سلام نو - سرویس بین الملل: وقتی به عنوان وزیر امور خارجه در دولت اول روحانی انتخاب شد هرچند برای عموم ناشناخته بود ولی آنان که با سیاست خارجی جمهوری اسلامی آشنایی داشتند خوب او را میشناختند و نام "محمد جواد ظریف" برایشان نام آشنایی بود. مردی که از نمایندگی ایران در سازمان ملل تا مذاکرات آتش بس با عراق و مذاکرات سعد آباد با اروپا نقشهایی کلید در دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران ایفا کرده بود و با شروع دولت احمدینژاد از وزارت امور خارجه کنار گذاشته شد و به دانشگاه رفت.
حالا شش سال از آن روزها میگذرد و ظریف پس از معماری برجام حالا در در تلاش برای حفظ آن است. از روسیه به ژاپن و از ژاپن به چین میرود تا تعهدات کشورهای مختلف به برجام را یادآور شود و پس از یک دوره کاهش فعالیتهای ظاهری در دولت بار دیگر به مرد اول دولت روحانی تبدیل شود.
بازگشت ظریف به وزارت خارجه بازگشت درخشانی بود. روحانی پرونده هستهای ایران را از شورای عالی امنیت ملی به وزارت خارجه فرستاد و ظریف را از طرف ایران به عنوان مسئول این پرونده منصوب کرد. این اتفاق باعث شد تا سطح مذاکرات سیاسی بین ایران و طرفهای اروپایی به عالیترین سطح ممکن یعنی مذاکره بین وزرای خارجه برسد.
ظریف پس از دورهای از نقش آفرینی فعال در برجام و سیاست خارجی ایران با ظهور ترامپ به حاشیه رانده شد و فعالیتهایش در حاشیه قرار گرفت. اوج این حاشیه نشینی را میتوان در عکس العمل وزیر خارجه نسبت به حضور رییس جمهور سوریه در تهران دانست، جایی که ظریف در دیدار با بشار اسد حاضر نبود، اما حاج قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس حاضر بود. اینجا بود که ظریف به دلیل آنچه حفظ جایگاه وزارت خارجه خواند استعفا کرد، استعفایی که با مخالفت جدی روحانی و دیگر مقامهای ارشد نظام رو به رو شد.
استعفای شوک آور و بازگشت وزارت خارجه به مدار
دور جدید فعالیتهای ظریف پس از این استعفا با قدرت بیشتری شکل گرفت و انگار این استعفا چونان شوکی عمل کرد. ظریف پس از این دیدار به سوریه رفت و با رییس جمهور و وزیر خارجه این کشور دیدار کرد.
در سفر مهم دوم ظریف به آمریکا رفت و با رسانههای این کشور سخن گفت و در یک مصاحبه کم سابقه و مهم رو به روی مجری فاکس نیوز نشست و با اشاره به "تیم ب" و تبادل زندانیان ابتکار عمل را در رابطه با آمریکا در دست گرفت. پروژه تبادل زندانیان با شکست مواجه شد و با زیاده خواهی آمریکا ظریف آن را از دستور کار خارج کرد ولی بذری که ظریف با اشاره به "تیم ب" کاشت همچنان در حال رشد کردن است.
بعد از این سفر بود که ظریف به تهران آمد و دور جدید از کنشهای سیاسی ایران در عرصه سیاست بین الملل آغاز شد و حسن روحانی اعلام کرد که در دو برنامه زمانی دو ماهه هر بار دو اقدام ایران در برجام را تعلیق میکند و با آغاز دو ماه سوم به فکر اقداماتی جدیتر میافتد.
بعد از این بود که ظریف در دیداری با لاوروف در روسیه خطاب به طرفهای برجام گفت:اعضای برجام به هیچ یک از تعهداتشان عمل نکردند. البته بیانیههای خوبی صادر شد ولی اقدامی صورت نگرفت. امروز زمان گفتوگو، و مهمتر از گفتوگو اقدام است.
تیم ظریف؛ از نیویورک تا لندن
این سخن ظریف و سفر اخیر به چین و ژاپن نشان از دوران جدید و پر تحرک در فعالیتهای دیپلماتیک دیپلماتترین دیپلمات جمهوری اسلامی است. این بار هم ظریف روی تیمی که با آنها برجام را ساخت حساب ویژهای باز کرد. مجید تخت روانچی و عباس عراقچی در کنار چهرهای مثل حمید بعیدینژاد از اعضای ارشد تیم مذاکره کننده ایران بودند که در فعالیتهای جدید ظریف نیز نقشی مهم دارند.
بعیدینژاد سفیر ایران در یکی از مهمترین کشورهای اروپایی یعنی انگلیس است و نقشی فعال در فضای مجازی ایفا میکند و مواضعش به شدت مورد توجه رسانهها است.
مجید تخت روانچی نیز پس از دورهای کوتاه که در دفتر رییس جمهور حاضر بود به جای غلامعلی خوشرو نمایندگی ایران در سازمان ملل را به عهده گرفت و در همین روزهای اول کار نشان داد که قرار نیست مثل خوشرو بی سر و صدا به کارش برسد و نقشی فعال در نیویورک ایفا خواهد کرد. او در همین مدت کوتاه چند مصاحبه رسانهای مهم داشته و مواضع ایران را به روشنی تبیین کرده.
به نظر میرسد یکی از ماموریتهای مهم تخت روانچی این است که اندکی از بار ظریف در حوزه آمریکا را کم میکند، به ویژه اینکه در فقدان لابی طرفدار ایران در واشنگتن ظریف مشکلات بسیاری برای تاثیر گذاری بر کنگره آمریکا پیش روی خود دارد. ظاهرا تخت روانچی قرار است جبهه دیپلماسی ایران در آمریکا را همیشه فعال حفظ کند تا بار شانههای ظریف کاهش یابد.
نفر آخر تیم ظریف هم یکی از حرفهایترین و کاربلدترین دیپلماتهای ایران یعنی عباس عراقچی است. عراقچی کسی است که هم در تیم مذاکره کننده جلیلی حاضر بود هم در تیم مذاکره کننده ظریف حضور داشت. نقش عراقچی در مذاکرات برجام نه تنها کمرنگ نشد بلکه بیشتر و بیشتر شد و امروز هم در برنامههای جدید دیپلماتیک ایران او به عنوان معاون وزیر خارجه نقشی مهم ایفا میکند.
تیم ظریف در برابر تیم ب پول و قدرت کمتری دارد و در یک نبرد به تمام معنا نابرابر به سر میبرد، اما این به معنای از پیش باخته بودن تیم ظریف نیست، چنانچه اخیرا اخبار از اختلاف در کاخ سفید به گوش میرسد.
هرچند ترامپ مایل به انکار اختلاف نظر در تیم امنیت ملی و سیاست خارجی خود است اما شواهد از این حکایت دارد که حداقل اختلافهای روشنی با بولتون و درباره ایران وجود دارد، اختلافی که میتواند روز به روز گسترش یابد و به برگ برنده جواد ظریف و تیمش تبدیل شود.