سلام نو – سرویس بینالملل: اردن، کشوری که با ثبات، آرامش، امنیت و دوری از حاشیه شناخته میشود، ناگهان درگیر بحرانی اساسی به نام کودتا شد، کودتایی که ظاهراً توسط بعضی از اعضای خانواده سلطنتی اردن و با حمایت برخی از کشورهای عرب منطقه صورت گرفته بود. این خبر شاید به چشم رسانهها و مردم ایران که درگیر کرونا، تحریم و تورم هستند نیامد، اما خبری بسیار مهم است که نمیتوان آن را نادیده گرفت.
اردن یا آنطور که رسماً نامیده میشود پادشاهی اُردُن هاشمی، کشوری در همسایگی عراق، سوریه، عربستان و البته اسرائیل است. اردن نسبت به دیگر کشورهای عرب منطقه کشوری متفاوت است. نه درآمد سرشار نفتی دارد، نه آنچنان دموکراتیک و دیکتاتوری است، نه به دامن اسرائیل افتاده و نه حامی اصلی طیف خاصی از مقاومت فلسطین است.
موقعیت خاص اردن در منطقه و منابع به نسبت محدود آن باعث شده تا این کشور از منظر سیاسی رویکردی شبیه به عمان داشته باشد و ضمن روابط خوب با غرب از ورود به تنش و درگیری خودداری کند، اما به نظر میرسد این رویکرد باعث بسته شدن چشم طمع همسایگان و البته توطئه داخلی نشد.
شنبه همین هفته دستگاههای امنیتی اردن حدوداً ۲۰ نفر، از جمله ولیعهد سابق این کشور، را به جرم سامان دادن کودتا بازداشت کردند. آنطور که "روزنامه واشنگتن پست" گزارش داد، دولت اردن این کودتا که علیه پادشاه این کشور، ملک عبدالله دوم بود را خنثی کرد. عبدالله دوم از سال ۱۹۹۹ تاکنون به عنوان پادشاه و ذیل نظام پادشاهی مشروطه بر اردن حکومت میکند.
موج حمایتها از شاه اردن به سرعت آغاز شد. ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به سرعت به بحران اردن واکنش نشان داد و تاکید کرد که آمریکا با مقامهای اردنی به طور نزدیک در ارتباط است و "ملک عبدالله یکی از متحدان نزدیک آمریکا است و بدون تردید از حمایت کامل واشنگتن برخوردار است".
عربستان سعودی، مصر، بحرین، لبنان، کویت، عراق، قطر، یمن، فلسطین و شورای همکاری خلیج فارس نیز از ثبات و امنیت اردن حمایت کردند و تنها اسرائیل به عنوانی یکی از شرکای اردن در این زمینه سکوت کرده است، هرچند منابع خبری گزارشهایی از تماسهای مقامات رژیم صهیونیستی و اردن دادهاند.
این موضعگیریها نشان از اهمیت اردن دارد، اردنی که هم در منطقهای استراتژیک واقع شده و هم میزبان بیش از ۱ میلیون پناهنده سوری است، پناهندگانی که حضورشان باعث تضعیف اقتصاد اردن، افزایش نارضایتیها و یکی از عوامل زمینهسازی کودتا شده است.
اما تمام ماجرای کودتای اردن به مشکلات اقتصادی و نارضایتی مردم باز نمیگردد و گزارشهایی جدی از نقش عربستان و امارات در این کودتا وجود دارد، گزارشهایی که ظاهراً توسط منابع امنیتی اردن هم تایید شده است.
یدیعوت آحارونوت از روزنامههای مهم اسرائیلی در خبری که در این باره منتشر کرد، عربستان و یکی از شیخنشینهای امارات را بازیگردانان این کودتا دانست و به نقل از منابع خود نوشت که ولیعهد سعودی و یکی از رهبران امارتهای امارات که به نظر میرسد امارت ابوظبی باشد چهرههای اصلی کودتا هستند.
تحلیلگران عرب یکی از نشانههای این نقش آفرینی را دستگیری یکی از مشاوران نزدیک بن سلمان در ماجرای کودتای اردن میدانند. باسم عوض الله که در کودتای اخیر اردن دستگیر شده هرچند در کارنامه کاری خود، وزارت امور مالی و برنامهریزی و رئیس دیوان پادشاهی اردن را دارد، اما پس از برکناری از سمتهای دولتی در سال ۲۰۱۸ به یکی از نزدیکان بن سلمان و مجریان پروژه «شهر نیوم» بدل شد. وی همچنین ارتباط نزدیکی با شیخنشینهای مختلف امارات دارد. به جز امارت و عربستان به نظر میرسد اسرائیل هم از کودتای اردن مطلع بوده و چندان از عوض شدن ملک عبدالله ناراحت نمیشده.
اما چرا عربستان، امارات و اسرائیل باید از کودتا در اردن حمایت کنند؟ آن هم اردنی که روابط خوبی با رژیم صهیونیستی دارد و تنشی هم با عربستان و امارت ندارد؟
همه چیز به توافقنامه ابراهیم و عادی سازی روابط اعراب و اسرائیل باز میگردد، اردن هرچند روابط خوبی با اسرائیل دارد ولی حاضر به لگدمال کردن حق فلسطینیها و امضای توافقنامه ابراهیم نیست. این مسئله از یک سو اسرائیل را آشفته کرده و از سوی دیگر باعث ناراحتی امارات و عربستانی شده که دنبال کاهش فشار افکار عمومی بر خود هستند.
با این همه تا امروز پادشاهی اردن هاشمی از یک بحران دیگر هم گذر کرده است، اما آیا این کودتا پایان کار است؟ آیا روی کار آمدن بایدن باعث حمایت بیشتر آمریکا از اردن و عقب نشینی رقبا میشود یا عبدالله دوم باید منتظر موجهای بعد بحران باشد؟
نظر شما