رییس مرکز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا با اشاره به وضعیت ایمنی بیمارستان‌ها در کشور، گفت: متاسفانه نظارتی بر ساخت بیمارستان‌های جدید وجود ندارد؛ دانشگاه‌های علوم پزشکی پول کافی برای ساخت بیمارستان ندارند و چون پول پیمانکاری داده نمی‌شود، پیمانکاران از کیفیت می‌زنند.
دکتر حمیدرضا خانکه- رییس مرکز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایااشاره به وضعیت ایمنی بیمارستان‌ها در کشور، گفت: در کشور حدود ۱۳۵ هزار تخت بیمارستانی و ۱۰۰۰ بیمارستان داریم و به‌طور متوسط مراکز درمانی ما طول عمری بین ۱۰ تا ۵۰ سال دارند.
وی با بیان اینکه اکثر بیمارستان‌های ما عمر بالایی دارند و همین موضوع باعث شده که آسیب‌پذیری سازه‌ای آنها افزایش یابد، افزود: به طور کلی آسیب‌پذیری بیمارستان‌ها را در سه وجه سازه‌ای، غیر سازه‌ای و عملکردی بررسی کرده و با شاخصی به نام HSI که ابزار سنجش ایمنی بیمارستان‌ها است، اندازه‌گیری می‌کنیم. در چند سال گذشته بر اساس این اندازه‌گیری‌ها شاخص ایمنی بیمارستان‌های کشور ۳۶ از ۱۰۰ بود، اما با مداخلاتی مانند ارائه آموزش‌ها، طراحی الگوی آمادگی بیمارستانی و... این شاخص ارتقاء یافت.
ایمنی بیمارستان‌های کشور چقدر است؟
خانکه ادامه داد: بر این اساس یک برنامه ملی با عنوان دستورالعمل آمادگی بیمارستانی تدوین و آن را وارد شاخص‌های اعتباربخشی بیمارستان‌ها کردیم و از این طریق توانستیم آمادگی بیمارستان‌ها را با ابزار HSI یا ایمنی بیمارستانی ارتقاء دهیم و به میانگین آماری ۴۶ از ۱۰۰ دست یابیم. البته این مداخلات باید ادامه یابد.
بیمارستان های ایران چقدر عمر دارند؟
وی با بیان اینکه بزرگ‌ترین ایرادمان در این حوزه این است که بیمارستان‌های ما از نظر سازه‌ای ضعیف هستند، گفت: بنابراین در نظام سلامت باید سعی شود که یا بیمارستان‌ها را بازسازی کنیم و یا بیمارستان‌های جدیدی جایگزین بیمارستان‌های کهنه و قدیمی شوند. در کشور ما تعدادی از بیمارستان‌ها عمر ۶۰ ساله، ۴۰ ساله، ۳۰ ساله و... دارند. بنابراین به نظر می‌آید ساختمان‌های بیمارستانی باید با کمک شهرداری‌ها از نظر سازه‌ای ارزیابی شوند و بیمارستان‌هایی که توان ندارند، اگر خیلی مقاومت‌شان پایین است، مجددا ساخته و بیمارستان‌های جدید جایگزین‌شان شود. در غیر این صورت بازسازی شوند.
بیمارستان‌های جدید را با نگاه مدیریت خطر بسازیم
خانکه تاکید کرد: از طرفی ساخت بیمارستان‌های جدیدالاحداث هم باید با نگاه مدیریت خطر باشد. باید بیمارستانی بسازیم که بتواند در برابر حوادث مقاومت کند. از طرفی ساختن بیمارستان‌های بزرگ یا مگاهاسپیتال‌ها که گاهی اوقات در دستور کار وزارت مسکن قرار می‌گیرد، با توجه به شرایط حادثه‌خیز بودن کشور ما غلط است. بنابراین ما به بیمارستان‌هایی جنرال با تعداد تخت کم، اما با گسترش خوب و دسترسی زیاد نیاز داریم. ساختن بیمارستان‌های بزرگ در حوادث امکان دسترسی مردم و ارائه خدمات را از بین می‌برد. بنابراین توصیه بحرانی ما این است که بیمارستان‌های کوچک ۱۰۰ تخت‌خوابی با امکان دسترسی بالا ساخته شود.
تهران؛ شهری فقیر از نظر بیمارستان‌سازی
وی با بیان اینکه مطمئنا حداقل ۱۰ درصد بیمارستان‌های ما بیمارستان‌های ایمن نیستند و باید سریعا رویشان کار شود، اظهار کرد: البته در تهران وضعیت‌مان بدتر است. زیرا بیمارستان‌ها قدیمی‌اند و بیمارستان جدید ساخته نشده است. از طرفی اکثر بیمارستان‌های خصوصی هم در غرب تهران متمرکز هستند و در شرق تهران بیمارستانی نداریم.
خانکه ادامه داد: همچنین در حال حاضر بیمارستان‌های جنرال تهران در مرکز شهر قرار گرفته‌اند و در زمان حوادث دسترسی به آنها دچار مشکل می‌شود. بیمارستان‌های دولتی در تهران توسعه نداشته‌اند و بیمارستان‌های خصوصی هم بیشتر در غرب تهران توسعه یافته‌اند. در شرق تهران نیز فقط بیمارستان امام حسین (ع) را داریم. یعنی اگر اتفاقی در حوزه دماوند رخ دهد، واقعا دسترسی مردم به خدمات خیلی سخت می‌شود. واقعا تهران از نظر بیمارستان‌سازی یکی از فقیرترین مناطق کشور است.
قائم مقام بحران سازمان اورژانس کشور، با تاکید بر اینکه بنابراین باید بیمارستان‌ها را بازسازی کرده و یا بیمارستان‌های جدید با رعایت بحث‌های مدیریت خطر بسازیم، ادامه داد: نگاه بیمارستان‌سازی نباید ساخت بیمارستان‌های کلان باشد، از طرفی ساختن بیمارستان‌های زیر ۳۰ تخت‌خوابی هم بهره اقتصادی ندارد، اما بیمارستان‌های ۱۰۰ تخت‌خوابی با گسترش زیاد و با نگاه به نقشه خطر کشور باید ساخته شود. بهتر است پایه بیمارستان‌سازی بر اساس نقشه خطر باشد، یعنی گسترش بیمارستان‌ها در مناطقی باشد که احتمال حادثه و آسیب به مردم بیشتر است.
رییس مرکز تحقیقات سلامت در بلایا درباره سه وجه ایمنی نیز گفت: ایمنی سازه‌ای شامل قسمتی از ساختمان که وزن تحمل می‌کند مانند دیوارها، سقف و ... ایمنی غیرسازه‌ای شامل تجهیزات و تاسیسات است و ایمنی عملکرد به معنی آموزش پرسنل و داشتن برنامه پیشگیری و پاسخ است. ما از نظر عملکردی شرایط خوبی داریم. زیرا دستورالعمل ملی نوشته‌ایم و نیروهایمان را آموزش داده‌ایم و خیال‌مان راحت است. در زمینه ایمنی غیرسازه‌ای نیز بیمارستان‌ها با هزینه کمی می‌توانند از پس آن برآیند و به فرایند اعتباربخشی هم وارد شده است. این در حالیست که ایمنی سازه‌ای هزینه‌بر است و در تخصص ما هم نیست.
نظارت نامناسب بر ساخت بیمارستان‌ها و پیمانکارانی که از کیفیت می‌زنند
خانکه تاکید کرد: متاسفانه نظارتی بر ساخت بیمارستان‌های جدید وجود ندارد. باید توجه کرد که سیستم پیمانکاری برای ساخت بیمارستان سیستم مناسبی نیست. روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی و معاونین درمان پول کافی برای ساخت بیمارستان ندارند و بنابراین چون پول پیمانکاری داده نمی‌شود، پیمانکاران از کیفیت می‌زنند. بنابراین در این زمینه هیچکس شخصا مقصر نیست، بلکه فرایند مالی و پیمانکاری مناسب نیست.
