به گزارش سلام نو، در این یادداشت قصد داریم به یکی از موضوعات مهم و بحث‌برانگیز در علوم پزشکی بپردازیم. معرفی مختصر و مفیدی از شرکت‌هایی که با استراتژی‌های خاص خود قصد دارند طول عمر انسان‌ها را بیشتر از حد معمول سازند تا رویای دیرینه بشر یعنی سفر به فضا دیر یا زود محقق شود.
شرکت نیو‌اسپیس (NewSpace) یک نمونه بارز از این نوع کمپانی‌هاست که از ۱۵ سال گذشته روی این موضوع مشغول به کار است. این شرکت از راه‌اندازی استارتاپ‌های گوناگون گرفته تا ساخت ماهواره‌ها، روی پیشرفت و تکامل دانش بشر از «جاودانگی» کار کرده تا صنعت رو به جلو حرکت کند تا ما بتوانیم روزی روی مریخ قدم بگذاریم.
در رسانه‌های غربی و حتی شرقی این موضوع همواره جذاب بوده که آیا انسان می‌تواند روزی عمر جاودانه پیدا کند؟ سازمان Human Longevity در تلاش است با بهره‌گیری از ژنتیک‌دان‌های مطرح، پاسخی قطعی برای این سوال پیدا کند. شرکتی که توسط دو بنیان‌گذار ثروتمند به نام «پیتر دیاماندیس» و «کریگ ونتِر» احداث شد. برخی از شرکت‌ها تلاش می‌کنند تا ساختار بافت و اندام آسیب‌دیده را ترمیم کنند تا عمر انسان طولانی‌تر شود. رویکرد دیگر برای جاودانگی، در ویرایش اطلاعات ژنتیکی است. در لیست پیش رو، شرکت‌ها یکی از این سه رویکرد را هدف اصلی خود قرار داده‌اند.
پیش از شروع لیست باید به نام مارگارتا کولانجلو اشاره کنیم که یک سرمایه‌گذار قدرتمندی شناخته می‌شود که در حوزه تخصصی بیوتکنولوژی و هوش مصنوعی فعالیت دارد. در حقیقت کولانجلو و همکارانش سعی دارند به این صنعت شتاب مضاعف دهند.
آنها صرفا درباره مسئله «پیری» سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. چرا که این موضوع تنها بخش کوچکی از ماجراست. کولانجلو همچنین کارشناس‌های زبده‌ای را حمایت می‌کند تا از لحاظ مالی و اقتصادی نیز راه‌حل های متنوعی برای چالش‌های پیش روی جمعیت رو به سن پیدا شود. رویکردی که کشور ژاپن به شدت آن را دنبال می‌کند و روی این مسئله که می‌توان از روبات‌ها برای پرستاری انسان‌ها استفاده کرد، حساب ویژه‌ای باز می‌کنند. کولانجلو در این راستا بیان می‌کند:
مقادیر بسیار بالای سرمایه یا کسب می‌شود یا از دست می‌رود. بستگی به این دارد که چگونه ملت‌ها فشار ناشی از پیری روی جوامع را مدیریت می‌کنند.
شرکت‌های بسیار بزرگی روی موضوع جاودانگی بشر مشغول به کار هستند اما هنوز کسی نتوانسته کاملا محاسبه کند چه میزان سرمایه وقف این کار شده است
مقادیر بسیار بالا؟ دقیقا معلوم نیست چه میزان هزینه برای جاودانگی انسان به صورت روزمره خرج می‌شود اما کولانجلو می‌گوید صنعت نوپایی که شکل گرفته در سال ۲۰۱۹ نزدیک به ۱۷ تریلیون دلار خرج در بر داشته و تخمین زده می‌شود که تا سال ۲۰۲۶ این رقم به ۲۷ تریلیون دلار نیز برسد.
شاید نتوانید مصرف این حجم از سرمایه را هضم کنید اما در نظر داشته باشید که شرکت مادر Deep Knowledge Ventures زیرشاخه‌‌هایی دارد که این موضوع باعث شده تا یک اکوسیستم سودمند در این حوزه به راه بیفتد. به همین سبب قرار نیست خروجی این شرکت‌ها تنها قرص‌های ضد پیری یا توسعه هوش‌های مصنوعی باشد. به همین سبب کولانجلو به عنوان یک سرمایه‌گذار و مدیر کل سعی دارد تا با شناسایی دانش و تکنولوژی خاصی که مد نظر دارند و بهره‌برداری از معیارهای مورد انتظارشان، شرکت‌ها را رو به جلو هل دهند.
هوش مصنوعی در خدمت داروسازی
شرکت Insilico Medicine در مریلند به عنوان شرکتی برای توسعه داروسازی هوشمند شناخته می‌شود که در سال ۲۰۱۴ میلادی تاسیس شد. این کمپانی در آن زمان با بودجه‌ای ۱۴.۳ میلیون دلاری شروع به کار کرد. اینسیلکو جزو اولین شرکت‌هاییست که از تکنیک هوش مصنوعی خاصی با نام مخفف (GANs) بهره می‌برد. هوش مصنوعی به نوعی با راه‌اندازی دو شبکه عصبی تلاش می‌کند تا داده‌های جدیدی بر اساس اطلاعات پایه‌ای بسازد تا یک داروی خاص توسعه یا حتی کشف شود. جالب است بدانید دانشمندان شاغل در اینسیلیکو تا به امروز بیش از ۱۵۰ مقاله منتشر کرده‌اند که به طور میانگین توسط دیگر نویسنده‌ها ۳ هزار بار مورد استناد قرار گرفته است.
پزشکی ترمیمی برای جاودانگی
کمپانی AgeX Therapeutics (AGE) در سانفرانسیسکو در سال ۲۰۱۷ توسط مایکل وِست راه‌اندازی شد. او یکی از چهره‌های مشهور و مهم در این حوزه است و جایگاه ویژه‌ای در جامعه پزشکی دارد. رئیس دفتر این شرکت، اوبری دِگرِی نام دارد که او نیز شهرت بسیار بالایی داشته و در پزشکی ترمیمی و بیماری‌های مربوط به سن، تبحرش زبان‌زد خاص و عام است.
پژوهشگران در این شرکت از توانایی‌های بالقوه سلول‌های بنیادی پرتوان بهره می‌برند تا دارو و تکنولوژی جدیدی تولید کنند. چرا که سلول‌های بنیادی این قدرت را دارند تا ترمیم بافت‌های بدن را انجام دهند. استفاده از این ویژگی و عدم بازگشت سلول‌ها به اصل خود می‌تواند زمینه‌ساز جاودانگی بشر را فراهم کند. خبر خوب اینکه داروهایی در دست ساخت قرار دارد که در مراحل اولیه توسعه قرار دارند. خبر بد اینکه تا پذیرش نهایی داروهای شیمیایی، نزدیک به ۱۲ سال به طور متوسط باید منتظر بمانیم.
حفظ سلامتی با توسعه هوش مصنوعی و پردازش ژنتیکی
پیش‌تر در ابتدای یادداشت به کمپانی Human Longevity اشاره‌ای مختصر داشتیم. این شرکت در سال ۲۰۱۳ پایه‌گذاری شده و تا امروز بالغ بر ۳۰۰ میلیون دلار از سرمایه‌گذارانی مثل کلگن، ایلومینا و جی‌ای (GE) دریافت کرده است. ارزش مالی این شرکت ۱.۶ بیلیون دلار قیمت‌گذاری شده اما وال استریت ژورنال سال پیش گزارش داده که سهام این شرکت تا ۸۰ درصد افت نسبی داشته است.
جالب است بدانید این شرکت حاشیه‌ساز بوده و حتی شرکای تجاری کمپانی نیز به جرم سرقت اطلاعات محرمانه دادگاهی شده‌اند. این کمپانی محصول مهمی به نام «هسته سلامتی» در دست تولید دارد که با یادگیری ماشینی، وضعیت سلامتی فرد را با بررسی ژنتیک فرد تخمین می‌زند. این محصول قرار است از ۵ تا ۲۵ هزار دلار قیمت‌گذاری شود.
یونیتی بایوتک شروع به کار می‌کند
تا به امروز بالای ۲۰۰ میلیون دلار برای شرکت یونیتی بایوتک سرمایه‌گذاری شد. این شرکت با شروع به کارش در دو سال گذشته قرار است به صورت عمومی فعالیتش را ادامه دهد. دانشمندان در این شرکت سعی دارند روی سلول‌های پیر (که سلول‌های زامبی نیز نامیده می‌شود) کار کنند. چرا که این سلول‌ها دیگر تقسیم نمی‌شوند اما در بافت‌ها و اندام‌های بدن تجمع می‌یابند و موجب بروز التهاب و دیگر اختلالات خواهند شد.
یونیتی بایوتک داروی خاصی را برای درمان التهاب‌های استخوان زانو کشف کرده که در حال حاضر در مرحله دوم آزمایش‌های انسانی قرار دارد. بر اساس گزارش‌ها به نظر می‌رسد این دارو در نیمه دوم سال ۲۰۲۰ وارد بازار جهانی شود.
یک مسیر دیگر برای جلوگیری از پیری
شرکت resTORbio سال پیش در بوستون شروع به کار کرد. البته این شرکت زیرشاخه‌ای است از سازمان نووارتیس (NOVN) و در ابتدای کار خود رقمی معادل ۶۵ میلیون دلار بودجه در اختیار داشت که رقم چندان کمی نیست.
دانشمندان در این کمپانی سعی دارند با توسعه یک داروی خاص از انتقال پیغام در مغز انسان جهت بروز پیری جلوگیری کنند. این مسیر سیگنال‌دهی به اختصار مسیر mTOR نامیده می‌شود. چرا که پروتئینی به نام TORC1 در این راستا نقش اساسی ایفا می‌کند. پروتئینی که به اعتقاد پژوهشگران می‌تواند طول عمر را تحت تاثیر قرار دهد، دستگاه ایمنی را تقویت کند، حملات قلبی را تسکین دهد، موجب تقویت حافظه شود و صد البته بیماری‌های مرتبط با پیری را به تاخیر بیندازد. این کمپانی در درمان بیماری پارکینسون نیز به جاهای خوبی رسیده و انتظار داریم سخنگوهای شرکت تا اواسط سال ۲۰۲۰ میلادی نتایج جالبی را با رسانه‌ها در میان بگذارند.
استفاده از جفت‌های پس از زایمان به شکلی بهتر
سلِولاریتی (Celularity) از آن دسته از کمپانی‌هایی است که کاملا در بخش پزشکی ترمیمی فعالیت دارد. این کمپانی که در نیوجرسی واقع شده، نزدیک به سه سال فعالیت دارد و بالغ بر ۲۹۰ میلیون دلار هزینه کرده‌اند تا از جفت‌های پس از زایمان، سلول‌های بنیادین را استخراج کنند.
این همه هزینه باعث شده تا یک داروی جدید به سرعت در حال توسعه باشد و در مرحله ابتدایی آزمایش‌های انسانی قرار داشته باشد. ایده سلول‌درمانی بافت‌های آسیب دیده می‌تواند روی وضعیت کلی یک اندام تاثیر سودمندی داشته باشد و به شما کمک کند طول عمر بیشتری داشته باشید. آیا سلولاریتی موفق خواهد شد؟
یک مسیر دیگر برای مقابله با پیری
تب و تاب پزشکی ترمیمی در سال ۲۰۱۹ بسیار بالا گرفته. چرا که شرکت دیگری به نام Samumed با بودجه ۶۵۰ میلیون دلاری خود در سن‌دیه‌گو مشغول به کار است. این شرکت با ابزار و تکنولوژی لیزری که در اختیار دارد، روی یک مسیر و سیگنال خاص در بدن کار می‌کند که مسیر مولکول Wnt نام دارد.
در این فاز، سلول‌های بنیادین را می‌توان تا حدودی کنترل کرد. به شکلی که تکثیر و خودترمیمی سلول‌های بنیادین به واسطه این مسیر رخ می‌دهند. خوشبختانه Samumed از شرکت‌های دیگر جلوتر حرکت می‌کند و داروی ترمیمی التهاب استخوان زانویشان به زودی وارد بازار می‌شود. به این خاطر که این داروی جدید، سومین مرحله از آزمایش‌های انسانی را نیز با موفقیت به اتمام رسانده است.
سلول‌های زامبی، مبحث موردعلاقه دانشمندان در حوزه پیری
شرکت زندگی «Life Biosciences» در سال ۲۰۱۷ میلادی در شهر بوستون راه‌اندازی شد. این شرکت پنج زیرشاخه دارد که هر کدام روی یک بخش از مبحث پیری کار می‌کنند. به عنوان مثال «سنولیتیک» مثل کمپانی یونیتی بیوتکنولوژی به انجام پژوهش‌های تحقیقاتی درباره سلول‌های زامبی گرایش دارد. در حالیکه دانشمندان در «سِلفاژی» سعی دارند فرآیند اتوفاژی را احیا کنند. پدیده‌ای که بدن موجود زنده برای بقای خود انجام می‌دهد و سلول‌های مُرده و به شدت آسیب دیده را به طور کل نابود می‌کند تا مجموعه‌ای از سلول‌های سالم مجدد تولید شود.
به همین خاطر می‌توان به موفقیت شرکت «لایف» در این زمینه بیشتر امید داشت؛ چرا که آنها بخش عمده‌ای از مباحث را پوشش می‌دهند و به طور همزمان روی چند پروژه بزرگ مشغول به کار هستند.
انتقال خون، رویکرد جدید برای جلوگیری از پیری
چندی پیش خبری منتشر شده بود که با انتقال خون می‌توان از پیری سلول‌های بدن جلوگیری کرد. شرکت Elevian در تلاش است با تمرکز بر این ایده، در میان سایر رقبا حرفی برای گفتن داشته باشد. هر چند در میان اهالی «سیلیکون ولی» این ماجرا به شوخی باب شده که شاید انتقال خون حتی به ظهور خون‌آشام‌ها نیز ختم شود! این تز و ایده فعلا روی موش‌ها جوابگوست اما روی انسان هنوز نیاز به تحقیقات بیشتر، به شدت حس می‌شود. کمپانی Elevian در سال ۲۰۱۷ تاسیس شده و با بودجه ۵.۵ میلیون دلاری رو به جلو حرکت می‌کند.
سگ‌ها، اولین موجوداتی که قرار است جاودانه شوند؟
هضم این موضوع اندکی سخت است اما شرکتی به نام Rejuvenate Bio احداث شده تا در وهله اول کاری کنند سگ‌ها عمر بیشتری داشته باشند. دانشمندان در این شرکت با ژن درمانی قصد دارند جلوی بروز بیماری‌های وابسته به سن را بگیرند. محققین قصد دارند با تهیه و ترجمه اطلاعات جدیدی در قالب DNA ویژگی و مهارت‌های سودمندی به سلول‌های بدن سگ انتقال دهند. انتقال یک ژن خوب می‌تواند به تولید محصولات پروتئینی مطلوب ختم شود و به همین سبب جلوی پیدایش برخی از بیماری‌های رایج مثل بیماری افتادگی دریچه میترال در سگ‌ها به وقفه بیفتد.
کولانجلو باور دارد که ایده جاودانگی بشر، بزرگترین و پیچیده‌ترین موضوعی است که ذهن دانشمندان را به خود درگیر کرده است. قطعا پیشرفت تکنولوژی، توسعه هر چه بهتر هوش‌های مصنوعی، تکامل علم ژنتیک پزشکی و سایر نوآوری‌ها در زمینه بیوتکنولوژی می‌تواند به این روند سرعت ببخشد.
برخی از دانشمندان اعتقاد دارند ما بالاخره یک روزی علاوه بر اینکه بیماری‌های سرطان را شکست می‌دهیم، جلوی تخریب در مقیاس سلولی را نیز می‌گیریم. به همین علت، انسان به این راحتی و به صورت طبیعی تا مرز مرگ پیش نمی‌رود. با این حال ایده جاودانگی بشر فعلا در حیطه سینما و تلویزیون امری شدنی است و باید منتظر بمانیم که دانشمندان با کشفیات خود، انقلابی در این زمینه به پا کنند. مسئله اینجاست باید چند سال منتظر بمانیم؟ یک سال یا صد سال؟ /دیجیاتو
