به گزارش سلام نو، بیماری پارکینسون بیماری پیچیده‌ای با علائم مستقیم و غیر مستقیم است که تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی بیمار و مراقبت‌کننده او دارد. در این بیماری غلظت دوپامین مغز کم می‌شود. یکی از عوارض کمبود دوپامین عدم تمرکز کافی است و لرزش، یکی از علائم واضح این بیماری به شمار می‌رود. لرزش یا رعشه ناشی از این بیماری معمولاً از یک عضو آغاز می‌شود که اغلب دست یا انگشتان است. در این حالت ممکن است فرد با حرکت عقب و جلوی انگشت شصت و سبابه مواجه شود که در اصطلاح به این شرایط، لرزش به‌صورت تسبیح‌گردانی می‌گویند.
مبتلایان به پارکینسون هنگام تغذیه با مشکلاتی از قبیل عدم تعادل، ارتعاش، لرزش و عدم تسلط روبه‌رو هستند. به همین جهت استفاده از فرایندهای طراحی که به طراحی محصول ارگونومیک منجر شود، می‌تواند کمک‌رسان کنترل و مدیریت بیماری‌های مختلف باشد. محصولات و ملزومات پزشکی از ابزارهای مهم تشخیص و مدیریت بیماری پارکینسون هستند و انجام مطالعات به‌منظور ساخت چنین محصولاتی، از اهمیت بالایی برای بهتر کردن کیفیت زندگی چنین بیمارانی برخوردار است.
محققانی از دانشگاه هنر اسلامی تبریز، در همین خصوص مطالعه‌ای را انجام داده‌اند که در آن، به طراحی محصول ارگونومیک با هدف سهولت غذا خوردن در بیماران پارکینسون طبق ارزیابی وضعیت راحتی بدن پرداخته شده است.
برای جمع‌آوری اطلاعات در این مطالعه از مشاهده و مصاحبه مستقیم استفاده شده و تجزیه‌وتحلیل دقیق داده‌های کمی آن به کمک نرم‌افزار کامپیوتری موسوم به Ergofellow صورت گرفته است.
در این تحقیق، به دلیل محدودیت دسترسی به بیماران پارکینسون و همچنین روش مطالعه، ابتدا از طریق پرونده بیماران دو نورولوژیست، لیستی از بیماران پارکینسون تهیه و اهداف مطالعه به آن‌ها اطلاع داده شد. سپس به کمک همراهان بیماران، ۱۲ بیمار پارکینسون شامل ۷ مرد و ۵ زن با سن بین ۵۴ تا ۷۸ سال وارد مطالعه شدند.
این مطالعه به شکل کمی و کیفی بوده است و «فرایند طراحی محصول» در آن طی شده است که شامل جمع‌آوری و پالایش اطلاعات، ایده‌پردازی، ارزیابی و درنهایت ارائه طراحی نهایی است. درنهایت نیز ایده منتخب با نرم‌افزارهای طراحی، سه‌بعدی شد و پس از شبیه‌سازی توسعه یافت.
بر اساس یافته‌های این پژوهش، محصول طراحی‌شده تا حدودی باعث کاهش سختی بیماران و بهبود پوسچر یا وضعیت بدنی آن‌ها هنگام غذا خوردن می‌شود. البته برای بهره‌گیری کامل از مزایای چنین وسیله‌ای، به دارو و دستورالعمل‌های خاص دیگر هم نیاز است. زیرا اگرچه بیماری‌ها به‌واسطه محصولات، مدیریت و کنترل می‌شوند، ولی شاید کاملاً درمان نشوند و نیازمند دارو یا دیگر دستورالعمل‌های پزشکی باشند.
به گفته بهرام ایپکی، محقق گروه طراحی صنعتی دانشکده طراحی اسلامی دانشگاه هنر اسلامی تبریز و مجری این تحقیق: «به دلیل فرمی که در ساختار این محصول پیاده شده است، در صورت استفاده از آن در کنار مبلمان غذاخوری استاندارد ارگونومیک، از خم شدن ناخودآگاه گردن و کمر جلوگیری می‌شود و حتی اگر دست بیمار با لرزش مواجه شود، بزرگی بشقاب مانع ریختن آن می‌شود. با این محصول، بیمار پارکینسون انرژی و تمرکز کمتری برای رساندن غذا به دهان خود نیاز دارد که درنهایت به کاهش سختی غذا خوردن بیمار منجر خواهد شد».
به بیان این پژوهشگر: «در بررسی‌های این پژوهش و در اولین مشاهده، بیشترین تغییرات حالت بدن بیماران پارکینسون در قسمت بازو و دست در کنار گردن و کمر هنگام فعالیت غذا خوردن دیده شد. همچنین میانگین نرخ سختی قسمت‌های دست و انگشتان، مچ دست، بازوها، آرنج، گردن، ناحیه کمر بالا تنه، و شانه‌ها نشان داد اختلاف زیادی در سختی، حین غذا خوردن بیماران پارکینسون بین قسمت‌های ذکرشده بدن با دیگر قسمت‌های آن وجود دارد. از سوی دیگر، مشاهدات نشان داد این بیماران در خوردن غذاهایی مانند سوپ احساس ترس دارند و ترجیح می‌دهند از غذاهای دیگری تغذیه کنند که کنترل آن به‌مراتب راحت‌تر از غذاهای آب‌دار است».
با توجه به چنین مشکلاتی، به نظر می‌رسد محصول طراحی‌شده در این پژوهش، بتواند به شکل مفیدی کمک‌حال بیماران مزبور باشد.
ایپکی در خصوص مواردی که می‌تواند به بهبود این محصول بینجامد، معتقد است: «در این تحقیق، رابطه بین خستگی ماهیچه‌ای با شدت بیماری پارکینسون، از مجهولات و از محدودیت‌های طراحی محصول به شمار می‌آمد و برای تحلیل آن به ابزار EMG نیاز بود. این مورد می‌توانست موجب طراحی سفارشی محصول بر مبنای شدت بیماری پارکینسون شود. ازاین‌رو مطالعه تخصصی با ابزارهای دقیق‌تر برای آن پیشنهاد می‌شود. همچنین توصیه می‌شود در مطالعات آتی به تأثیر طراحی محصولات سفارشی در بحث خود مراقبتی و کیفیت زندگی بیماران خاص مثل پارکینسون یا اوتیسم پرداخته شود».
این یافته‌ها به‌صورت مقاله‌ای علمی پژوهشی در مجله «ارگونومی» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی همدان منتشر شده‌اند./ایسنا
