سلام نو – سرویس اجتماعی: درست مثل دیگر نقاط کشور، بافت فرسوده یکی از معضلات اساسی تهران است و پایتخت با بحران گسترش و عدم نوسازی یا بازسازی بافت فرسوده دستوپنجه نرم میکند.
برای درک وضعیت تهران در حوزه بافت فرسوده کافی است بدانید که بر اساس استانداردهای شورای عالی شهرسازی حدود ۳ هزار و ۲۶۸ هکتار از مساحت پایتخت را بافت فرسوده فراگرفته است، بافت فرسودهای که در مناطق قدیمی تهران مثل منطقه ۱ و منطقه بازار به سادگی قابل رویت است.
بررسیها نشان میدهد مجموعا ۲۰۶ هزار پارسل از مجموع حدود یک میلیون پارسل کلانشهر تهران بهصورت توامان دارای سه شاخص اصلی شناسایی بافتهای فرسوده یعنی نفوذناپذیری، عدم استحکام سازهای و ریزدانگی هستند.
در نگاه اول اینطور به نظر میرسد که با توجه به روند ساخت و سازها میزان بافت فرسوده کاهش یافته است ولی واقعیت این است که این طور نیست. بر اساس معیار کارشناسان تنها بافتی از لیست فرسودگی خارج میشود که هر سه معیار نفوذ ناپذیری، عدم استحکام سازهای و ریزدانگی در آن اصلاح شده باشد. در نتیجه تخریب و نوسازی یک بنا برای خروج یک بافت از لیست فرسودگی کافی نیست.
عامل دیگری که باعث کاهش سرعت نوسازی بافتهای فرسوده و شکست برنامههای این حوزه شده است فقدان بازدهی لازم در بازار مسکن است. بر اساس آخرین گزارشها پایین بودن بازده سرمایهگذاری و رکود بازار مسکن در ۱۰ سال گذشته باعث شده تا اهداف نوسازی بافت های ناکارآمد به طور کامل محقق نشود.
اما به باور اقبال شاکری، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی مشکل اصلی در حوزه بافتهای فرسوده فقدان برنامه همهجانبهنگر است، وگرنه اعتبارات عمرانی به اندازه کافی وجود داشت است.
وی با تاکید بر مشکل فقدان برنامه به سلام نو میگوید: من اعلام میکنم که هیچ مشکلی در تخصیص بودجه و لحاظ کردن این مسائل در قوانین و برنامههای کشور نداریم و مشکل اصلی فقدان برنامههای همه جانبه نگری است که بازسازی و نوسازی بافت فرسوده را به طور مشخص هدایت کند.
افق بحرانی پایتخت در حوزه بازسازی بافت فرسوده وقتی عیان میشود که بدانیم بر اساس برخی آمارها گفته میشود که ۴۰ درصد جمعیت تهران در بافت های ناپایدار و فرسوده سکونت دارند، وضعیتی که در صورت وقع زلزله میتواند یک فاجعه خلق کند.
متاسفانه دوره پنج شورای شهر نیز در حوزه بافت فرسوده کارنامه قابل قبولی نداشت، تا جایی که محسن هاشمی، رییس شورای شهر، با تایید این مسئله گفت: به نظر بنده نمره عملکرد شورای پنجم ۱۵ است چراکه در حمل و نقل عمومی و بافت فرسوده، موفقیتهای چندانی به دست نیاوردیم.
در این میان نوسازی بافتهایی مثل بافت بازار تهران نیز عملا با غفلت روبهرو شده است و اقدام گسترده و همه جانبهای در این حوزه صورت نگرفته است. در این میان در مقاطعی شهرداری یا دیگر نهادهای مسئول در این حوزه در باغ سبزی را نشان بخش خصوص دادند و با حمایتهای ضمنی بخش خصوصی را تشویق به نوسازی بافت فرسوده کردند، اما در انتها پشت بخش خصوصی را خالی کردند.
یک نمونه از عدم رعایت کامل نکات زیست شهری مجتمع تجاری ایران مال است که بنا بر گفته شاکری آن طور که باید و شاید پیوستهای زیست شهری درباره آن لحاظ نشده. پرونده دیگری که نمونه عدم حمایت و یک بوم و چند هوای مدیریت شهری و میراث فرهنگی است پروژه مجتمع تجاری سرای دلگشا است که در دل بافت فرسوده بازار ساخته شده است.
این مجتمع تجاری به جای یک بافت فرسوده ساخته شد که به باور طیفی از کارشناسان بافتی تاریخی بود و نباید تخریب میشد، اما با صدور مجوزهای لازم مقامات مسئول این بافت را تاریخی ندانستند و اجازه ساخت و ساز دادند، اما حالا بعد از ده سال هنوز پرونده و حواشی در اطراف این مجتمع ادامه دارد، آن هم در حالی که این مرکز خرید تلاش کرد حداکثر پیوستهای زیست شهری را رعایت کند و حتی پارکینگی متناسب با ظرفیت خود را در نزدیکی خود بنا کرد.
حمایت از بافت تاریخی یک ضرورت است، اما مشخص بودن استانداردها و عدم تغییر آنان نیز ضروری است. نهادهای مسئول باید بتوانند مسئولیت مجوزهای خود را بپذیرند. اگر در این میان اشتباهی رخ داده و بافتی تاریخی نیز تخریب شده مسئولیت این اشتباه به عهده سرمایهگذار نیست. سرمایهگذار نه کارشناس تاریخی است و نه توان تشخیص بافت تاریخی را دارد، او به تشخیص نهادهای مسئول و مجوزهای آنها اعتماد میکند.
اگر به پیوستهای زیست شهری توجه نشود مراکز خریدی مثل کورش با وجود کارآمدی مانند وصله ناهماهنگ شهر میشود و اگر حمایت از سرمایهگذار صورت نگیرد عملا انگیزه ورود بخش خصوصی به پروژههایی از این دست از بین میرود، این بیانگیزگی در حالی رخ میدهد که هزینه سالیانه نوسازی بافت فرسوده شهری ۲۵ هزار میلیارد تومان است و حضور بخش خصوصی در این روند گریز ناپذیر است. به نظر میرسد نهادهای بالا دستی باید برنامهای کلان و استانداردهایی ثابت برای نوسازی و بازسازی بافت فرسوده مشخص کننده تا لوکوموتیو متوقف شده احیای بافتهای فرسوده روی این ریلها به حرکت در بیاید.
نظر شما