میدان امین السلطان
میدان امینالسلطان یکی از قدیمیترین میادین شهر تهران است که در اواسط دوره قاجار، توسط ابراهیمخان امینالسلطان در نزدیکی دروازه حضرت عبدالعظیم بهعنوان میدان ترهبار احداث شد و تا مدتها نیز همین نام را یدک میکشید. در حقیقت، میدان از شمال و جنوب با راستهبازار حضرتی به مجموعه بازار تهران متصل میشد که در دهههای اخیر طی تحولات شهر و در پی احداث خیابان صاحب جم که از میان این میدان قدیمی گذشت، انسجام خود را از دست داد و بهمرور با مصالح موقت، حجرههایی در طرفین خیابان جدیدالاحداث ایجاد شد.
عمارت بوشهری
لالهزار گذر تاریخ تهران است ولی نقاط کمتر دیده شده هم دارد از جمله عمارتی باشکوه به نام ساختمان بوشهری است. این ساختمان در دل یکی از قطعات بزرگ باغ سابق لالهزار واقع شده است و قدمت آن به اواخر دوره قاجار باز میگردد. عمارت اصلی که در ۲ طبقه بنا نهاده شده، دارای چندین اتاق-تالار بزرگ با ظرفیت اعطای کاربریهای متنوع است. بر دیوار یکی از این اتاقها، نقاشیهایی به سبک اروپایی (ارزشمند، ولی نه نفیس ازلحاظ تکنیکی) قابلمشاهده است. در دورهای که ساختمان در اختیار نیروی انتظامی بوده است، نقاشیها با تخته پوشانده شده بودند که این مسئله باعث محافظت از آنها شده است. مالک این عمارت شخصی به نام معینالتجار بوشهری بود که احتمالاً مطعبه فاروس نیز به وی تعلق داشته است. بهرغم ثبت این اثر در فهرست آثار ملی، کماکان اثر به حال خود رها شده و با خطر تخریبهای ناشی از غفلت مواجه است.
قلعه مرغی!
بله شاید انتظار نداشته باشید قلعه مرغی هم بافت تاریخی باشد ولی هست! بنا بر شواهد تاریخی موجود، پیش از احداث فرودگاه قلعهمرغی، قریهای به نام قلعهنو یا قلعه مرغی در این محدوده (دهستان غار) وجود داشته است. با احداث فرودگاه در اراضی قلعهمرغی به سال ۱۳۰۱ شمسی، این قریه وارد مرحله جدیدی از حیات خود میشود. بنا بر شواهد موجود در این سال بخشهایی از اراضی جنوبی این قریه بدون رضایت مالکان آن از سوی وزارت جنگ وقت برای احداث فرودگاه تملک میشود. در حد فاصل سالهای ۱۳۰۵ تا ۱۳۲۰ شمسی، فرودگاه قلعهمرغی کاملاً توسعه مییابد و بخشهای بیشتری از اراضی قریه قلعهمرغی در داخل محدوده فرودگاه قرار میگیرد. آشیانههای قدیمی فرودگاه قلعه مرغی در تاریخ ۱۲/۰۹/۱۳۷۵ در فهرست آثار ملی کشور ثبت میشود.
کارخانه سیمان ری
کارخانه سیمان ری در زمینی به وسعت یک هکتار در شمال شرقی شهرری واقع است. در سال ۱۳۰۹ برای ساخت آن قراردادی با شرکت دانمارکی «اف. آل. اشمیت» منعقد شد. سرمایه این کارخانه از محل عایدات قند و شکر تأمین و حق شرکت دانمارکی در قالب صادرات محصولات کشاورزی و خشکبار پرداخت شد تا در ۸ دیماه ۱۳۱۲ نخستین کارخانه سیمان ایران رسماً افتتاح شد. مجموعه ازنظر حجمی و شکلی پیوستگی بصری و معمارانه ندارد. تنها انبار کلینکر، همچون عنصری قوی، پیونددهنده مناظر حجمهای ناهمگون و متنوع در پسزمینه خود است. ساختمان کارخانه ازنظر معماری تحتتأثیر شدید مخازن، برجهای خنککننده، دودکشها، کوره و دیگر تأسیسات قرار گرفت. فرم خارجی کارخانه سیمان مشابه یک پالایشگاه نفت است. حجمهای بتنی عظیم با فرمهای خالص هندسی که در ترکیبی متضاد با یکدیگر قرار گرفتهاند، اتمسفری متافیزیک به مجموعه بخشیدهاند و ساختار بتنی ابنیه از نظر کیفیت و اجرا درخور تحسین است. این کارخانه در اوایل دهه ۱۳۶۰ تعطیل شد. شهرداری تهران در سالجاری، رایزنیهایی را برای احیای این مجموعه انجام داده و امیدوار به بازگشایی این اثر ارزشمند به روی علاقهمندان است.
کوچه لولاگر
بناهای کوچه لولاگر واقع در منطقه ۱۱ تهران، کار معماران نسل اول و مربوط به حدود ۸۰ سال پیش است. این کوچه بسیار منحصربهفرد است چراکه تمام ابنیه دوطرف آن متقارن است و در تمامی دنیا با چنین مواردی بهعنوان آثار واجد ارزشهای تاریخی و فرهنگی برخورد میکنند. در این میان، یکی از بناهای جالب آن با ظرفیت اشتغال ۷۰ نفر و با همکاری مدیریت شهری، سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری و البته بخش خصوصی، در قالب بازآفرینی احیا شد. براساس این اقدام نخستین بوتیک هتل شهر در کوچه لولاگر افتتاح شد. گفتنی است که کوچه لولاگر در واقع توسط استاد حسن بنا ساخته شده و حتی درختان کاشتهشده در حیاط این خانهها نیز در همان دوران بهصورت قرینه و موازی کاشته شدهاند. کوچه لولاگر جذابیتش را از ساختمانهای آجری با بهارخوابهای دلانگیز با همان معماری به سبک و سیاق قدیمی ایرانی نیز وام گرفته و البته گالری آران، کافه ریرا و پیتزا داوود جذابیت آنرا بیشتر کردهاند و حالا با افتتاح نخستین بوتیک هتل در این کوچه، به جذابیتها افزوده شده است.