آیت الله موسوی بجنوردی معتقد است: امام عقیده داشت که عنصر زمان و مکان در اجتهاد دخالت دارد و یک مجتهد باید زمان و مکان را در نظر بگیرد و فتوا دهد لذا ما می بینیم که فتاوای امام بسیار نوین هستند و مسایلی را که علمای پیشین به آن نپرداختند، ایشان کاملاً پرداختند و نظر صحیح را می دهند.
به مناسبت سی امین سالگرد ارتحال معمار و رهبر کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی (ره) گفت وگویی با آیت الله موسوی بجنوردی، انجام شده که بخش هایی از آن به این شرح است:
فتاوای امام بسیار نوین هستند
* برخی بر این باورند که اجتهاد امام باب جدیدی در فقه گشود، تمایزات اجتهاد امام با سایر فقها زمان خود چه بوده است؟
اجتهاد نیرویی است که شخص مجتهد باید فقیه صاحب نظر باشد، توان این را داشته باشد که احکام را در عبادات، معاملات و سیاست بررسی و در ابواب مختلف فقه اظهار نظر کند که در این صورت نتیجه اجتهاد فتوا می شود. امام خمینی(ره) امتیازی بر سایرین داشت و آن اینکه ایشان عنصر زمان و مکان را در اجتهاد در نظر می گرفت یعنی ممکن است که حکمی زمانی گفته شده که زمان و مکان براساس آن اقتضا می کرده، اما زمان امروز دیگر آن اقتضا را ندارد، آیا باید همان نظر را بدهیم یا باید در اجتهاد زمان را دخالت دهیم؟ امام عقیده داشت که عنصر زمان و مکان در اجتهاد دخالت دارد و یک مجتهد باید زمان و مکان را در نظر بگیرد و فتوا دهد لذا ما می بینیم که فتاوای امام بسیار نوین هستند و مسایلی را که علمای پیشین به آن نپرداختند، ایشان کاملاً پرداختند و نظر صحیح را می دهند.
* چه نمونه یا نمونه هایی از این اجتهاد متمایز امام وجود دارد؟
به عنوان مثال در آواز خواندن؛ نفس آواز، حرام نیست، اما آوازی که با الفاظ انحرافی و نا مناسب مخلوط باشد، درست نیست. اگر انسان در مدح اهل بیت(ع)، نبوت و حتی بهار و زیبایی، آوازی با الفاظ مناسب بخواند، اشکالی ندارد.
سابق عده ای می گفتند همه آواز ها حرام است، اما امام چنین اعتقادی نداشت . برخی نواها موجب قرب انسان به خداوند می شود، مناجات هایی که انسان با صدای نیکو می خواند، دعای ابوحمزه و افتتاح و جوشن کبیر اگر با آواز خوب خوانده شود، بیشتر موجب قرب به ذات پروردگار می گردد.
امروز باید این مساله را در نظر بگیریم که در مجالس شادی و عروسی آواز خوانده می شود، آیا همه این آوازها حرام است!؟ به نظر بنده اگر از الفاظ مناسبی استفاده شود، اشکالی ندارد. لذا این یک فرض نوینی شد که مطلقاً آواز را حرام نگوییم بلکه آوازی که موجب انحراف انسان است و انسان را به سوی مسایل ناپسند می کشاند، حرام است. امام خمینی این امتیاز را داشت که تفکرش نوین و جامعه شناسانه بود و براساس این اصول موازین شرعی را تطبیق می کرد.
* یعنی معتقدید آهنگ هایی که در مجالس عروسی ها خوانده می شود، اشکالی ندارد؟
از نظر من اشکالی ندارد. عروسی شادی است و مردم می خواهند شاد باشند.
* از نظر امام چطور؟
از نظر امام اشکال داشت.
* فتوای متمایز دیگری از حضرت امام به خاطر دارید؟
در حال حاضر در نظرم چیزی نیست…
کلمه مردم در بیان امام بسیار بود
امام خمینی درباره کاندیداهای ریاست جمهوری اظهار نظر یا دخالتی هم داشتند؟
امام اساساً در اینگونه مسایل مداخله و اظهارنظر نمی کردند و بیشتر ارشاد و راهنمایی می کردند. ایشان عقیده داشتند که رییس جمهور باید طبق خط اسلام و انقلاب عمل کند.
* در مورد کاندیدای خاصی اظهار نظر نمی کردند؟
ارشاد می کردند. روسای جمهور زمان امام هر هفته به قم می رفتند و امام آنها ارشاد و راهنمایی می کردند. اما هیچ دخالتی در این مسایل نمی کردند. تنها راهنمایی می کردند و می گفتند ببینید که مردم چه می گویند، کلمه مردم در بیان امام بسیار بود. امام همیشه نظر مردم را اصل می گرفت، البته نظر مردم که مطابق با شرع باشد.
نظر امام در مورد جمهوریت تغییر نکرد
* این نقد و دیدگاه وجود دارد که حضرت امام قبل از پیروزی با بعد از پیروزی دیدگاه های متفاوتی درباره جمهوریت مطرح کرده اند، آیا این دیدگاه صحت دارد و اگر چنین است دلایل تغییر نظر امام چه بوده است و اگر چنین نیست، دلایل وارد آوردن این اتهام به ایشان چیست؟
نظر امام «جمهوری اسلامی» نه یک کلمه زیاد نه یک کلمه کم بود، برخی می گفتند جمهوری اسلامی دموکراسی، اما می گفت فقط جمهوری اسلامی. جمهوری یعنی براساس رأی مردم و اسلامی یعنی تمام احکام و قوانین براساس اسلام باشد. نظر امام در مورد جمهوریت تغییر نکرد و همیشه همین نظر را داشت.
* آرزوها و آمال امام از تاسیس حکومت چه بود؟ میراث حضرت امام برای اسلام و ایران چه بود؟
عدالت، خداشناسی و نقش مردم در حکومت از آرزوهای امام در تأسیس حکومت و میراث ایشان برای اسلام و ایران بود.
* درباره حضور روحانیت در مناصب اجرایی حضرت امام در حالی که اول نظرشان بر حضور روحانیان در مناصب اجرایی نبود، بعدا تغییر نظر دادند. دلایل آن تغییر نظر چه بود؟
نظر حضرت امام ابتدا بر این بود که روحانیت در مناصب اجرایی حضور نداشته باشند، اما بعدها دید که عده ای می خواهند به نام جمهوریت اقداماتی را انجام دهند و اصل انقلاب را زیر سوال ببرند، لذا نظرشان تغییر کرد و گفتند که روحانیت باید در مناصب اجرایی حضور یابند و نظارت کنند تا هیچ انحرافی در حکومت نباشد و صد در صد در خط اسلام و مصالح مردم و حرّیت و آزادی باشد.
* همچنان بستر آن دلایل باقی است به عبارتی هنوز حضور روحانیت در مناصب اجرایی ضروری است یا شرایط تغییر کرده است؟
من به این مسایل وارد نیستم. فقط در درس مشغولم و وارد در سیاست نیستم./خبرانلاین
