سلام نو _ سرویس گردشگری: از آرامگاه سعدی، شاعر خوش‌سخن شیراز، ۷۰۰ متر که دور شویم کهن‌ترین باغ شیراز، باغ دلگشا روبروی ما قرار دارد. این باغ ۶ هکتاری در گذار تاریخ فرازونشیب بسیاری را به خود دیده است. باغ دلگشا بارها ویران و از نو بازسازی شد؛ اما همچنان شاداب و سرسبز به زندگی ادامه می‌دهد. شاید علت ماندگاری و سرزندگی این باغ هوشمندی اولین معمارانش بوده است که آن را در مسیر قنات قدیمی شیراز یعنی گازاران ساخته‌اند و جریان پیوسته آب به درختان باغ همیشه زندگی بخشیده است. باغ دلگشا روبروی تپه‌ای به نام کهن‌دژ قرار دارد که آثار و بقایایی از دوره ساسانی در آن یافت شده است. به همین سبب برخی کارشناسان قدمت باغ را به دوره ساسانی نسبت می‌دهند.
باغ دلگشا و عمارت درخشان آن
هنگامی که وارد دلگشا می‌شوید همانند بسیاری از باغ‌های ایرانی جوی آب شما را به قلب باغ فرا می‌خواند؛ جایی که عمارت کلاه فرنگی زیبایی در تقاطع خیابان شمالی-جنوبی و شرقی-غربی باغ خودنمایی می‌کند. عمارت سه طبقه کلاه فرنگی به نمایش اشیای تاریخی مانند سکه، لباس و رادیو اختصاص دارد که هم اکنون به دلیل تعمیرات بسته است.
باغ دلگشا را به بهارنارنج‌هایش می‌شناسند؛ ۳۰۰۰ اصله نارنج این باغ در اواخر فروردین تا اواسط اردیبهشت به شکوفه می‌نشینند و عطر دل‌انگیزشان تمام خیابان‌های اطراف را فرا می‌گیرد. علاوه بر درختان نارنج و پرتقال، انواع سرو، گردو، کاج، نخل، ارغوان و سایر درختان تزیینی در طرفین پیاده‌روهای این باغ سایه افکنده‌اند. ثبت ملی: باغ دلگشا در ۷ مهر ماه ۱۳۸۱ به شماره ۹۱۲ در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است.
آنچه مسلم است اینکه در زمان تیمور گورکانی یعنی ۶ سده پیش، باغ دلگشا اوج رونق و زیبایی خود را داشته است. این زیبایی به حدی بود که تیمور هنگام روبرو شدن با دلگشا به وجد آمد و دستور داد در سمرقند باغی به همین نام ساخته شود. گویا بخت با دلگشای سمرقندی به اندازه نمونه شیرازی یار نبوده است و آن باغ درطول تاریخ از میان رفته است. ما در نقشه گشتیم و اثری از آن پیدا نکردیم. تاریخ‌نویسان می‌گویند باغ در دوره صفوی و زندیه از شهرت بسزایی برخودار بود و بسیاری از جهانگردان اروپایی آن دوران در سفرنامه‌شان به بازدید از آن اشاره کرده‌اند.
یکی از مهم‌ترین ارکان باغ ایرانی، مرکز آن است که می‌تواند یک کاخ، بنایی زیبا، حوض یا استخر آب و یا ترکیبی از این‌ها باشد. در داخل باغ دلگشا یک عمارت کلاه فرنگی در مرکز قرار گرفته است. در باغ‌های ایرانی ساختمان، معمولا در جایی با بهترین چشم‌انداز ساخته می‌شود و این‌گونه ساختمان‌ها مرتفع و برون‌گرا هستند.
ساختمان کلاه فرنگی باغ دلگشای شیراز، یک تالار بزرگ با چهار شاه‌نشین دارد و معماری آن یادآور کاخ ساسانی بیشاپور است. این بنای زیبای سه طبقه در دوره‌های مختلف به سفارش ساکنانش با آینه‌کاری، گچ‌بری و نقاشی‌هایی از نقوش گل‌وبوته آراسته شده است.
کلاه فرنگی دلگشا محل زندگی نسل پشت نسل آدم‌هایی بوده است که روح شاعرانه شیراز و صفای بهارانه این باغ در جان‌شان جریان داشته است. هر نسل به سهم خود تلاش کرده‌اند باغ را زنده نگه دارند و یادگاری زیبا بر در و دیوار عمارت از خود به جا بگذارند. عمارت امروزی باغ را نواب رضاقلی میرزا در سال ۱۳۳۶ ساخت و ساختن کلاه فرنگی در باغ‌های شیراز پس از او رواج بیشتری یافت. دختر قوام‌الملک و همسرش ناظم‌الملک حدود نیم قرن پیش، واپسین ساکنان این عمارت زیبا بودند.
ویژگی‌های عمارت باغ دلگشا
عمارت موجود در وسط باغ به شیوه معماری کاخ‌های ساسانی بیشاپور ساخته شده است. این عمارت سه طبقه دو درب ورودی در دو طرف ساختمان دارد و شامل یک تالار بزرگ به‌همراه چهار شاه‌نشین می‌شود. ایوان بزرگی با دو ستون در طبقه میانی آن وجود دارد که رو به استخر است و پیرامون آن اشعاری از شوریده (شاعر شیرازی عهد صفوی، صاحب مثنوی سحر حلال) با خط نستعلیق نوشته شده است.
سقف‌هایی از چوب با گچبری‌های زیبا به‌همراه آینه‌کاری‌ها و نقاشی‌هایی از رنگ روغن به زیبایی این عمارت می‌افزایند. همچنین در مقابل ساختمان عمارت، حوض سنگی بزرگی جلب توجه می‌کند. آب باغ نیز از چشمه قنات آرامگاه سعدی تامین می‌شود. به‌علاوه ساخت اولین عمارت کلاه فرنگی ایران نیز در این باغ به ثبت رسیده است.
کاربری فعلی عمارت
در عمارت کلاه فرنگی مجموعه دلگشا کلکسیونی از آثار تاریخی و اشیای قدیمی را مشاهده خواهید کرد که از جمله آن‌ها می‌توان به سکه، تمبر، لباس، نقشه، دوچرخه و کبریت اشاره کرد. همچنین کلکسیونی از ۵۰ رادیو قدیمی در بخشی از موزه به نمایش گذاشته شده است که دیدن آن می‌تواند تجربه‌ای جالب برای علاقه‌مندان به اشیای قدیمی و مجموعه‌داران باشد.
با وجود درختان نارنج، مسلما بهترین زمان بازدید از باغ دلگشا فصل بهار، به‌ویژه ماه اردیبهشت است. در این زمان باغ مملو از عطر بهار نارنج می‌شود و زیبایی‌های بهاری دل هر بازدیدکننده‌ای را به وجد می‌آورد. با این همه باغ دلگشا در هر فصل جذابیت خود را دارد و به‌دلیل وجود فضاهای سرپوشیده عمارت، در فصول سرد نیز قابلیت بازدید دارد. در نیمه اول سال از ساعت ۸ تا ۲۳ و در نیمه دوم سال از ساعت ۸ تا ۲۲ می‌توانید از باغ دلگشا دیدن کنید. این مجموعه در روزهای تاسوعا و عاشورا، شهادت امام علی(ع)، رحلت پیامبر (ص)، رحلت امام خمینی (ره) و شهادت امام جعفر صادق (ع) فعالیت ندارد. مجموعه دلگشا دو بلیط دارد؛ یکی برای باغ و دیگری عمارت.
نظر شما