برخی اقتصاددانان بر این عقیده‌اند که حذف صفر از اسکناس هیچ‌گونه تأثیری بر شاخص‌های اقتصادی و طرف عرضه و تقاضا ندارد و بیشتر اثر روانی بر جامعه می‌گذارد. آنها نمونه های ناموفق خارجی بسیاری(به خصوص از بین کشورهای جهان سوم و در حال توسعه) برای تایید نظر خود ارائه می‌دهند.
از طرف دیگر، برخی معتقدند حذف صفر از واحد پول ملی در صورتی که به درستی اجرا شود و پس ازآن با سیاستهای درست اقتصادی حمایت گردد، میتواند باعث نجات کشور از تورم شود. این دسته از کارشناسان هم مثالهایی را برای تایید نظر خود ارائه می‌دهند. نمونه ترکیه، مجارستان و آلمان همگی تایید کننده نظر این دسته از کارشناساناست.
برای قضاوت درست در مورد هر یک از این دو نظر بهتر است از تاریخ کمک بگیریم. از بعد جنگ دوم جهانی تا کنون بارها و بارها کشورهای مختلف که تورم گریبانگیر آنها شده است، دست به حذف صفر از واحد پول ملی خود زده اند.
حذف صفر از واحد پولی کشورها، نخستین‌بار در آلمان و پس از جنگ جهانی دوم رخ داد.این کشور پس از جنگ جهانی دوم، تورمی شدید را تجربه کرد که سیاستگذاران اقتصادی آلمان را وادار به حذف صفرها از مارک کرد. پس از آن و از سال۱۹۶۰ تاکنون، در ۷۱مورد دولت‌های در حال توسعه مجبور شده‌اند چندین صفر را از پول ملی خود حذف کنند.
آرژانتین طی سال۱۹۶۰ میلادی، با حذف ۲صفر از پول خود ارزش آن را برابر دلار افزایش داد. این کشور پس از تجربه یک تورم شدید در دهه۱۹۸۰ مجددا اقدام به حذف صفرهای پول ملی خود کرد. در اوایل دهه۱۹۸۰ میلادی هر دلار آمریکا در برابر ۱۸۰ هزار پزو دادوستد می‌شد، دولت آرژانتین در سال۱۹۸۳، ۴صفر از پول خود را حذف کرد.
در ژانویه۲۰۰۵ نیز ترکیه لیره جدید را جایگزین لیره قدیم خود کرد. بر این اساس هر یک میلیون لیره قدیم ترکیه با حذف ۶ صفر به یک لیره جدید تبدیل شد.در ماه جولای همین سال نیز رومانی با حذف ۴صفر واحد پول جدید خود موسوم به لیو را معرفی کرد.
آخرین نمونه در این زمینه به زیمبابوه مربوط میشود که طی آن دولت این کشور ۱۰صفر را از پول ملی این کشور حذف کرد. تا به امروز، ۱۹کشور یک‌بار اقدام به حذف صفر کرده‌اند و ۱۰کشور نیز ۲بار این کار را انجام داده‌اند، آرژانتین ۴بار، یوگسلاوی سابق ۵بار و برزیل نیز ۶ بار صفرهای پول ملی خود را حذف کرده‌اند.
منافع حذف صفرهای پول
سطح پایین قیمت‌ها میتواند آثار روانی مثبتی در پی داشته باشد؛ اگرچه که قدرت خرید واقعی پول ثابت می‌ماند.
حذف صفر باعث افزایش جایگاه پول ملی در حوزه بین‌المللی (حداقل به‌صورت اسمی) خواهد شد.
حذف صفرهای پول و انتشار واحدهای پولی بزرگ‌تر باعث تسهیل در مبادلات نقدی میشود. این مساله بویژه برای گروه‌های بی‌سواد یا کم‌سواد اهمیتی دوچندان دارد. این مساله خود منجر به نقل و انتقال آسان‌تر پول و کاستن از مخاطرات آن در حجم کلان میشود.
حذف صفر و ارزشمند شدن پول ملی، اسکناس کمتری تولید و فرسوده میشود که در نتیجه آن در هزینه‌های چاپ اسکناس به میزان زیادی صرفه‌جویی خواهد شد. البته باید به این نکته اشاره داشت که هرگونه تغییر در واحد یا صفرهای پول ملی مستلزم صرف هزینه‌های زیادی جهت جمع‌آوری پول‌های موجود و انتشار سکه و اسکناس‌های جدید خواهد بود.
هم‌اکنون بخش‌های حسابداری و مالی تمام موسسات برای انجام امور مالی با صفرهای زیادی در پول سروکار دارند که با کاهش تعداد صفرها (که عملا حتی تلفظ هم نمی‌شوند اما در ترازنامه درجشان ضروری است)، هم در وقت و هم در هزینه‌ها صرفه‌جویی می‌شودو بسیاری از اقشار جامعه بویژه سالمندان و بانوان در تبدیل تومان به ریال و انجام امور بانکی با استفاده از دستگاه‌های خودپرداز دچار مشکل هستند. از این رو، حذف صفرهای پول میتواند باعث تسهیل مبادلات با استفاده از دستگاه‌های خودپرداز و کارتخوان برای بسیاری از گروه‌های جامعه شود.
مانع تاثیر ارزهای خارجی بر اقتصاد داخلی میشود.
موجب افزایش سرمایه گذاری های خارجی در کشور می‌گردد جذب سرمایه‌گذاری خارجی بیشتر موجب تسهیل روند رشد اقتصادی کشورها خواهد شد.
معایب حذف صفرهای پول
مهم‌ترین معایب حذف صفر، هزینه سنگین جایگزینی اسکناس‌ها و سکه‌های رایج است.هم‌اکنون بیش از ۲۴۰هزار میلیارد ریال اسکناس و مسکوک در اقتصاد کشور در جریان است که درصورت حذف صفرهای پول باید با اسکناس و مسکوکات جدید تعویض شود. این اقدام دربردارنده هزینه‌های اقتصادی شامل ضرب و انتشار اسکناس و مسکوکات جدید و تعویض آنها با اسکناس و مسکوکات فعلی است در این شرایط عده‌ای تلاش خواهند کرد تا در طول این فرایند، قیمت کالای خود را افزایش دهند و به این ترتیب بر مبنای پول جدید کالاهای خود را با قیمت بالاتری ارزشگذاری کنند.
ناسازگاری دفاتر و صورت‌های مالی جدید و قدیم را دیگر عیب حذف صفرها برشمرد و گفت: با ناسازگاری دفاتر و صورت‌های مالی و پایگاه‌های اطلاعاتی جدید و قدیم و تحمیل هزینه به فعالان اقتصادی با حذف صفر، در دفاتر و پایگاه‌های اطلاعاتی و صورت‌های مالی یک بی‌نظمی بین اطلاعات قبلی و جدید رخ می‌دهد. از این رو، مقایسه صورت‌های مالی و حساب‌های اقتصادی مشکل خواهد بود. به علاوه، بسیاری از حساب‌های اقتصادی گذشته باید برحسب واحد پولی جدید به روز رسانی و ثبت مجدد شوند.
افزایش تورم با توجه به گردشدن اعداد کوچک قیمتی ومکان نیاز دوباره به اصلاح در آینده در صورت تداوم تورم
احتمال تمایل مردم به نگهداری ارزهای خارجی در زمان تغییر و تبادلات و نوسان بیشتر بازارهای ارز در سایه عدم اعتماد، خبرسازی و شایعات
البته قبل از اینکه منافع ومضرات باید ببینیم این کار در اقتصاد کنونی ما مفید است و یا خیر که به نظر بنده فقط وفقط شاید از لحاظ روانی بر روی مردم اثر می گذارد. کشور از لحاظ اقتصادی در تلاطم و تحریم قرار دارد وحذف 4 صفر میتواند این تلاطم را بیشتر کند در حالی که برای حذف صفر در شرایط عادی و با ثبات یعنی شرایطی که نرخ تورم 3 تا 5 درصد با نرخ رشد اقتصادی فاصله داشته باشد نیز باید با مصلحت اندیشی زیاد همراه باشد در ضمن تورم حال حاضر کشور 40 درصد است و حذف 4 صفر با توجه به نقدینگی زیاد در جامعه باعث سرعت در گردش نقدینگی میشود وباعث افزایش تورم می شود و دولت باید راهکارهایی برای رهایی از این معضل بیندیشد در حالی که به نظر میرسد دولت راهکارهایی برای این معضل ندارد وفقط به دنبال آرامش مقطعی وبازی سرگرمی با اعداد برای مردم است و تا زمانی که تورم پایین نیاد و قدرت خرید مردم لمس نشود آرامشی به مردم دست نمیدهد در حالی که برداشتن صفر باعث روند ارقام رو به بالا میشود وبرخی از آنها گران نیز میشوددر ضمن افراد سود جو نیز اقلام رو به بهانه کوچکی رقم افزایش قیمت دهند به غیر از این که باید آثار هزینه ای چاپ پول وتغییر سیستم های بانکی و حسابداری و غیره را نیز به دوش بکشد در ضمن حذف صفر در حال حاضر با این شرایط هیچ کمکی به حفظ ارزش پول ملی نمی کند در حالی که اولین اقدام بانک مرکزی باید اصلاح نظام بانکداری و ثبات در قیمت ارز باشد تا فضای کسب وکارو تولید واشتغال کمی رو به بهبود رود پس به این نتیجه می رسیم که این حذف صفرها در شرایط کنونی مشکلی ازحجم نقدینگی و نرخ بهره بانکی ونرخ ارز ووصول مطالبات بانکی ومبارزه با فساد نمیکند باید به فکر این موضوعات بود.
گردآورنده: داریوش کارآزموده
