یکی دیگر از اعمال روز عرفه زیارت عظیم الشأن حضرت سیدالشهدا(ع) است که برابر هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد و بلکه افضل از این است.
روایاتی در خصوص کثرت فضیلت زیارت حضرت سیدالشهدا علیهم السلام در روز پُر فضیلت عرفه متواتر است(یعنی از افراد بسیاری نقل شده است) و اگر کسی توفیق حضور در زیر قبّه مقدّسه حضرت سیدالشهدا(ع) را داشته باشد، ثوابش کمتر از کسی که در عرفات باشد نیست، بلکه بیشتر و بیشتر است.
سومین عمل روز پُرفضیلت عرفه، دو رکعت نماز است که پس از نماز عصر و پیش از خواندن دعای عرفه خوانده شود. دو رکعت نماز در زیر آسمان خوانده شود و اقرار و اعتراف به گناهان خود کند تا به ثواب عرفات دست یابد و گناهان او آمرزیده شود و سپس اعمال و دعاهای عرفه که از اهل بیت(ع) روایت شده است خوانده شود.
شیخ کفعمی در کتاب «مصباح» فرموده: برای کسیکه از دعا خواندن ضعف پیدا نکند روزه روز عرفه مستحب است، و پیش از زوال [رسیدن آفتاب به وقت شرعی ظهر] غسل استحباب دارد، و همچنین زیارت امام حسین علیه السّلام در روزوشب عرفه مستحبّ است.
و هنگامی که وقت زوال رسید، زیر آسمان برود و نماز ظهر و عصر را به صورت نیکو به جا آورد و پس از فارغ شدن از نماز ظهر و عصر، دو رکعت نماز بخواند.
در رکعت اول پس از سوره «حمد» سوره «توحید» و در رکعت دوم بعد از (حمد) سوره (کافرون) بخواند، پس از ان چهار رکعت نماز بجا آورد، در هر رکعت پس از سوره (حمد) پنجاه مرتبه سوره (توحید) بخواند.
فقیر میگوید: این نماز همان نماز حضرت امیر المومنین علیه السّلام است، که در ضمن اعمال روز جمعه گذشت.
شیخ کفعمی فرموده است: این تسبیحات را که از حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله روایت شده است، و سیّد ابن طاووس در «اقبال» ذکر فرموده بخوان:
سُبْحَانَ الَّذِی فِی السَّمَاءِ عَرْشُهُ سُبْحَانَ الَّذِی فِی الْأَرْضِ حُکْمُهُ سُبْحَانَ الَّذِی فِی الْقُبُورِ قَضَاوُهُ سُبْحَانَ الَّذِی فِی الْبَحْرِ سَبِیلُهُ سُبْحَانَ الَّذِی فِی النَّارِ سُلْطَانُهُ سُبْحَانَ الَّذِی فِی الْجَنَّهِ رَحْمَتُهُ سُبْحَانَ الَّذِی فِی الْقِیَامَهِ عَدْلُهُ سُبْحَانَ الَّذِی رَفَعَ السَّمَاءَ سُبْحَانَ الَّذِی بَسَطَ الْأَرْضَ سُبْحَانَ الَّذِی لا مَلْجَأَ وَ لا مَنْجَی مِنْهُ إِلا إِلَیْهِ.
منزّه است خدایی که عرشش در آسمان است، : منزّه است خدایی که حکمش در زمین است، منزّه است خدایی که فرمانش در گورهاست، منزّه است خدایی که راهش در دریاست، منزّه است خدایی که سلطنتش در آتش است، منزّه است خدایی که رحمتش در بهشت است، منزّه است خدایی که عدالتش در قیامت است، منزّه است خدایی که آسمان را برافراشت، منزّه است خدایی که زمین را بگسترد، منزّه است خدایی که پناهگاه و نجاتی از او جز به سوی او نیست.
سپس صد مرتبه بگو:
سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ.
منزّه است خدا، و سپاس از آن خدا است، و معبودی جز خدا نیست، و خدا بزرگتر است.
و سوره «توحید» را صد مرتبه «ایه الکرسی» را صد مرتبه بخوان، و صد مرتبه بر محمّد و آل محمّد صلوات فرست، و ده مرتبه بگو:
لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ یُمِیتُ وَ یُحْیِی وَ هُوَ حَیٌّ لا یَمُوتُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَ هُوَ عَلَی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ.
معبودی جز خدا نیست، یگانه و بیشریک است، فرمان روایی و سپاس از ان اوست، زنده میکند و میمیراند، و میمیراند و زنده میسازد، و او زنده پاینده است، خیر تنها به دست اوست و او بر هرچیز تواناست.
و ده مرتبه:
أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لا إِلَهَ إِلا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ
آمرزش میجویم از خدایی که معبودی جز او نیست، زنده و به خود پاینده است و به سوی او بازمیگردیم.
و ده مرتبه
یَا اللَّهُ
ای خدا
یَا رَحْمَنُ
ای مهربان
یَا رَحِیمُ
ای بخشنده
یَا بَدِیعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ
ای پدید آورنده آسمانها و زمین، ای دارای شوکت و بخشش
یَا حَیُّ یَا قَیُّومُ
ای زنده ای پاینده
ده مرتبه
یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ.
ای نعمت افزا ای عطابخش.
یَا لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ
ای که خدایی جز تو نیست
آمِینَ
اجابت فرما
آنگاه بگو
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا مَنْ هُوَ أَقْرَبُ إِلَیَّ مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ یَا مَنْ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ یَا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ الْأَعْلَی وَ بِالْأُفُقِ الْمُبِینِ یَا مَنْ هُوَ الرَّحْمَنُ عَلَی الْعَرْشِ اسْتَوَی یَا مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ و
خدایا از تو درخواست میکنم، ای کسیکه از رگ گردن به من نزدیکتر است، ای کسیکه میان انسان و دلش پرده میشود، ای کسیکه در چشم انداز برتر و افق آشکار است، ای کسیکه بخشنده و بر حکومت هستی قرار دارد، ای کسیکه چیزی مانندش نیست، و او شنوا و بیناست، از تو درخواست میکنم بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.
و حاجت خود را بخواه که به خواست خدا برآورده خواهد شد، آنگاه این صلوات را که از امام صادق علیه السّلام روایت شده بخوان، که هرکه بخواهد محمّد و آل محمّد علیهم السّلام را در فرستادن صلوات بر ایشان مسرور نماید، بگوید:
اللَّهُمَّ یَا أَجْوَدَ مَنْ أَعْطَی وَ یَا خَیْرَ مَنْ سُئِلَ وَ یَا أَرْحَمَ مَنِ اسْتُرْحِمَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فِی الْأَوَّلِینَ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فِی الْآخِرِینَ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فِی الْمَلَإِ الْأَعْلَی وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فِی الْمُرْسَلِینَ اللَّهُمَّ أَعْطِ مُحَمَّدا وَ آلَهُ الْوَسِیلَهَ وَ الْفَضِیلَهَ وَ الشَّرَفَ وَ الرِّفْعَهَ وَ الدَّرَجَهَ الْکَبِیرَهَ اللَّهُمَّ إِنِّی آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لَمْ أَرَهُ فَلا تَحْرِمْنِی فِی [یَوْمِ ] الْقِیَامَهِ رُوْیَتَهُ وَ ارْزُقْنِی صُحْبَتَهُ وَ تَوَفَّنِی عَلَی مِلَّتِهِ وَ اسْقِنِی مِنْ حَوْضِهِ مَشْرَبا رَوِیّا سَائِغا هَنِیئا لا أَظْمَأُ بَعْدَهُ أَبَدا إِنَّکَ عَلَی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ اللَّهُمَّ إِنِّی آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لَمْ أَرَهُ فَعَرِّفْنِی فِی الْجِنَانِ وَجْهَهُ اللَّهُمَّ بَلِّغْ مُحَمَّدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنِّی تَحِیَّهً کَثِیرَهً وَ سَلاما
خدایا ای بخشنده ترین کسیکه عطا فرمود، و ای بهترین کسیکه درخواست شد، و ای مهربان ترین کسی که از او مهربانی خواسته شد، خدا درود فرست بر محمّد و آلش در بین گذشتگان، و بر محمّد و خاندانش در میان آیندگان، و بر محمّد و خاندانش در میان فرشتگان، و بر محمّد و خاندانش در میان رسولان.
خدایا عطا فرما به محمّد و خاندانش وسیله و فضیلت و شرف، و بلندی مقام و درجه والا.
خدایا ایمان آوردم به محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) درحالیکه او را ندیدم، پس مرا در قیامت از دیدارش محروم مساز، و همنشینی با او را نصیبم فرما، و مرا بر دین او بمیران، و از حوضش سیرابم کن، نوشیدنی بدون تشنگی، دلنشین و گوارا که پس از آن هرگز تشنه نشوم، همانا تو بر هرچیز توانایی.
خدایا ایمان آوردم به محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) درحالیکه او را ندیدم، پس در بهشت چهره اش را به من بشناسان.
خدایا به محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) از سوی من تحیّت و سلام بسیار برسان.
پس دعای امّ داود را که بیانش در ضمن اعمال ماه رجب گذشت بخوان، آنگاه این تسبیح را که ثوابش در زیادتی شماره نمیشود.
و ما میزان ثواب آن را به خاطر رعایت اختصار بیان نکردیم بگو:
سُبْحَانَ اللَّهِ قَبْلَ کُلِّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ بَعْدَ کُلِّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ مَعَ کُلِّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ یَبْقَی رَبُّنَا وَ یَفْنَی کُلُّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَسْبِیحا یَفْضُلُ تَسْبِیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلاً کَثِیراً قَبْلَ کُلِّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَسْبِیحا یَفْضُلُ تَسْبِیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلا کَثِیرا بَعْدَ کُلِّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَسْبِیحاً یَفْضُلُ تَسْبِیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلا کَثِیرا مَعَ کُلِّ أَحَدٍ،
منزّه است خدا، پیش از هرکس، و منزّه است خدا پس از هرکس، و منزّه است خدا با هرکس و منزّه است خدا، پاینده است پروردگار ما، و فنا می پذیرد هرکس، و منزّه است خدا، تنزیهی که فزونی می گیرد بر تنّزیه تنزیه کنندگان فزونی بسیار پیش از هرکس، و منزّه است خدا، تنزیهی که فزونی می گیرد بر تنزیه تنزیه کنندگان فزونی بسیار پس از هرکس، و منزّه است خدا تنزیهی که فزونی می گیرد بر تنزیه تنزیه کنندگان فزونی بسیار به همراه هرکس،
وَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَسْبِیحاً یَفْضُلُ تَسْبِیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلاً کَثِیراً لِرَبِّنَا الْبَاقِی وَ یَفْنَی کُلُّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَسْبِیحاً لا یُحْصَی وَ لا یُدْرَی وَ لا یُنْسَی وَ لا یَبْلَی وَ لا یَفْنَی وَ لَیْسَ لَهُ مُنْتَهًی وَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَسْبِیحاً یَدُومُ بِدَوَامِهِ وَ یَبْقَی بِبَقَائِهِ فِی سِنِی الْعَالَمِینَ وَ شُهُورِ الدُّهُورِ وَ أَیَّامِ الدُّنْیَا وَ سَاعَاتِ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ أَبَدَ الْأَبَدِ وَ مَعَ الْأَبَدِ مِمَّا لا یُحْصِیهِ الْعَدَدُ وَ لا یُفْنِیهِ الْأَمَدُ وَ لا یَقْطَعُهُ الْأَبَدُ وَ تَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ
و منزّه است خدا تنزیهی که فزونی میگیرد بر تنزیه تنزیه کنندگان فزونی بسیار، برای پروردگار ما پاینده است و هیچ کس نپاید، و منزّه است خدا تنزیهی که شمرده نشود، و دانسته نگردد و فراموش نشود و کهنه نمیگردد.
و فانی نمیشود، و برایش نهایتی نباشد، و منزّه است خدا تنزیهی که دوام یابد به دوامش، و باقی ماند به بقایش در امتداد سالهای جهانیان، و ماههای روزگاران، و روزهای دنیا و ساعات شب و روز، و منزّه است خدا به ابدیت ابد، و همپای ابد، آن تنزیهی که آن را عددی شماره نکند، و مدّتی فنایش نکند، و سرانجامی قطعش نکند، و بزرگ است خدا نیکوترین آفرینندگان.
سپس بگو:
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ قَبْلَ کُلِّ أَحَدٍ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَعْدَ کُلِّ أَحَدٍ
و سپاس خدای را پیش از هرکس، و سپاس خدای را پس از هرکس
تا آخر دعا، ولی به جای هر سبحان اللّه بگو: الحمد لله و چون به احسن الخالقین رسیدی بگو: «لا اله الاّ اللّه قبل کل احد» تا آخر که بجای سبحان اللّه «لا اله الاّ اللّه» میگویی، و پس از آن بگو: «اللّه اکبر قبل کل احد» تا آخر که بجای سبحان اللّه: (الله اَکبر) میگوید.
سپس میخوانی دعای «اللّهم من تعبّا و تهیا» را که در اعمال شب جمعه گذشت پس بخوان دعای علی بن الحسین علیهما السّلام را که شیخ طوسی در کتاب «مصباح المتهجّد» ذکر فرموده: اللّهم انت اللّه ربّ العالمین.
یکی از اعمالی که برای روز پُر فضیلت عرفه وارد شده غسل کردن است.
