به دنبال پیروزی جو بایدن و تغییر دولت آمریکا در اول بهمن کم و کیف سیاستهای بایدن در حوزههای مختلف موردتوجه بسیاری از کارشناسان و سیاستگذاران کشورها قرار گرفته است. بر این مبنا با تکیهبر مواضع افراد کلیدی در کابینه بایدن میتوان گفت سیاست خاورمیانهای آمریکا نسبت به دوره دونالد ترامپ در برخی حوزهها تداوم و در حوزههای دیگر تغییر پیدا میکند.
به گزارش سلام نو به نقل از شورای راهبردی آنلاین، بایدن بهعنوان یک رهبر دموکرات و معاون باراک اوباما نگاهی بهنظام بینالملل دارد که رؤسای جمهور پیشین و ازجمله باراک اوباما داشتند. نگاهی به مواضع گذشته بایدن در دوران ریاست جمهوری اوباما و نیز اظهارات اخیر او و مشاوران نزدیکش، گویای این واقعیت است که تلاش برای تقویت نظام بین الملل و بازگشت به مشی چندجانبهگرایی راهبرد کلان بایدن در عرصه بینالمللی خواهد بود.
در سطح مناطق نیز خاورمیانه یکی از مهمترین مناطق موردتوجه جو بایدن خواهد بود. بایدن علیرغم اینکه بارها بر حمایت خود از اسرائیل تأکید کرده، اما مخالف برخی از اقدامات یکجانبه ترامپ در قبال مسئله صلح، الحاق سرزمینهای بیشتر در کرانه باختری و خواهان بازگشت آمریکا به سیاست حمایت از طرح دو دولت است.
در ارتباط با عربستان باید گفت بایدن در جریان کارزار انتخاباتی خود برای ریاست جمهوری، رویکردی انتقادی نسبت به شریک دیرینه واشنگتن در خلیجفارس در پیش گرفته است. اعضاء کنگره آمریکا بهویژه نمایندگان دمکرات نیز تاکنون چه بهصورت فردی و چه بهصورت جمعی، در قالب تصویب طرح ها و لوایح قانونی بارها خواهان پایان حمایت از عربستان در جنگ یمن شده و محمد بن سلمان را در قتل جمال خاشقچی مسئول دانسته اند.
علیرغم تمام اختلافاتی که بین ترکیه و آمریکا در دوره ریاست جمهوری ترامپ وجود داشت، تداوم ریاست جمهوری ترامپ مطلوب ترکیه بود. تعهد و اصرار کنگره آمریکا به اعمال فشار بر ترکیه از یکسو و نیز وجود مسائل متعدد حلنشده در روابط بین دو کشور از سوی دیگر و نیز حساسیت بیشتر حزب دموکرات به سیاستهای ترکیه برخلاف بیتفاوتیهای دونالد ترامپ سه عامل اساسی هستند که موجب نگرانی آنکارا از ریاست جمهوری بایدن شده است. بهطورکلی، مقامات آنکارا بهخوبی میدانند که سیاست دوستانه آنها در قبال روسیه و سیاست انتقادی و حتی خصمانه آنها در قبال اتحادیه اروپا که مطلوب ترامپ بود و نیز سیاستهای خاورمیانهای آنها با رضایت جو بایدن همراه نخواهد شد. از طرفی بایدن بهصراحت از ضرورت برکناری اردوغان سخن گفته است. لذا ترکیه منتظر روابط مطلوب با آمریکای تحت امر بایدن نیست؛ هرچند در این میان عملگرایی و انعطافپذیری حاکم بر سیاست خارجی ترکیه را باید با عنوان یک متغیر تعیینکننده مدنظر داشت.
بایدن مدتها است که بهشدت درگیر سیاست آمریکا در عراق است. وی درزمانی که سناتور بود از حمله جورج دبلیو بوش در سال ۲۰۰۳ به عراق حمایت کرد، اما با تشدید حملات علیه سربازان آمریکایی در سال ۲۰۰۷، مخالف افزایش تعداد نیروهای آمریکایی در عراق بود. بایدن یکی از طرفداران اصلی نوعی از استراتژی است که استراتژی «ضد تروریسم بهاضافه» نامیده میشود. در این رویکرد تأکید بر مبارزه با شبکه های تروریستی در کشورهای خارجی با استفاده از گروههای کوچکی از نیروهای ویژه آمریکایی و حملات هوایی تهاجمی بهجای استقرار تعداد زیادی نیروی نظامی، است. این استراتژی ضد تروریسم برگرفته از سیاست دولت اوباما در مبارزه با جهادی ها و سایر گروه های شبه نظامی در سراسر جهان، ازجمله در پاکستان، افغانستان، عراق، آفریقای غربی، شاخ آفریقا و شبهجزیره عربستان است. این نوع عملیات شامل هدف قرار دادن مستقیم شبهنظامیانی با تابعیت ایالاتمتحده، مانند انور العولقی نیز بود.
در این میان یکی از مهمترین موضوعات خاورمیانهای برای بایدن ایران خواهد بود. طبق اعلام صریح بایدن و دیگر نزدیکان اصلی او، در بازگشت بایدن به توافق هستهای تردیدی وجود ندارد و دلایل زیادی وجود دارد که آمریکا به برجام برمیگردد؛ اما در این میان بایدن انتظار گفتگو با ایران در حوزه منطقهای و موشکی را نیز دارد؛ زیرا اولاً بایدن میداند که برای گفتگو در حوزههای یادشده حمایتهای اروپا، کشورهای منطقه و حتی احتمالا چین و روسیه را دارد. دوم اینکه نخبگان آمریکایی به این ارزیابی رسیدهاند که این کشور متأثر از تجربه اوباما با تأکید بر چندجانبهگرایی و متأثر از تجربه یکجانبهگرایی ترامپ، قادر است در کوتاهترین زمان ممکن تحریمهای شدید و مؤثری را علیه هر کشوری وضع کند. لذا آنها نگرانی بابت این نکته که در صورت لغو تحریمها علیه ایران، تهران حاضر به گفتگو در سایر حوزهها نیست را ندارند. در این راستا بود که بایدن در اظهارنظری گفت مقامات تهران میدانند که ابزار تحریم علیه آن کشور همواره در دسترس است. لذا برای اثبات حسن نیت، بازگشت آمریکا به برجام حتمی است و آنها نگرانی از لغو تحریمها ندارند.
نظر شما