مشاوره مدیریت چیست؟
مشاوره مدیریت خدمتی است که طی آن به سازمان‌ها کمک می‌شود تا از این طریق افزایش بهره‌وری در حوزه‌های استراتژی، منابع انسانی، عملکرد و یا فروش و بازاریابی را تجربه کنند. به صورت کلی مشاورین مدیریت با حل مسائل جاری سازمان‌ها به ایشان کمک می‌کنند تا روش‌های بهتری برای پیشبرد امور بکار گیرند. عموما این روش‌ها بهترین و بروزترین مدل‌های انجام شده در سطح جهانی است که قبلا در سازمانی دیگر پیاده سازی شده و به شکل یک ابزار اجرایی آماده‌ی پیاده‌سازی می‌باشد.
تجربه بین المللی
اولین شرکت مشاوره مدیریت در دنیا در سال ۱۸۸۶ توسط آرتور د.لیتل به همین نام (ADL) بنیانگذاری شد و در حوزه تحقیق فنی نسبت به ارائه خدمات خود اقدام نمود. امروزه سه شرکت بزرگ مشاوره مدیریت به صورت تخصصی در دنیا به نام‌های مک‌کنزی ((M cKinsey و بی سی جی (Boston Consulting Group- BCG) و بین (Bain & Com pany) در حال ارائه خدمات خود در بیش از ۲۰۰ کشور دنیا هستند و مجموعا بیش از ۲۰ میلیارد دلار در سال کسب درآمد می‌کنند. حجم کلی این بازار در حال حاضر بیش از ۲۶۰ میلیارد دلار است و پیش بینی‌می‌شود تا سال ۲۰۲۰ به ۲۹۰ میلیارد دلار افزایش یابد.
مشاوره مدیریت در ایران
اولین قدم‌ها برای ارائه خدمات مشاوره مدیریت در ایران توسط «مرکز راهنمایی صنایع ایران» برداشته شد. این موسسه در پی رکود اقتصادی غیرقابل پیش‌بینی دهه 1330 و ایجاد بحران در صنعت کشور، با هدف آموزش و توسعه مدیریت در صنعت ایران تأسیس شد. اما در اوایل دهه 1340 این مرکز با تغییر شکل و هدف به «سازمان مدیریت صنعتی» تغییر نام داد. در ادامه مدیران سازمان تصمیم گرفتند به جای ارائه خدمات ارشادی، مسئولیت دستاوردهای حاصل از بکارگیری روش‌های نوین مدیریتی در تحول بنگاه‌ها را بپذیرند و به این ترتیب سازمان رویکرد «ارائه خدمات مشاوره مدیریت» را در دستور کار قرار داد. در سال‌های اخیر نیز «انجمن مشاوران مدیریت ایران» نیز با رویکرد « توسعه برند و بازار مشاوران مدیریت ایران» تلاش‌های بسیاری در پیشبر این صنعت نموده است.
آزادکاری یا فریلنسرینگ
از طرف دیگر در دنیا روز به روز به مشاورانی که به صورت مستقل در حال ارایه خدمات خود هستند افزوده می‌شود. بر اساس گزارش این وبسایت ۲۰٪ از فعالان این صنعت به صورت فریلنسر در حال ارائه خدمات خود به شرکت‌ها هستند و بسیاری از کارمندان سابق شرکت‌های بزرگ مشاوره مدیریت نیز در حال تاسیس شرکت‌های کوچک مشاوره‌ای خود هستند. در کشور ما نیز تعداد بسیاری از افراد متخصص ترجیح می‌دهند تا خدمات خود را بدون تعلق به شرکت خاصی به مشتریان خود ارائه بدهند. ایجاد تعداد زیادی پلت‌فرم دورکاری و مستقل از جمله شواهد این تمایل روز افزون است. در حوزه مشاوره مدیریت نیز بسیاری از افراد با توجه به تجارب حرفه‌ای خود اقدام به ارائه خدمات مشاوره مدیریت به صورت آزادکاری می‌نمایند.
وضعیت کنونی بازار مشاوره مدیریت
با مطالعه‌ای که انجمن مشاوره مدیریت ایران صورت داده است در حال حاضر بیش از ۷۰۰ شرکت مشاوره مدیریت در ایران فعال هستند که فقط ۱۵٪ آنها بیش از یک میلیارد تومان گردش مالی در سال را تجربه می‌کنند. ۷۰٪ از این شرکت‌ها نیز حداکثر با ۲ نفر نیروی انسانی اداره می‌شوند. درواقع این تعداد به صورت فریلنسری خدمات خود را ارائه می‌کنند. در حال حاضر اکثر شرکت‌های مشاوره مدیریت در ایران در سه حوزه استراتژی و فرایند، منابع انسانی و بازاریابی فعالیت می‌کنند. این در حالی است که آموزش استاندارد و فراگیری برای افراد متقاضی حضور در این بازار صورت نگرفته و اکثرا نقش مشاور را افرادی برعهده‌گیرند تجربه‌ای از مسیر ارائه خدمات را دارند. در صورتی که مشاوره مدیریت یک صنعت و یک روش کاملا فرایند محور است که طی سال‌های گذشته توسط شرکت‌های بزرگ بین‌المللی در حال توسعه و آموزش دهی بوده است.
آینده‌ی بازار مشاوره مدیریت در ایران
در گزارشی که در سال ۲۰۱۷ توسط سایت Consultancy.uk تهیه شد، اندازه بازار مشاوره مدیریت ایران فقط ۶ میلیون دلار بوده است. این درحالی است که طبق پیش‌بینی‌های همین منبع، چشم انداز اندازه‌ی این بازار رشدی تا ۸۵۰ میلیون دلار را پیشنهاد می‌کند و این یعنی یکی از بزرگترین رشدهای یک صنعت در سال‌های پیش رو در حال وقوع است. با بررسی روندهای معمول در بازار، مشخص می‌شود که به‌هنگام وقوع بحران‌ها و رکود اقتصادی، استفاده از مشاورین مدیریت با رویکرد به حداقل رساندن رکود، افزایش چشمگیری را تجربه می‌کند. برای مثال بر اثر رکود اقتصادی در دهه ۴۰ و ۵۰ میلادی در امریکا، تعداد شرکت‌های مشاوره مدیریت بیش از ۲ برابر گردید و حجم بازار آن نیز تا ۵ برابر افزایش یافت.
