به گزارش سلام نو، آیت الله سیدمحمدتقی مدرسی از مراجع تقلید کربلای معلی و مفسر تفسیر «من هدی القرآن» بامداد امروز سه شنبه ۱۴ خردادماه در آخرین جلسه تفسیر و تدبر در قرآن به نکاتی اخلاقی درباره اصلاح جامعه از نظر فرهنگی تربیتی و رفع مشکلات اقتصادی اشاره کرد و گفت: مسئولیتی که اهل بصیرت، علما و فقها و مجتهدین پذیرفتند این است که در هر لحظه و وقت مردم را به آنجایی که در آن مقطع زمانی ضرورت باشد، هدایت می‌کنند. مثلاً یک روز ضرورت است می‌گویند: جهاد و یک روز دیگر می‌گویند آتش بس و دیگر موضوعات مشابه را بر حسب ضرورت برای هدایت مردم بیان می‌کنند.
آیت الله مدرسی به نقش ولی فقیه و مرجعیت شیعی در شرایط زمانی خاص اشاره و بیان کرد: مثلاً در کشور ما آن روز که هشت سال جنگ بود و جوانان ما بلکه کل حامعه ما خود را مهیا کرده بود که اگر ۸۰ سال هم جنگ باشد، بجنگند و یک روحیه شهادت هم در جامعه ایجاد شده بود، اما در این شرایط و این روحیه جهادی، حضرت امام رضوان الله تعالی علیه امر به آتش بس نمودند و مردم هم در جهاد و هم در توقف جهاد مطیع امام بودند. اگر بحث ولایت فقیه نبود این امر به جهاد و بعد امر به توقف جهاد تحقق پیدا نمی‌کرد. در عراق هم همینطور شد؛ اگر فتوای جهاد در عراق نبود، حتماً داعشی ها کل عراق را تصرف و تمام مراقد اهل بیت (ع) را خراب کرده بودند. این جامعه شیعه است و این از ویژگی شیعه است.
اصل ولایت فقیه مورد قبول همه فقه‌ها از صدر اسلام تا کنون
این اندیشمند جهان تشیع، اصل ولایت فقیه را مورد قبول همه فقه‌ها از صدر اسلام تا کنون دانست و گفت: بعضی در مسئله ولایت فقیه محدودیت‌هایی قائل هستند و در مقابل بعضی محدودیت قائل نیستند و روی ولایت مطلقه و غیر مطلقه بحث دارند، اما هیچ کسی از فقه‌های ما از صدر اسلام تا کنون نگفته که ولایت فقیه نیست ولی محدودیتی دارد و هر کس بر حسب فتوایش نظری دارد. قرآن هم می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ». (آیه ۵۹ سوره نساء: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از خدا اطاعت کنید و از رسول و اولی الامر خویش فرمان برید.)
لزوم حرکت و شتاب به سوی تحول
آیت الله مدرسی با توصیه به لزوم حرکت و شتاب به سوی تحول بیان کرد: ما باید یک حرکت شتابی به سوی تحول داشته باشیم وهرتحولی که شد ما اول باشیم. وقتی پیامبر (ص) متوجه شدند که در یمن یک نوع اسلحه جدید اختراع شده دو نفر از جوانان اصحاب را فرستادند که بروند ببینند این اسلحه جدید چیست؟ بعد هم گفتند بروید یاد بگیرید و بیایید اینجا آن را برای خودمان بسازید. حتی حفر خندق هم در اصل از ابتکارات عرب نبود؛ حالا پیامبر (ص) می‌توانست خودشان انواع اسلحه جدید را دست مسلمانان بدهد اما می‌خواستند به ما یاد بدهند که ما باید دنبال تحولات جدید برویم و آن را برای خودمان یاد بگیریم و عمل کنیم. ما باید با تحولات خودمان را بسازیم و به جای عادت‌ها، ارزشها برای ما مهم باشد.
وی ادامه داد: حضرت صادق (ص) به خانه کسی رفتند و دیدند این خانه کوچک است و فرمودند این خانه کوچک است و در شأن تو نیست! آن فرد هم گفت: این خانه را پدر من ساخته و خانه پدری و یادگاری او است! حضرت فرمودند: اگر پدرت احمق بود، آیا تو هم باید احمق باشی؟! سعادت مرد داشتن خانه بزرگ است. برای اینکه پدر به هر دلیلی خانه بزرگ نداشت، دلیل نمی‌شود که چون پدرم در خانه کوچک بوده من هم در خانه کوچک باشم.
وظیفه خطبا و مداحان در ترویج مسائل اخلاقی
آیت الله مدرسی خطاب به مداحان گفت: متصدیان فرهنگ در جامعه خیلی زیاد هستند؛ اول آنها حوزه‌های علمیه، خطبا و حتی مداحین هستند. بنده از مداحان خواهش می‌کنم که لابلای شعرها مسائل فرهنگی و اخلاقی را هم بیان کنند. رادیو و تلویزیون، روزنامه‌ها، وزارت ارشاد هم متصدی این کار هستند. ولی دو متصدی و متولی فرهنگ داریم که آنها متصدی اساسی امر فرهنگ است که اولین آنها خانواده است.
دو متصدی و متولی مهم فرهنگی در جامعه
آیت الله مدرسی با اشاره به دو متصدی و متولی مهم و اصلی فرهنگ و تربیت در جامعه اظهار کرد: خانواده اولین و مهمترین متصدی امر فرهنگ است. در ضرب المثل هم آمده که " خشت اول گر نهد معمار کج" این خشت اول را باید توجه کنیم. پیامبراکرم (ص) فرمودند: «اُطلُبوا العِلمَ مِنَ المَهدِ إلَی اللَّحْدِ»،این سخن حضرت یعنی چه که در گهواره هم بچه دنبال علم برود؟ اصلاً مگر می‌شود؟ مگر بچه در گهواره می‌تواند دنبال علم برود؟ منظور این است که این پدر و مادر بایده به بچه علم و آداب یاد دهند و معلوم می‌شود خانواده اولین متولی و متصدی تربیت او است.
وی ادامه داد: بچه‌ای که به جای تربیت سالم از همان کودکی و حتی از داخل همان گهواره با ساز و آواز بزرگ می‌شود با بچه‌ای که با قرآن و دعا بزرگ می‌شود، فرق می‌کند. پیامبر (ص) فرمود: «السعید سعید فی بطن امّه و الشقی شقی فی بطن امّه»، برادران و خواهران گرامی اگر شما در این شب‌های ماه مبارک رمضان در این وقت شب اینجا جمع شده و پای درس قرآن و اهل بیت (ع) وذکر مصیبت نشسته‌اید، علت آمدن شما همان تربیت دوران کودکی شما توسط پدر و مادرانتان بوده است که این تربیت خود و دعای پدر و مادرتان ثمر داده و اکنون اینجا هستید.اکنون شما باید پدر و مادرهای خود را دعا کنید که این چنین شما را تربیت کردند و اکنون شما میوه تربیت آنها هستید.
نقش مادر در تربیت فرزند
این مجتهد و مفسر شیعی به نقش مادر در تربیت فرزند اشاره و بیان کرد: خوب این یک نکته که پدران و مادران این مسئولیت مهم را بر عهده دارند. الان جهت صحبتم با مادران است و درباره نقش مادران عرایضی دارم. اصلاً مادر کیست؟ مادر محور خانواده است و در حدیث کساء هم محور آن حضرت فاطمه (س) بود، بنابراین نقش مادر خیلی مهم است.
وی ادامه داد: مادر در گذشته یک عده خانم‌های مذهبی، هیئتی رفته و قرآن خوانده‌ای بودند که با آداب همسرداری و فرزند داری آگاه بودند و اکثراً خانه دار بودند. اما مادر امروز کیست؟ مادران امروز خانم‌های جوانی هستند که تازه از دانشگاه فارغ التحصیل شده‌اند و نه در دانشگاه و نه در دبیرستان جزئیات همسرداری و فرزند داری را هم نیاموخته اند! حتی نمی‌دانند چگونه باید مادری کنند و دغدغه یک مادر را داشته باشند!
این استاد برجسته حوزوی با انتقاد از آگاهی کم مادران امروزی در تربیت فرزند افزود: حالا چنین مادران جوانی با یک سیل مسائل زندگی و خانوادگی روبرو شده‌اند و در این زمینه هم آموخته‌ای ندارند و فکرشان همه جا هست جز تربیت مادرانه! و حتی برخی بلند نیستند بچه خود را تربیت کنند، که گاهی این قدر در تربیت به بچه فشار می‌آورند که او را عقده‌ای می‌کنند و از آن طرف هم این قدر بچه را ناز و نوازش می‌کند که او را لوس بار می‌آورند و با ورود این بچه به جامعه مشکلاتی را برای جامعه و خودشان ایجاد می‌کنند. در صورتی که تربیت معتدل بچه مسئله خیلی مهمی است و این مادر باید بداند چه وظیفه‌ای دارد.
نقش پدر در تربیت فرزند
آیت الله مدرسی به نقش پدر در تربیت فرزند اشاره و بیان کرد: بعد از نقش مادر در تربیت فرزند نوبت پدر است. پدر بچه اول را هر جور شده بزرگ کرده است. و از طرفی مشغولیات زیادی هم اکثر آقایان برای خود دارند، یا در بازار است، یا اداری است به هر حال در هر جا شاغل است، مشغولیت‌های زیادی برای خود درست کرده که شاید اصلاً به تربیت فرزند نرسد. چرا که به خاطر تجملات و توسعه خانه و خرید خودروی مدل بالاتر این مشغله‌های زیاد کاری را برای خود ایجاد کرده و زمان کمتری در بین خانواده است تا چه برسد نقشی در تربیت فرزند داشته باشد.
وی بیان کرد: حتی پدرهایی هستند که اصلاً بچه‌های خود را نمی‌بینند. یک خانمی به من گفت که بچه ام به من می‌گوید مادر این آقا که گاهی وقت‌ها در خانه ما می‌آید، چه کسی هست؟! این آقا از بس مشغولیت خود را زیاد کرده که حتی فرزندش او را نمی‌شناسد! این چه مشغله‌ای است که برای خود درست کرده‌اید که سحر از منزل خارج می‌شوید و آخر شب هم بر می‌گردید! من حتی از خیلی از پدرها پرسیدم که بچه شما در چه کلاسی است؟ گفتند باید از مادرش بپرسم! حتی نمی‌دانند بچه خود در چه کلاسی است! سفر با هم نمی‌روند، خوش و بش با هم ندارند، و یک حالت سرد است حالا چگونه می‌خواهید تجربه‌های شما، ارزش‌های شما به این بچه منتقل شود آن هم بچه‌ای که حتی شما را هم نمی‌شناسد!
پیشنهاد تشکیل دوره‌های آموزشی خانواده برای زوجین قبل از ازدواج
آیت الله مدرسی با پیشنهاد تشکیل دوره‌های آموزش خانواده برای زوجین قبل از ازدواج گفت: پیشنهادم این است که هر خانم و آقا که می‌خواهد ازدواج کند، قبل از ازدواج شش ماه در یک دوره آموزشی خانواده شرکت کند و در این دوره با چگونگی بچه تربیت کردن، همسرداری آشنا شود و سپس ازدواج کند. بنابراین اگر شما می‌خواهید جامعه از همه نظر مرتب باشید باید زوجین به این مسئله مهم همسرداری و تربیت فرزند توجه نموده و به آن آشنا باشند. حالا اگر قبل از ازدواج نتوانستند در این دوره آموزشی شرکت کنند، بعد از ازدواج بروند و این اصول مهم خانواده را یاد بگیرند.
وی ادامه داد: همچنین درباره ازدواج و همسرداری و تربیت فرزند کتاب‌های خوبی نوشته شده آنها را بخوانند. از جمله خطیب بزرگوار مرحوم حجت الاسلام و المسلمین فلسفی کتاب کودک و جوان را نوشته است، آن را بخوانید. فردی می‌خواهد یک مرغداری بزند به او می‌گویند باید دوره آموزشی آن را بگذرانی و فلان کتاب‌های تخصصی این کار را بخوانی! آیا بچه داری از مرغداری کمتر است!
این مفسر و مولف جهان تشیع با اهمیت دانستن فرهنگ کتابخوانی اظهار کرد: اینجا یک حاشیه بروم؛ خیلی‌ها به روزنامه خواندن و اینترنت و تلویزیون بسنده می‌کنند اینها هم مفید است، اما کافی نیست! اما کتاب را یک مولف حدود ۳۰ – ۴۰- ۵۰ سال زحمت کشیده و خلاصه‌ی تجارب خود و دیگران را نوشته است و کتاب شده است. وقتی شما یک کتاب را می‌خوانید و آن را تمام می‌کنید، یعنی ده سال به عمر علمی شما اضافه شده است.ئکتابخوانی خیلی اهمیت دارد تا حدی که در شرع مقدس تاکید بر کتابخوانی شده است.
دوم: معلمین و نقش آنها در تربیت
آیت الله مدرسی بعد از خانواده نقش معلمین در تربیت کودکان را مهم و سازنده دانست و گفت: بعد از خانواده دومین متصدی تربیتی و فرهنگی در جامعه، معلمین و آموزگاران هستند که نقش مهمی را بعد از خانواده بر عهده دارند. در حقیقت معلمین ارتش علم، فضیلت و تقوا در کشور هستند و باید به اینها ارج دهید و اصلاً مردم جامعه باید به یک معلم ادای احترام کنند.
وی ادامه داد: مردم و دولت نباید بگذارند معلمین جز قشر مستضعف شوند به نحوی که هر کس راهش را گم کرد برود و معلم شود! بعد از جنگ جهانی دوم در ژاپن شور کردند و گفتند اول معلم و مقداری که وزیر حقوق می‌گیرد به یک معلم دبستان هم همان حقوق را دادند و تا این حد به معلم احترام گذاشتند. و خیلی از مدارس می‌گویند معلم دبستان باید مدرک فوق لیسانس و دکتر باشد. انصافاً اینها خسته می‌شوند و کار مشکلی است.
این استاد حوزوی افزود: اما در مقابل معلمین هم باید همت کنند و بدانند این بچه‌ها امانت یک پدر و مادر نیست، بلکه امانت خدا و میهن است و باید آنها را درست تربیت کنند. اگر شما معلمین عزیز امروز در یک دبستان به یک بچه شش ساله درس می‌دهید، باید این بچه الگو و مفید برای آینده کشور شود. خیلی مهم است شما معلمین در کلاس باید جوری صحبت کنید که یک فردی که از این کلاس شما فارغ التحصیل می‌شود، مفید برای جامعه باشد.
لزوم احیای مکتب خانه‌ها
مفسر تفسیر هدایت با تجلیل از حرکت نهضت قرآنی در ایران بیان کرد: در جمهوری اسلامی ایران یک دهه است که یک نهضت قرآنی بسیار مبارک آغاز شده است و همین نهضت قرآنی یکی از دلایل پیشرفت ایران و از بین رفتن دشمنانش شده است. و این نهضت قرآنی از روخوانی شروع شد. که باید از اموزگان مدارس که بچه‌ها را با قرآن آشنا می‌کنند و روخوانی قرآن را به آنها یاد می‌دهند، باید تشکر کرد. این معلمین عزیز قرآنی بدانند که ثواب بسیار عظیمی دارند.
وی به اهمیت احیای مکتب خانه‌ها اشاره و گفت: ده کشور در ذهنم هست که این کشورها برنامه بسیار خوبی دارند و آن اینکه بچه‌ها را از چهارسالگی به مکتب خانه می‌فرستند و در آنجا بچه‌ها به مدت دو سال قرآن حفظ می‌کنند و در کنار قرآن خواندن و نوشتن هم یاد می گیردند و بعد به مدرسه می‌روند. بعدها در آمارها مشاهده کردند که بچه‌هایی که در کودکی اول به مکتب خانه رفتند سپس به مدرسه رفتند از همه هم کلاسی‌های خود از نظر علمی و درسی جلوتر هستند. چرا مکتب خانه‌های ما از بین رفت؟ یک موج شدید آمد که با فشار و تبلیغات ضد مکتب خانه به زور این مکتب خانه‌ها را تعطیل کردند که ما را از قرآن جدا کنند ولی ما باید به حفظ قرآن برگردیم.
شهید صدر ثمره کار تربیتی علامه عسکری در عراق
آیت الله مدرسی به نقش تربیتی علامه عسکری در تربیت شاگردانی همچون شهید صدر اشاره و گفت: علامه مرتضی عسکری رحمت الله به من گفت که من بعد از تحقیقاتی که در ایران داشتم به عراق رفتم و آنجا به خود گفتم از کجا شروع کنم؟ گفتم از اول کار را شروع کنم، یعنی از دبستان شروع کنم و آنجا یک دبستان ساختم. و آنجا ایشان یک مدارسی ساختند و اسم آن را جوادین گذاشتند. ایشان گفت من بین این همه بچه دو نفر که این دو مثل مرواریدی بودند تربیت شدند که یکی از این دو شهید بزرگوار آیت الله سید محمد باقر صدر است، و شهید صدر از آن بچه‌هایی است که من در این مدرسه تربیت کردم.
وی ادامه داد: نکته بعد در تربیت فرزندان اینکه ذهن آنها را شلوغ نکنید و چیز به درد بخور به آنها بدهید و به دوران دبستان آنها خیلی اهمیت بدهید. رشته تخصص بچه‌ها به جای دبیرستان باید از دبستان مشخص شود.
آیت الله مدرسی برای برون رفت جامعه ایران از مشکلات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی خطاب به دولت و دولتمردان گفت: برای پیشرفت کشور ایران به دولت و دولتمردان این کشور توصیه دارم که به سمت دولت الکترونیک حرکت کنید، هر چند قدم‌های خوبی برداشته شده است، اما بیشتر از این باشد و سریع‌تر دولت الکترونیک تشکیل شود و کارمندان مازاد نیز در جاهای دیگر مشغول شوند.
وی ادامه داد: به نفت هم زیاد وابسته نباشید و به فکر تجارت باشید و صنعت را فعال کنید. دولت باید زمینه سازی و بستر سازی لازم را ایجاد کند که مردم بتوانند در صنعت، تجارت، زراعت، کشاوری پیشرفت کنند و ما این را جدی از دولتمردان می‌خواهیم.
این مجتهد و مفسر شیعی خطاب به مردم گفت: به مردم هم پیشنهاد می‌کنم که جهت عبور از این مشکلات در این شرایط اخیر حداقل ده درصد کمتر خرج کنید و در مقابل ده درصد هم بیشتر کار کنید، تا این مشکلات هم تمام شود. و همچنین مردم تجمل گرایی را کنار بگذارند و کمی ساده زیست باشند و بدانند که دشمن از تجمل گرایی شما سو استفاده می‌کند تا جایی که در آمارها مشاهده می‌شود که بیشترین فروش خودروهای مدل بالای خارجی در ایران است.
آیت الله مدرسی در پایان ضمن طلب حلالیت از مستمعین خطاب به آنها گفت: در پایان ضمن پوزش که این مدت مزاحم شما خواهران و برادران شدیم و وقت شما را تصرف کردیم ان شاءالله عذر و تقصیر ما را می‌پذیرید.
گفتنی است؛ آیت الله سید محمد تقی مدرسی از مراجع معظم تقلید کربلای معلی طی یک رسم دیرنه هر ساله در ماه مبارک رمضان با سفر به جمهوری اسلامی ایران هر بامداد ماه مبارک به تفسیر و تدبر در قرآن می‌پردازد که جمع کثیری از علما و طلاب و فضلای حوزه به همراه عموم مردم در این جلسات شرکت می‌کنند که امسال نیز معظم له به تفسیر و تدبر در سوره‌های انسان و قیامت پرداختند که به زودی این مباحث به صورت کتاب منتشر خواهد شد./مهر
