سلام نو - سرویس علم و فناوری: دور ریختن وسایل صوتی و تصویری و دیگر وسایل الکترونیکی غیرقابل استفاده ما باعث پدید آمدن زباله های الکترونیکی می شود. زباله هایی که نام آنها کمتر با گوش مردم آشنا است. این زباله ها حاوی فلزات خطرناکی مانند سرب، کادمیوم و جیوه بوده و حامل خطرات جدی زیست محیطی هستند که بر روی سلامت زندگی انسان‌ها تاثیر مستقیم و غیر مستقیم گذاشته است. به طور مثال کادمیوم موجود در هر باتری گوشی تلفن همراه می تواند 600 متر مکعب آب را آلوده کند. امروز این زباله ها بلای جان بشر مدرن شده و بازیافت آن به یک معضل در سراسر جهان تبدیل شده است.
علاوه بر تجهیزات از رده خارج الکترونیکی این زباله ها شامل تجهیزات و وسایل حرارتی، نوری، وسایل الکتریکی که در حمل و نقل به کار می‌روند، لامپ‌های برق و همچنین لامپ‌های کم مصرف و LED و وسایلی مانند تلفن همراه و تلویزیون و ... می شود.
زباله‌های الکترونیکی به‌طور مستقیم، با تنفس و تماس بدنی انواع بیماری‌های پوستی، تنفسی و شنوایی را منتقل می کنند. ایـن زباله‌ها به شکل غیرمستقیم هم با آلوده کردن هوا، خاک و آب‌های زیرزمینی، در بافت گیاهان و جانوران رسوب کرده و وارد زنجیره غذایی می‌شوند و مشکلات و بیماری‌هایی نظیر اختلال در دستگاه تولید مثل، سیستم عصبی و گردش خون، مسمومیت، بیماری‌های ریـوی، گوارشی و کلیوی، پوکی استخوان و انواع سرطان‌ها را به وجود می آورد.
آخرین آمار مربوط به تولید زباله های الکترونیک می گوید میزان تولید پسماند الکترونیکی در جهان چیزی بالغ بر ۴۱.۸ میلیون تن است که آسیایی ها در آن سهم بیشتری دارند. این قاره به طور میانگین به ازای هر نفر ۳.۷ کیلوگرم و در کل ۱۶ میلیون تن پسماند الکترونیک تولید می کند.
زیرساخت ناکافی برای حل معضل زباله های الکترونیکی
زباله های الکترونیکی با عمر کوتاه خود و میل مردم به تنوع در استفاده از تجهیزات الکترونیکی به یک مشکل بزرگ در دنیا بدل شده است. کشورهای توسعه یافته و در راس آنها آمریکا به عنوان یکی از مهم ترین کشورها در بازار تکنولوژی بیشتر پسماندهای خود را به کشورهای جهان سوم می فرستد. طبق معاهده‌ای که سازمان ملل در سال ۱۹۸۹ برای کنترل روند صادرات زباله های از کشورهای توسعه یافته به کشورهای فقیر اعلام کرد؛ هر کشوری می‌تواند بطور یکجانبه واردات این کالاها را ممنوع کند و کشورهای صادر کننده باید موافقت وارد کننده را جلب کنند. قراردادی که هیچگاه به امضای آمریکا نرسید.
۷۰ درصد از زباله های الکترونیکی در چین بازیافت می شود که بیشتر آن در شهر گوی یو انجام می شود. علی رغم مشکلات زیست محیطی و خطراتی مانند سرطان که کارگران بازیافتی را تهدید می کند چین به امید دستیابی به درآمدی ناچیز از محل بازیافت این تجهیزات به این عرصه ورود کرده است. آمریکای لاتین و به خصوص برزیل هم از دیگر کشورهایی هستند که در بازیافت زباله های الکترونیکی سرمایه گذاری کرده اند.
بنا بر آمارها زباله های الکترونیکی روز به روز در حال افزایش در کشور ما هستند با این حال هنوز آمار دقیقی از میزان تولید زباله‌های الکترونیکی وجود ندارد. رئیس اداره محیط زیست شهر تهران این نکته را اظهار کرده و در عین حال یادآوری می کند که مدیریت پسماندهای الکترونیکی ما را با مشکل جدی مواجه کرده است. محمدحسین بازگیر می گوید در مدیریت این نوع از پسماندها که از منابع خانگی، ادارات، مجتمع‌های تجاری و کارخانه‌ها به وجود می‌آیند با مشکل و عقب ماندگی مواجه هستیم.
یکی از اصلی‌ترین محورهای حوزه مدیریت پسماند که در آن با مشکل و عقب ماندگی مواجه هستیم بحث بازیافت و دفن زباله‌های الکترونیکی است . در خصوص زباله‌های الکترونیکی بحث جداسازی اینگونه زباله‌ها از دیگر زباله‌ها بحث بسیار مهمی است. هرچند علی رغم تلاش های جسته و گریخته ای که در یک دهه اخیر شده وضعیت ما در جداسازی زباله بهبود پیدا کرده اما هنوز نه بستر مناسبی برای تفکیک زباله ها فراهم شده و نه آموزش لازم برای نهادینه شدن این فرهنگ در جامعه داده شده است. البته در حوزه زباله های الکترونیکی بیشتر کشورها با ضعف زیرساخت برای مدیریت این زباله ها مواجه هستند.
حل معضل پسماندهای معمولی و شیرابه های آن سالهاست نقل محافل عمومی و مباحث نشست های متولیان محیط زیست و سلامت است. با این حال برنامه مدون و تکنولوژی مورد نیاز برای ساماندهی و بازیافت زباله های الکترونیک در کشور وجود ندارد. به این مساله کمبود منابع اعتباری هم باید اضافه کرد. آثار سوء این زباله ها هنوز آن چنان برای جامعه ملموس نشده است. باید تدبیری اندیشید تا معضل های امروز به بحران فردا تبدیل نشود. اتفاقی که برای بیشتر معضل های دیروز افتاده است.
