سلام نو – سرویس بین‌الملل: پیام‌های پیدا و پنهان ایران و عربستان برای ترمیم نسبی روابط دوباره در حال رد و بدل شدن است و چهره‌های دیپلماتیک هر دو کشور چراغ‌های سبز را دوباره روشن کرده‌اند، چراغی که پیش از این نیز روشن شده بود و قاسم سلیمانی، فرمانده فقید سپاه قدس در آخرین ماموریت خود راستای همین چراغ سبز، پاسخ نامه‌ای دیپلماتیک درباره گفت‌وگو با عربستان را به عراق می‌برد.
حالا همه بهتر از همیشه می‌دانند شهید قاسم سلیمانی چه تاثیر ژرف و عمیقی بر سیاست ایران به ویژه سیاست منطقه‌ای ایران داشت و ورود او به ماجرایی مثل مذاکره با عربستان نشان دهنده رضایت سطوح بالای دیپلماتیک، نظامی و امنیتی کشور از مذاکره با عربستان است.
حالا پس از گذشت چندین و چند روز از شهادت قاسم سلیمانی به نظر می‌رسد دو طرف هم‌چنان مایل هستند مذاکرات پیشین خود را در پشت پرده ادامه دهند.
جواد ظریف که چندی پیش در راستای سفری دیپلماتیک به هند رفته بود در پاسخ به امکان میانجی‌گری هند برای حل اختلاف بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی گفت: ما برای مذاکره با عربستان سعودی و سایر کشورهای حوزه خلیج فارس آماده ایم و حاضر به ارائه پیشنهادات در خصوص امنیت در این منطقه به ویژه در تنگه هرمز بودیم و پیشنهاداتی برای ایجاد آرامش و صلح در تنگه هرمز را نیز ارائه کرده ایم.
موضع ظریف در واقع تکرار موضع وزارت خارجه در ابتدای پاییز است. در اتبدای پاییز سخنگوی وزارت خارجه تصریح کرد که که ایران در هر صورت - چه با میانجی و چه بدون میانجی - آماده است که با عربستان مذاکره کند.
پس از مواضع ظریف عربستانی‌ها واکنش خود را نشان دادند. فیصل بن فرحان وزیر امور خارجه عربستان سعودی روز گذشته اعلام کرد: خوشحالیم که منطقه از هر گونه تنش با ایران جلوگیری کرد.
وی در ادامه به موضوع مذاکره با ایران پرداخت و در تلاش برای سرپوش گذاشتن بر نقش منفی ریاض در رویدادهای منطقه گفت: ما از گفت‌وگو استقبال می‌کنیم مشروط بر اینکه ایران از طریق خشونت از عوامل منطقه‌ای خود حمایت نکند.
پس از این موضع وزیر خارجه عربستان بار دیگر جواد ظریف به گفت‌وگو با همسایگان پرداخت و در توییتی نوشت:
باب گفت‌وگو با همسایگان از طرف ایران باز است و ما آمادگی خود را برای نقش‌آفرینی در هر کاری که به نفع منطقه باشد اعلام می‌کنیم. ایران از هر اقدامی که امید را به مردم برگرداند و ثبات و سعادت را برای آنها به ارمغان بیاورد استقبال می‌کند.
پرسش مهمی که این جا مطرح می‌شود این است که عربستان چقدر در پیشنهاد گفت‌وگوی خود ثابت قدم است؟ این پیشنهاد جدی است یا صرفا ظاهر سازی دیپلماتیک است؟ به خصوص این که عربستان هم‌چنان با ایران درگیر است و حتی در حوزه فوتبال هم چوب لای چرخ ایران می‌گذارد.
نصرت‌الله تاجیک، سفیر سابق ایران در اردن و تحلیلگر مسایل بین‌الملل در پاسخ به پرسشی درباره صداقت طرف سعودی می‌گوید:
با توجه به مجموعه تحولات در منطقه و جهان و احتمال وقوع تحولات غیر قابل مدیریت در منطقه که عربستان را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد نسبت به این موضعگیری بد بین نیستم و معتقدم اگر چه ممکن است ژست صلح خواهانه برای بزک کردن چهره عربستان باشد اما باید حتی از راهبرد تجاهل هم که شده استقبال کنیم!
واقعیت این است که حتی اگر ایران و عربستان به آتش بس کامل برسند، صلح کنند و برخی از همکاری‌های منطقه‌ای را نیز آغاز کنند باز هم نمی‌توانند با هم رقابت و گاه حتی دشمنی نکنند.
ایران، عربستان و ترکیه سه قدرت کلاسیک منطقه خاورمیانه هستند که با وجود تمام همکاری‌های مشترک هیچ‌گاه نمی‌توانند رقابت با هم و حس برتری جویی بر دیگری را انکار کنند و این حس رقابت در جای جای روابط آنها قابل مشاهده است.
به طور مثال با وجود روابط نزدیک ترکیه و ایران و حمایت ویژه ایران از اردوغان در ماجرای کودتای چند سال قبل، ترکیه هم‌چنان در تلاش است به هر شکلی که شده بیشترین سهم ممکن را از سوریه به دست بیاورد.
با توجه به این مسائل رقابت ایران و عربستان نیز به این سادگی متوقف و حتی کم تنش نخواهد شد و امضای هر توافق‌نامه‌ای صرفا از غلظت دشمنی دو طرف می‌کاهد.
این مسئله‌ای است که تصمیم‌گیران در ایران و عربستان به خوبی به آن واقفند و با همین پیش فرض نیز در حال مذاکره هستند. هر دو طرف میل دارند تنش در منتطقه کم شود، جنگ‌های نیابتی تا حدی فروکش کند، از برخی زمین‌های بازی خارج شوند و البته مهم‌تر از همه هیچ گاه مجبور به درگیری نظامی مستقیم با هم نشوند.
ایران البته از صلح با سعودی احتمالا هدف پنهان اما مهم دیگری را نیز دنبال می‌کند. تصمیم‌گیران در تهران می‌دانند بعد از لابی اسرائیل در آمریکا این بن سلمان است که کانال‌های خاصی برای تاثیر گذاری رو ترامپ در اختیار دارد. احتمالا تصمیم‌گیران بر این باورند که با صلح با عربستان فشار این کانال‌ها برای تقابل با ایران کاهش می‌یابد و یکی از اهرم‌های ایران ستیز اطراف ترامپ تا حدی از گردونه خارج می‌شود.
باید صبر کرد و دید آیا ماموریت ناتمام قاسم سلیمانی را جواد ظریف به پایان می‌رساند و بعد از چند سال تنش و نبرد پیدا و پنهان بین دو همسایه قدرتمند بالاخره پایان می‌یابد یا نه؟
