسی هستند، رفتارهایی مانند اشتغال ذهنی به نظم و ترتیب، کمال‌گرایی، کنترل ذهنی و بین فردی به بهای از دست دادن انعطاف‌پذیری، گشاده نظری و پذیرندگی و کارآمدی را از خود بروز می‌دهند.

وی درباره ویژگی‌های رفتاری مبتلایان به اختلال شخصیت وسواسی گفت: مبتلایان به این اختلال از طریق توجه موشکافانه به قواعد و مقررات، جزئیات، فهرست‌ها، برنامه‌ها و... تلاش می‌کنند کنترل خود را حفظ کنند، تا جایی که از پرداختن به هدف اصلی زندگی خود باز می‌مانند، بیش از حد دقت به خرج می‌دهند و تکرار کردن، توجه افراطی به جزئیات، واررسی مکرر برای پیدا کردن اشتباهات احتمالی و تمرکز زیاد بر روی فعالیت‌هایشان از جمله عادات آنهاست. آنها به این واقعیت توجهی ندارند که مشکلات ناشی از رفتارشان برای دیگران بسیار آزاردهنده است. به طور مثال زمانی که فرصت کارهایی را که باید انجام دهند گم کنند، به جای اینکه با صرف زمان اندک آن را یادآوری و بازنویسی کنند و به انجام وظایف‌شان بپردازند، وقت بسیار زیادی را صرف پیدا کردن آن می‌کنند، برنامه‌ریزی درستی ندارند و کارهای مهم خود را در دقایق آخر انجام می‌دهند.

این روانشناس ادامه داد: همچنین کمال‌گرایی و معیارهای سطح‌ بالایی که برای عملکرد خود تعیین می‌کنند موجب افت عملکرد و ناراحتی قابل ملاحظه‌ای در آنها می‌شود. این دسته از افراد خود را به شدت وقف کار می‌کنند و این رفتار باعث می‌شود روابط دوستانه‌شان مختل شود؛ این رفتارها ناشی از نیازهای مالی نیست بلکه احساس می‌کنند فرصتی برای تفریح و کارهای سرگرم‌کننده ندارند. در واقع آنها فعالیت‌های لذت‌بخش را دائما به تاخیر می‌اندازند و انجام نمی‌دهند و در زمان‌هایی که به گردش می‌روند همان لحظه احساس ناراحتی می‌کنند. مبتلایان به اختلال شخصیت وسواس، به فعالیت‌های تفریحی به عنوان تکلیفی جدی که مستلزم سازماندهی دقیق است نگاه می‌کنند.

انزانی افزود: آنها حتی در مسائل ارزشی خود را به پیروی از اصول اخلاقی انعطاف ناپذیر و معیارهای بسیار دقیق وامی‌دارند و هر زمان اشتباهی کنند خود را به طرز بی‌رحمانه‌ای مورد نقد قرار می‌دهند و معتقدند هیچکس به خوبی آنها از انجام فعالیت‌ها بر نمی آیند، از قوانین مراجع قدرت بدون چون و چرا تبعیت می‌کنند، به کسی قرض نمی‌دهند و از کسی قرض نمی‌گیرند، آنها نمی‌توانند اشیای فرسوده یا بی‌ارزشی را که هیچگونه بار عاطفی ندارد دور بیندازند، به طوری که اطرافیانشان آنها را آشغال «جمع‌کن» می‌نامند و همسران این افراد به دلیل جمع‌آوری اشیای بلااستفاده توسط آنها بسیار شاکی هستند.

به گفته وی، مبتلایان به اختلال شخصیت وسواس، تمایلی به محول کردن تکالیف خود به دیگران یا همکاری با دیگران ندارند. خسیس هستند و فکر می‌کنند که به جای ولخرجی باید برای روزهای سخت پس‌انداز کنند، یک‌دنده و سرسخت هستند و برنامه‌هایشان را با جزئیات دقیق طرح‌ریزی می‌کنند و تمایلی به تغییر ندارند، فقط به دیدگاه خودشان توجه دارند و نظرات هیچکس را نمی‌پذیرند و اغلب خشمگین‌اند اما خشم خود را به طور مستقیم نشان نمی‌دهند، عواطف خود را به صورت کنترل شده و تصنعی ابراز می‌کنند. روابط روزمره‌شان رسمی و جدی است و در تمامی موقعیت‌ها خشک و رسمی هستند.

این روانشناس با بیان اینکه اختلال شخصیت وسواس شیوع بسیار شدیدی دارد، اظهار کرد: مطالعات آنجام شده در این زمینه حاکی از آن است که این اختلال با شیوع ۲.۱ تا ۷.۹ درصد یکی از شایع‌ترین اختلالات شخصیتی محسوب می‌شود. این اختلال در مردان ۲ برابر زنان است.

علی رغم اینکه وسواس فکری و عملی با اختلال شخصیت وسواس شباهت اسمی دارند اما این دو اختلال متمایز از یکدیگر هستند. با توجه به اینکه اختلالات شخصیت همبود بسیار بالایی با هم دارند، نیاز است فرد مبتلا به اختلالات شخصیتی توسط متخصصان روانشناسی بررسی و ارزیابی شوند تا از برچسب‌زنی‌های اشتباه جلوگیری شود.

/ایسنا