سلام نو – سرویس اقتصادی: اینستکس یا همان سازوکار ویژه مالی بین ایران و اروپا که تا همین چند وقت پیش از آن به عنوان ابزاری برای عبور از تحریم یاد می شد حالا دیگر روی کاغذ هم دردی از کشور دوا نمی کند.
به گزارش سلام نو، اینستکس قرار بود شرایطی ایجاد کند که بر اساس آن تهاتر ارز در برابر ارز و ارز در برابر کالا و خدمات تسهیل شود تا بدین شکل تا آنجایی که می شود مسیر برون رفت از بحران تحریم شکل بگیرد. هرچند از همان ابتدا که بحث اینستکس شکل گرفت خود دولت هم تاکید داشت بعد از تجربه برجام خیلی روی اینستکس حسابی باز نکرده است.
از همان ابتدا می شد از برآیند مواضع دولت این نکته را دریافت که اینستکس بیش از آنکه کارکرد اقتصادی داشته باشد قرار است به لحاظ سیاسی برای ایران کارکرد داشته باشد. با توجه به تعویق اجرایی شدن اینستکس از یک سو و خلف وعده های مکرر طرف های اروپایی از سوی دیگر مشخص شده بود که اینستکس خیلی نمی تواند تاثیر خاصی بر روی اقتصاد کشور بگذارد.
با توجه به اینکه نمی توان منکر شکاف در روابط این روزهای اروپا و آمریکا شد ایران تلاش می کرد در این میان با حضور در اینستکس معادلات سیاسی خود را پیش ببرد با این حال در روز های گذشته خبر توافق اروپا و آمریکا بر سر اینستکس باعث شد آنهایی که نسبت به اینستکس امید بیشتری داشتند هم امروز به شکست خورده بودن این پروژه اذعان کنند.
نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران اخیرا گفته واشنگتن چندی پیش با کشورهای اروپایی بر سر اینکه مبادلات از کانال اینستکس نباید مشمول کالاهای تحت تحریم آمریکا شود به تفاهم دست یافته است.
برایان هوک در پاسخ به سوالی در خصوص اقدام اروپایی‌ها برای راه‌اندازی ساز و کار اینستکس با هدف ادعایی تسهیل مبادله با ایران گفت: «ما شاهد انجام هیچ معامله‌ای از طریق اینستکس یا ساز و کار ویژه‌ای که انگلیس، فرانسه و آلمان راه‌اندازی کرده‌اند نبوده‌ایم.
او ضمن اعلام این خبر تاکید کرده است: ما به سه کشور اروپایی بسیار روشن گفته‌ایم که این کانال می‌تواند ساز و کاری برای تسهیل مبادلات غذا، دارو، دستگاه‌های پزشکی یا محصولات کشاورزی باشد، ولی نمی‌تواند مشمول فعالیت‌های قابل تحریم شود.
محمد لاهوتی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در گفت و گویی که بهمن سال گذشته با سلام نو انجام داده بود از رویه اینستکس ابراز خرسندی کرده بود ضمن اینکه خواستار گسترش هر چه بیشتر سازوکار مالی ایران و اروپا شده بود . خاطرنشان کرده بود: اروپایی‌ها نشان دادند می‌توانند به صورت مستقل از آمریکا تصمیم بگیرند.
با این حال رئیس کنفدراسیون صادرات ایران نه ماه پس از آن مصاحبه اخیرا در یک نشست خبری تاکید کرده که راهی جز قطع امید از اینستکس نیست. پیش تر هم بارها و بارها در این ماه های اخیر کارشناسان بر ناکارآمدی اینستکس تاکید کرده بودند.
عبدالناصر همتی هم اخیرا به المانیتور گفته من به این نتیجه رسیده‌ام که مسئله به اینستکس و ساز و کار آن مربوط نیست. مسئله این است که اروپایی‌ها ظاهراً برای برنامه‌هایشان به اجازه امریکا نیاز دارند. آنها نتوانسته‌اند راه حلی برای این مشکل پیدا کنند. به این دلیل است که دلیلی برای خوش‌بین بودن نمی‌بینم.
به نظر می رسد اینستکس دیگر به لحاظ سیاسی هم کارکرد خاصی برای کشور ندارد چرا که عملا نتوانسته اهداف مورد نظر ایران را تامین می کند. با توجه به اینکه کالای نفت و گاز و مواردی که مربوط به تحریم‌ها است، در اینستکس جایی ندارد از همان ابتدا هم تردید نسبت به کارآمدی اینستکس مطرح بود. تردیدهایی که دیگر برای بسیاری تبدیل به یقین شده است.
