اگرچه کلمه نوروز در کتیبه‌های هخامنشی ثبت نشده است، گزنفون گزارش مفصلی از برگزاری جشن نوروز در تخت جمشید و تداوم این جشن در سنت هخامنشی دارد. نوروز در دوران امپراتوری هخامنشی( حدود ۵۵۰ تا ۳۳۰ پیش از میلاد ) روز مهمی بود.
به گزارش سلام نو، پادشاهان ملل مختلف برای شاهان هدایایی می‌آوردند. اهمیت این مراسم به حدی بود که انتصاب کمبوجیه دوم به عنوان پادشاه بابل تنها پس از شرکت وی در جشن سالانه هخامنشی که همان نوروز بود مشروعیت یافت.
گفته می‌شود که مجموعه معروف تخت جمشید یا کاخ آپادانا و تالار صد ستون به منظور برگزاری جشنی مربوط به نوروز ساخته شده است.
در سال ۵۳۹ قبل از میلاد یهودیان تحت سلطه ایران قرار گرفتند و بدین ترتیب هر دو گروه در معرض آداب و رسوم یکدیگر قرار گرفتند. بر اساس دایره المعارف بریتانیکا، داستان پوریم که در کتاب استر گفته می‌شود از یک رمان ایرانی در مورد زیرکی ملکه‌های حرمسرا اقتباس شده است که نشان می‌دهد پوریم ممکن است پذیرایی از سال نو ایرانی باشد. رمان خاصی در این مورد شناسایی نشده است و خود دایره المعارف بریتانیکا اشاره می‌کند که "هیچ متن یهودی از این ژانر از دوره ایرانی موجود نیست، بنابراین این عناصر جدید را می‌توان فقط به صورت استنتاجی شناخت". پوریم در ۱۴ آدار جشن گرفته می‌شود، معمولا یک ماه قبل از نوروز، زیرا تاریخ پوریم بر اساس تقویم قمری است، در حالی که نوروز در اعتدال بهاری رخ می‌دهد. ممکن است یهودیان و ایرانیان آن زمان آداب و رسوم مشابهی برای این اعیاد داشته‌اند. سال نو قمری خاورمیانه در اول نیسان، ماه نو اولین ماه بهار، که معمولا در عرض چند هفته بعد از نوروز، رخ می‌دهد.
دوره اشکانی و ساسانی
نوروز، تعطیلات امپراتوری‌های اشکانی بود که بر ایران (۲۴۸ پ.م. تا ۲۲۴ بعد از میلاد) و سایر مناطق تحت حکومت سلسله‌های اشکانی خارج از پارت (مانند سلسله‌های اشکانی ارمنستان و ایبریا ) حکومت می‌کردند. اشارات خاصی به جشن نوروز در زمان سلطنت وولوگاس یکم (۵۱–۷۸ بعد از میلاد) وجود دارد، اما هیچ جزئیاتی در این مورد وجود ندارد. قبل از استقرار ساسانیان در آسیای غربی در حدود سال ۳۰۰ میلادی، اشکانیان نوروز را در پاییز جشن می‌گرفتند و اول فروردین در اعتدال پاییزی آغاز می‌شد. در زمان سلطنت اشکانیان جشن بهار مهرگان بود. جشن زرتشتیان و ایرانیان به افتخار میترا جشن گرفته می‌شد.
پس از به قدرت رسیدن اردشیر اول، بنیانگذار امپراتوری ساسانی (۲۲۴-۶۵۱ میلادی) سوابق گسترده‌ای در مورد جشن نوروز موجود است. در زمان شاهنشاهان ساسانی، نوروز به عنوان مهمترین روز سال جشن گرفته می‌شد. بیشتر سنت‌های سلطنتی نوروز، مانند حضور مردم ، هدایای نقدی و عفو زندانیان، در زمان ساسانیان پایه‌گذاری شد و تا زمان معاصر بدون تغییر باقی ماند.
پس از فتح اعراب و مسلمانان
نوروز، همراه با جشن نیمه زمستانی سده، از فتح ایران توسط مسلمانان در سال ۶۵۰ پس از میلاد جان سالم به در برد و از بین نرفت. جشن‌های دیگری مانند گهمبرها و مهرگان در نهایت به حاشیه رفته و یا فقط توسط زرتشتیان برگزار می‌شود. عید نوروز در دوره عباسیان به عنوان اصلی‌ترین عید سلطنتی تبدیل شد.
پس از انقراض خلافت و متعاقب آن ظهور مجدد سلسله‌های ایرانی مانند سامانیان و آل بویه، نوروز به رویداد مهمتری تبدیل شد. آل بویه سنت‌های باستانی زمان ساسانیان را احیا کردند و بسیاری از جشن‌های کوچکتر را که توسط خلافت حذف شده بود، بازسازی کردند. فرمانروای ایرانی آل بویه، "عدودالدوله"، معمولا در تالار باشکوهی که با بشقاب‌های طلا و نقره و گلدان‌های پر از میوه و گل‌های رنگارنگ تزئین شده بود، به استقبال نوروز می‌رفت. پادشاه بر تخت سلطنتی می‌نشست و منجم دربار جلو می‌آمد و زمین را می‌بوسید و فرا رسیدن سال نو را به او تبریک می‌گفت. سپس پادشاه نوازندگان و خوانندگان را احضار می‌کرد و دوستان خود را دعوت می‌کرد تا گرد هم آیند و از یک جشن بزرگ لذت ببرند.
متأخران متجاوز ترک و مغول نیز تلاشی برای لغو نوروز نکردند.
در سال ۱۰۷۹ پس از میلاد، در زمان سلسله سلجوقیان، گروهی متشکل از هشت نفر از علما به سرپرستی منجم و چندمعیت عمر خیام، تقویم جلالی را محاسبه و تعیین کردند و سال را از نوروز محاسبه کردند.
نظر شما