معماری بیونیک یا معماری زیست فنی دهها سال است که طرفداران زیادی بین معماران و مجریان ساخت و ساز دارد. در واقع در این سبک از معماری مجری سعی می کند با الهام گرفتن از طبیعت و توجه به اصول آیین نامه ۲۸۰۰ و سایر قوانین ساخت و ساز، پروژه احداث بنا را آغاز کند.
حتماً تا به الان نماهای مختلفی را دیده اید که الهام گرفته از طرح تارهای عنکبوت، صدف و ... هستند؛ در واقع در تمام این سازه ها از معماری بیونیک استفاده شده است. در این مقاله ضمن بررسی تاریخچه این سبک معماری و بیان ویژ گی ها و مصالح آن، تعدادی از ساختمان های مشهور این مدل ساخت و ساز را نیز بررسی می کنیم.
تاریخچه معماری بیونیک
ایده معماری بیونیک برای اولین بار در سال ۱۹۵۸ میلادی مطرح شد و بعد از آن افراد زیادی به بیونیک و الهام گرفتن از طبیعت در ساخت بناهای خود روی آوردند. شما باید در این سبک از ساخت و ساز به تمام اصول و قواعد ساختمان سازی توجه داشته باشید و با مطالعه مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان و سایر قوانین مربوطه بناهایی قدرتمند و بادوام بسازید.
کلمه بیونیک یا Bionic از ترکیب ۲ واژه یونانی یعنی Bios و Technics ساخته شده که کلمه اول به معنی زندگی و کلمه دوم به معنی مطالعه کردن است. در واقع مهندسین ساخت و ساز این واژه را برای بیان فرآیندی در نظر گرفتند که در آن سعی داشتند از محیط پیرامونشان برای ساخت بناهایی قدرتمند با ظاهری جذاب استفاده کنند. این واژه را برای اولین بار جک استیل سرهنگ ارتش آمریکا و اتو اشمیت یکی از دانشمندان شوروی مطرح کردند که در حال کار بر روی یک پروژه اخترشناسی بودند.
بر اساس گزارش های تاریخ شناسان، اولین دفعات استفاده از معماری الهام گرفته از طبیعت به قبل از قرن های ۱۸ و ۱۹ میلادی یعنی دوران یونان باستان بر می گردد. در آن زمان یونانی ها به آناتومی بدن انسان علاقه زیادی داشتند و به همین دلیل بناهایی با طراحی متقارن می ساختند.
در قرن های ۲۰ و ۲۱ نیز نگرانی هایی بابت تغییرات اقلیمی کره زمین به وجود آمد و سبک بیونیک طرفداران زیادی پیدا کرد. از جمله آثار مدرن بیونیک در این قرون نیز می توان به آسمان خراش سنت ماری اکس لندن اشاره کرد که طراحی آن از روی بدن یک جانور دریایی الهام گرفته شده است.
آشنایی با انواع معماری بیونیک
هم اکنون با پیشرفت فناوری و علم، کارشناسان و مجریان ساخت و ساز سعی می کنند با استفاده از انواع مصالح قدیمی مثل ساروج و انواع مصالح جدید و مدرن مثل بتن ها و افزودنی های آنها بناهایی به سبک بیونیک را بسازند. در ادامه شما را با انواع این نوع معماری و شیوه اجرای آن آشنا می کنیم:
سازه های کابلی از بناهای زیست محیطی
اگر به تارهای عنکبوت دقت کنید، متوجه می شوید که معماری بسیار ظریف و زیبایی دارد و مهندسین ساخت و ساز نیز سعی می کنند تا از تارهای این حشره برای ساخت سازه های کابلی استفاده کنند. در واقع تارهای عنکبوت علاوه بر زیبایی ساختار بسیار مستحکمی نیز دارند و می توانند تا ۲۵ برابر وزن خود را تحمل کنند؛ به همین دلیل کارشناسان نیز از تارها الگو گرفته اند تا سازه هایی ظریف و زیبا اما در عین حال بسیار قوی و مقاوم را بسازند. از جمله سازه های کابلی می توان به استادیوم المپیک مونیخ اشاره کرد.
سازه های غشایی
در سازه های غشایی یا چادری، معمار سعی می کند تا با الهام گرفتن از سلول های بدن ساختمانی مقاوم و با طراحی بسیار زیبا را بسازد. در واقع در این روش مجری ساخت و ساز با استفاده از غشاهای پنوماتیک باعث بهبود عملکرد تنشی متریال ها می شود. از جمله این بناها می توان به سطح ساختمان مرکز ملی ورزش های آبی پکن اشاره کرد.
سازه های حفره مانند
مهندسان، سازه های حفره مانند را به منظور بهره گیری از انرژی های طبیعی مثل خورشید یا باد می سازند. هم اکنون نیز سازه های مختلفی در بسیاری از ساختمان های امروزی از جمله آتریوم، پاسیو و ... جزء سازه های حفره مانند هستند و وظیفه کنترل آب و هوا را بر عهده دارند. از جمله سازه های حفره مانند در معماری امروزی می توان به ساختمان مینارت در دانشگاه اوترخت هلند اشاره کرد.
سازه های کمانی
این سازه ها از ستون فقرات جانوران الهام گرفته شده اند و به دلیل ساختار محکم و مناسب از محبوبیت بسیاری بین طراح ها و مهندسین معماری بیونیک برخوردارند.
سازه های پاف مانند
سازه های پاف مانند بیشتر از کاربردی بودن جنبه تزیینی دارند و از سلول های جانوران و گیاهان الهام گرفته شده اند.
سازه های پیچشی و اسپیران
سازه های پیچشی و اسپیران از برگ چنار الگو گرفته اند. این ساختمان ها به دلیل نورگیری فوق العاده شان معروف هستند و مانند برگ های چنار نیز توانایی تنظیم نور خورشید را دارند.
سازه های صدفی
شیوه اجرای معماری بیونیک در سازه های صدفی به این صورت است که معمار سعی می کند ۲ سطح منحنی شکل در قسمت بالا و پایین سازه را دقیقا شبیه به صدف های دریایی بسازد. از آنجا که این ساختارها ضخامت بسیار مناسب و خوبی دارند و از تحمل بالایی نیز برخوردارند، معماران آنها را در معماری استفاده می کنند.
یکی از بارزترین نمونه های ساختمانی صدفی سالن نمایشگاه مرکز صنایع و فناوری ملی پاریس است.
بررسی ویژگی های معماری بیونیک
در ادامه لیستی از مهمترین ویژگی های معماری بیونیک را می آوریم:
- در این سبک از معماری سعی دارند بیشتر از متریال هایی استفاده کنند که به نمونه های طبیعی و ساختار آنها شبیه هستند؛ به همین دلیل مصالحی مانند ساروج جایگاه خوبی در معماری بیونیک پیدا کرده اند.
- در این سبک از معماری بیشتر از المان های طبیعی برای ساخت و ساز استفاده می شود.
- مهندسین از ساختارهای زنده یا ارگانیسم ها برای ساخت ساختمان ها الهام می گیرند.
- تمامی سازه ها باید با الگوگرفتن از اصول مهندسی ساخته شوند.
- سازه هایی با معماری بیونیک در زمینی با مساحت کم نیز قابل اجرا هستند؛ مثلا پاسیوها جزء سازه های حفره مانند به شمار می آیند که فقط در بخشی از ساختمان های امروزی استفاده می شوند.
- به منظور کنترل میکرو اقلیم ها باید از انرژی های طبیعی در ساختمان هایی با کاربری های مختلف استفاده کرد.
معماری بیونیک، معماری الهام گرفته از طبیعت
در معماری زیست فنی یا معماری بیونیک که طراح سعی می کند از طبیعت الهام بگیرد، تمام اصول فنی و مهندسی نیز رعایت می شود تا مبادا ساختمان از دوام و ماندگاری کمی برخوردار باشد، در این مقاله به جزئیات این نوع معماری پرداخته و بناهایی چون مرکز ملی ورزش های آبی پکن را که از این سبک پیروی می کردند، نام بردیم.
شما می توانید از اصول ساخت بنا در معماری بیونیک با مطالعه در این زمینه آگاه شوید. بسیاری از منابع از جمله مبحث ۱۳ ملی ساختمان سازی یا آیین نامه ۲۸۰۰ قوانین و مقررات بسیار مهمی را در حوزه ساختمان سازی مطرح کرده اند که هر کدام از آنها می توانند بینش درستی را به افراد تازه وارد دهند؛ بنابراین بهتر است ابتدا با مطالعه و استفاده از این منابع دانش فنی خود را ارتقا دهید.
نظر شما