در این مطلب یکی از موارد مجازات یعنی تعزیر را برای شما بیان می کنیم.
تعزیر چیست؟
درقانون میزان محازات حد، قصاص، دیه و نوع اجرای حکم و میزان آن مشخص شده است و بصورت شفاف بیان شده است. اما مجازات تعزیری در قانون بیان نشده است و تعریف دقیق و قطعی از آن آورده نشده به طوذری که در قانون مجازات اسلامی تعزیر را اینگونه تعریف کرده است:
ماده 16 قانون مجازات اسلامی:
تعزیر آن عقوبت یا تادیبی ست که میزان و نوع آن در شرع مشخص نشده و حاکم و قاضی آن را تعیین خواهد کرد. تعزیر می‌تواند شامل ضربات شلاق، جزای نقدی و یا حبس باشد. توجه داشته باشید که ضربات شلاقی که در حکم تعزیر به محکوم داده می‌شود، حتما باید از تعداد ضربات حد شرعی کمتر باشد، زیرا در غیر این صورت نیازی به صدور حکم تعزیر نیست و می‌توان به یکباره حد شرعی را اجرا کرد.
به علاوه در اجرای حد شرعی، در صورتی که شخص اجرا کننده ی حد حین وارد آوردن ضربات شلاق موجب آسیب رساندن به بخشی دیگر از اعضای بدن محکوم شود، چیزی به وی نسبت داده نخواهد شد. اما زمانی که ضربات شلاق در تعزیر اجرا می‌شود، هر گونه آسیب رسانی به دیگر قسمت‌های بدن محکوم، می‌توانند موجب ایجاد مسئولیت در مجری حکم باشد و حتی ماجرا به پرداخت دیه از سوی کسی که تازیانه می‌زند نیز کشانده شود.
انواع جرایم تعزیری
جرائم تعزیری در چند دسته تقشیم بندی می شوند:
نقض مقرارات حکومتی
شکستن محرمات شرعی
برهم زدن نظامات اجتماعی
منفعت عام
دیگر مواردی نظیر شکستن مقررات راهنمایی و رانندگی و … به عنوان مثال احتکار، کلاهبرداری، فرار مالیاتی، قاچاق ارز، کم فروشی، گران فروشی و … شامل صدور حکم تعزیر خواهند شد.
نحوه تعیین مجازات تعزیری
مجازات های تعزیری آن دسته از جرایمی می باشد که قانون به اختیار قاضی و حاکم شرع گذاشته است، اما تعیین آن و سطح حکم صادره به عواملی بستگی دارد، از جمله:
موقعیت ذهنی و روانی فرد حین ارتکاب جرم
سطح آثار جرم
انگیزه‌های متهم
شکل ارتکاب جرم
سابقه متهم
شرایط خانوادگی و موقعیت اجتماعی فرد
و عوامل دیگر که قاضی صلاح بداند..
حبس تعزیری
همانطور که در ماده 16 قانون مجازات اسلامی بیان شد، ضربات شلاق تعیین شده در حکم تعزیر، حتما باید کمتر از حد شرعی باشد. در مورد حبس تعزیری هم روال همین گونه است. اگرچه قاضی با در نظر گرفتن جرم اتفاق افتاده، آثار آن و وضعیت متهم، میزان حبس را تعیین خواهد کرد، اما هرگز نمی‌توانیم در مجازات تعزیر حبس ابد در نظر بگیریم. زیرا حبس ابد خود در گروه مجازات‌های حد شرعی قرار دارد و از آن جایی که تعزیر باید کمتر از حد شرعی باشد، در صدور چنین حکمی نمی‌توان حبس ابد را جای داد.
حبس تعویقی
نوعی از حکم حبس در احکام حبس تعزیری وجود دارد که به آن به حبس تعویقی اطلاق می‌شود. برای درک بهتر این نوع حکم در نظر بگیرید که فردی پس از ارتکاب جرم دو سال حکم حبس تعزیری دریافت کرده است. در این شرایط حبس تعویقی این طور مصداق پیدا می‌کند که قاضی به جای صدور حکم و اجرای آن، محکوم را ملزم به اجرای فعالیت خاصی در مدت زمان معین می‌کند. پس از این دوره اگر محکوم فعالیت حکم داده شده را به صورت کامل و با تعهد به پایان رسانده باشد، به احتمال زیاد حکم حبس وی ملغی خواهد شد. با این حساب محکوم هم با تعویق حکم خود رو به رو می‌شود و هم اینکه می‌تواند به طور کلی موجب حذف آن شود.
حبس تعویقی شامل حبس های زیر دو سال و کمتر از آن می باشد.
حبس تعلیقی
با استناد به ماده ی ۴۱ قانون مجازات اسلامی، اگر فردی به پانزده سال حبس تعزیری یا کمتر از آن محکوم شود، قاضی این اختیار را دارد که بخشی از این حبس و یا حتی تمام آن را برای مدت زمان از یک سال تا پنج سال مورد تعلیق قرار دهد.
معلق کردن حبس به این معناست که فرد محکوم به جرم به جای رفتن به زندان و اجرای حکم، آزاد خواهد شد. اگر در مدت زمان تعلیق حکم یعنی این یک تا پنج سال فرد خاطی جرم دیگری مرتکب نشود، حکم حبس صادر شده از وی برداشته خواهد شد و در سابقه ی کیفری وی نیز آورده نمی‌شود. اما اگر این فرد در مدت تعلیق حکم حبس مرتکب جرم دیگری شود و مدت زمان حبس تازه ای برای او در دادگاه صادر گردد، وی محکوم به تحمل هر دو حکم حبس خواهد بود و تعلیق برداشته می‌شود.
حبس تعلیقی به جرم های دارای مجازات حبس تعزیری کمتر از یک سال تعلق می گیرد.
در صورت تعیین مجازات حبس کمتر از یک سال طبق ماده ی ۶۱ قانون مجازات اسلامی، قاضی می‌تواند این حکم را به جزای نقدی تبدیل سازد و یا اینکه محکوم به جای تحمل حبس، نوعی از خدمات عمومی را که قاضی تعیین کننده ی آن است، بدون دریافت دستمزد انجام دهد. به اتخاذ این تصمیمات از سوی قاضی به جای تحمل حبس، مجازات‌های جایگزین حبس تعزیری گفته می‌شود و این جایگزینی‌ها در مورد انواع دیگر حبس، قابل اجرا نیستند.
