سلام نو – سرویس سیاسی: حتی 20 سال پس از 18 تیر همچنان این روز یادآور زخمی است که بعد از دو دهه هنوز آن طور که باید و شاید التیام نیافته و گاه آنچنان اهمیت پیدا میکند که در میانهی انتخابات ریاست جمهوری و مناظرههایش یک نامزد را به اوج میبرد و دیگری را به زمین میکوبد.
تا قبل از 18 تیر 78 برپایی تحصن یا تجمع دانشجویی در کوی دانشگاه تهران بارها اتفاق افتاده بود و این مسئله با توجه به سابقه فعالیتهای سیاسی دانشگاه تهران اتفاق غریبی نبود ولی فضای ملتهب آن سالها و پیش زمینه قتلهای زنجیرهای و فشارهایی که به مطبوعات میآمد باعث شد تا این بار اعتراضات بزرگتر و تندتر از همیشه باشد.
ماجرا از این جا شروع شد که روزنامه سلام، با مدیر مسئولی موسوی خوئینیها و نزدیک به اصلاحطلبان، دو روز پیش از اتفاقات 18 تیر به دلیل انتشار نامه محرمانه سعید امامی از معاونان و مأموران بلندپایه وزارت اطلاعات که در آن نامه خواستار اعمال محدودیت شدید و نظاممند برمطبوعات شده بود توقیف شد.
سعید امامی هفته قبل از انتشار نامه محرمانهاش در روزنامه سلام بنا بر روایت رسمی در زندان خودکشی کرد و در گذشت. او ماهها قبل به اتهام دخالت مستقیم در پرونده قتل گروهی از دگراندیشان و روشنفکران از جمله داریوش و پروانه فروهر که به پرونده قتلهای زنجیرهای مشهور شده بود به همراه گروهی دیگر از ماموران ارشد وزارت اطلاعات دستگیر شده بود و بنا بر گفته وزارت اطلاعات مدتی قبل با داروی نظافتی که در اختیار داشت در زندان خودکشی کرده بود.
توقیف سلام با اعتراض روزنامههای اصلاحطلب و حمایت آنان از این روزنامه رو به رو شد. روزنامه نشاط با عبارت معناداری در زیر تصویر مدیرمسئول روزنامه سلام نوشت: «آیا محافظهکاران هزینه به صحنه آوردن آقای موسوی خوئینیها را محاسبه کردهاند؟» و روزنامه صبح امروز با مدیر مسئولی سعید حجاریان، در نخستین روز توقیف روزنامه سلام، تهدید کرد: «باید به یاد داشته باشیم که بازی دموکراسی، اگرچه بازی نامیده میشود، ولی اگر قواعد آن را پذیرفتیم، دیگر بازی نیست. رأی مردم به جمهوری اسلامی، رأی به دموکراسی است و اگر این قاعده چه در مطبوعات و چه در انتخابات در هم شکسته شود، آنگاه سیاست ورزی به پایان میرسد.»
اعتراضات دانشجویی در 17 و 18 تیر به درگیری بین دانشجوها و نیروهای مشهور به لباس شخصی باعث زخمی و کشته شدن تعدادی از دانشجویان از جمله عزت ابراهیمنژاد شد. با این همه در نهایت وقایع 18 تیر و اعتراضات دانشجویی با راهپیمایی که در 23 تیر به دعوت شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی صورت گرفت هرچند تا حد زیادی جمع شد، اما حل نشد.
بعد از این وقایع بود که دفتر تحکیم وحدت که از عوامل موثر در پیروزی خاتمی بود چند تکه و فضای رسانهای بستهتر شد. بخشی از چهرههای مطرح جنبش دانشجویی در آن زمان از کشور خارج و به اپوزسیون نظام تبدیل شدند و جامعه تا مدتها در التهابی ناگوار به سر برد که در یک نمونه در 18 تیر 82 بروز کرد.
18 تیر دو دهه بعد به نقطه کانونی مناظرات انتخابات ریاست جمهوری بدل شد و محمد باقر قالیباف با حمله به حسن روحانی تلاش کرد تا او را شخصیتی موافق سرکوب دانشجویان جلوه دهد.
در مناظره سوم انتخاباتی سال 92 محمدباقر قالیباف در جایی به التهابات 18 تیر سال 82 اشاره کرد و خطاب به حسن روحانی گفت:
در سال 82 که من فرمانده نیروی انتظامی بودم در جلسهای به شما که دبیر شورای عالی امنیت ملی بودید، گفتم که اجازه بدهید دفتر تحکیم وحدت به مناسبت وقایع سال ۸۲ تجمعی در چارچوب قانون داشته باشد، اما شما گفتید که به دنبال دردسر نیستید و نیاز به مجوز نیست.
حسن روحانی اما دست خالی نبود و در جواب به قالیباف گفت:
از آقای قالیباف خیلی تعجب میکنم. درست است باید رقابت کنیم ولی نه اینجوری. آقای قالیباف دلم نمیخواست بگم. آنجا بحث این بود شما میگفتید دانشجویان بیایند ما برنامه گازانبری داریم و کار را تمام میکنیم. ما میگفتیم راه این نیست که مجوز بدهیم بعد گاز انبری آنها را دستگیر کنیم، راه این است که از ابتدا به آنها بگوییم یا مجوز نیست یا اگر هست بیایند کار خودشان را انجام دهند، تظاهرات کنند و مبدأ و انتها نیز معلوم باشد.
بعدها صوتی از محمد باقر قالیباف منتشر شد که او روایتی دیگر از جلسه شورای امنیت کشور در سال 82 ارائه میداد، روایتی که اتفاقا تایید کننده روایت حسن روحانی از آن جلسه بود.